انتقادات کارشناسان به سند آموزش «۲۰۳۰»

به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از فارس، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای امروز در دیدار با هزاران نفر از معلمان سراسر کشور در بخشی از سخنان خود به موضوع پذیرش سند 2030 سازمان ملل و یونسکو از جانب دولت اشاره کردند و با انتقاد شدید از این موضوع گفتند: این سند و امثال آن، مواردی نیستند که جمهوری اسلامی ایران تسلیم آنها شود، و امضای این سند و اجرای بی سر و صدای آن قطعاً مجاز نیست و به دستگاه‌های مسئول نیز اعلام شده است.

حضرت آیت الله خامنه‌ای تأکید کردند: به چه مناسبت یک مجموعه به اصطلاح بین‌المللی که تحت نفوذ قدرت‌های بزرگ نیز قرار دارد، به خود حق می‌دهد که برای ملت‌هایی با تاریخ و فرهنگ و تمدن گوناگون، تکلیف معین کند.

ایشان با تأکید بر اینکه اصل این کار غلط است، خاطرنشان کردند: اگر چنانچه با اصل کار نمی‌توانید مخالفت کنید، صراحتاً اعلام کنید که جمهوری اسلامی ایران در زمینه آموزش و پرورش، دارای اسناد بالادستی است و احتیاجی به این سند ندارد.

رهبر انقلاب اسلامی با گلایه از شواری عالی انقلاب فرهنگی گفتند: این شورا باید مراقبت می کرد و نباید اجازه می داد که کار تا جایی پیش برود که اکنون ما مجبور به جلوگیری از آن شویم.

حضرت آیت الله خامنه‌ای تأکید کردند: اینجا جمهوری اسلامی ایران است و در این کشور مبنا اسلام و قرآن است. اینجا جایی نیست که سبک زندگی معیوب و ویرانگر و فاسد غربی بتواند اعمال نفوذ کند. در نظام جمهوری اسلامی پذیرش چنین سندی، معنا ندارد.

* سند آموزش 2030 چیست؟

رهبران کشورهای عضو سازمان ملل متحد، در سپتامبر 2015 در اجلاس عالی‌رتبۀ این سازمان متعهد شدند تا اهداف دستور کار جهانی توسعۀ پایدار 2030 را که نتیجۀ یک فرآیند گستردة مشورتی در سطح جهانی بود، در سیاست‌گذاری کلان ملّی خود از اول ژانویۀ 2016 اجرایی کنند. این دستور کار دارای 17 هدف اصلی و 169 هدف ویژه است.

یونسکو که به عنوان یک نهاد بین المللی در امر آموزش شناخته می‌شود، اجرای هدف چهارم توسعۀ را به عهده دارد که به سوی آموزش و یادگیری مادام‌العمر با کیفیت، برابر و فراگیر برای همه مطابق «سند توسعه پایدار2030 » قدم بر می‌دارد.

یونسکو سه نقش «هدایت و هماهنگی»، «نظارت و گزارش‌دهی»، و «ارتقای ظرفیت کارشناسی دولتها» را در این سند مد نظر قرار داده است؛ این موضوع در سی و هشتمین کنفرانس عمومی یونسکو در نوامبر 2015 به تصویب نهایی رسیده است.

این سند جهانی جدید دامنه فراگیرتری دارد و علاوه بر حوزه ناتمام آموزش برای همه، حوزه‌های دیگر آموزش «اشتغال و توسعۀ مهارت‌ها»، «آموزش فنّی و حرفه‌ای»، «آموزش عالی»، «آموزش سلامت و بهداشت»، «آموزش‌های اجتماعی» و «شهروندی» را هم هدف قرار داده است.

*اهداف سند 2030 

این سند پیش نویس اهداف مختلفی را دنبال خواهد کرد که آموزش ابتدایی، آموزش متوسطه، سنجش و ارزیابی کیفیت و یادگیری، مراقبت اوان کودکی، آموزش پیش دبستانی و ابتدایی، آموزش فنّی و حرفه‌ای و مهارتی رسمی، آموزش عالی مهارتی متوسطه، آموزش فنّی و حرفه‌ای و مهارتی غیررسمی، دسترسی به آموزش عالی با کیفیت و برابر، کارآفرینی با تأکید بر کار شایسته، برابرسازی فرصت‌های آموزشی و اجتماعی برای زنان و دختران، دسترسی برابر اقشار آسیب‌پذیر به آموزش، آموزش دانش‌آموزان با نیازهای ویژه، توسعۀ سوادآموزی و مقابله با کم‌سوادی، آموزش توسعۀ پایدار در آموزش ابتدایی و متوسطه با تأکید بر ایجاد هماهنگی بین بخشی، آموزش توسعۀ پایدار در آموزش‌عالی، آموزش سلامت و شیوه‌های زندگی‌سالم و بهداشتی، مدارس و تجهیزات آموزشی در سطوح ابتدایی و متوسطه، دانشگاه‌ها و نهادهای آموزش عالی، فناوری و تجهیزات آموزش‌های غیر رسمی مهارتی، توسعۀ همکاری‌های علمی و بین‌المللی در آموزش عالی، توسعۀ همکاری‌های بین‌المللی در آموزش مهندسی، توسعۀ همکاری‌های علمی و بین‌المللی در زمینۀ تربیت معلم، ارتباط با مراجع، اسناد کلان بالادستی و آموزش 2030، شاخص‌های آموزش 2030، آموزش 2030، ترویج هماهنگی، سیاستگذار، جامعۀ علمی و پژوهشی، انجمن‌های علمی و سازمان‌های مردم نهاد و آموزش 2030، اطلاع‌رسانی به دانشگاه‌ها و نهادهای آموزشی، نهادی و بین بخشی در ساختارهای دولتی، مطبوعات و آموزش 2030 و رسانه‌های جمعی و آموزش 2030 از دیگر موارد این سند اعلام شده است.

*برخی معیارهایی که کشورها مطابق سند 2030 باید انجام دهند

- تدوین معیارها و بازبینی مواد درسی برای تضمین کیفیت و ارتباط آن با محتوا، مهارت‌ها، ظرفیت‌ها، ارزش‌ها، فرهنگ، دانش و جنسیت.

- تقویت کارایی و کارآمدی مؤسسه‌های آموزشی، راهبری و حاکمیت مدارس از طریق افزایش مشارکت جوامع، از جمله جوانان و والدین در مدیریت مدارس.

-اختصاص منصفانه‌تر منابع در بین مدارس محروم از نظر اجتماعی ـ اقتصادی و مدارسی که از مزایای اجتماعی ـ اقتصادی بهره‌مند هستند.

-ترویج آموزش‌های دوزبانه و چندزبانه در جوامع چندزبانه.

-شناسایی موانعی که کودکان و جوانان آسیب پذیر را از دسترسی به برنامه‌های آموزش کیفی دور نگه می‌دارد و تصمیم‌گیری‌های مؤثر برای رفع آن موانع.

-حمایت از رویکردی جامع برای مقاوم سازی مدارس در مقابل تأثیرگذاری بلایای طبیعی، با توجه به شیوه تأثیرگذاری بلایا یا دامنۀ اثر آنها از جمله روش‌های این مقاوم سازی، می‌توان به تأمین امکانات ایمن تر برای مدارس، آموزش مدیریت بلایا در مدارس، مقاومت و کاهش مخاطرات، اشاره کرد.

- فراهم آوردن امکان آموزش از راه دور، آموزش فنّاوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی، دسترسی به فنّاوری‌های مناسب و زیربناهای ضروری برای تسهیل ایجاد فضای یادگیری در منازل و در مناطق جنگی و مناطق دور افتاده، به ویژه برای دختران، زنان، پسران و جوانان آسیب پذیر و سایر گروه‌های به حاشیه رانده شده.

-تضمین بازبینی کتب و برنامه‌های درسی، بودجه و سیاستگذاری‌های آموزشی و همینطور آموزش معلمان و نظارت بر فعالیت‌های آنان توسط دولت‌ها به نحوی که موارد یاد شده عاری از هرگونه کلیشۀ جنسیتی باشند و در ترویج تساوی، عدم تبعیض، حقوق بشر و آموزش بین فرهنگی مؤثر واقع شوند.

*همکاری پنج وزارتخانه در راستای تأمین مالی اهداف سند 2030

ایجاد رویکردی بخشی و یا بین بخشی برای سیاست گذاری و برنامه ریزی برای سوادآموزی و همچنین برای تأمین بودجه از طریق تقویت همکاری و هماهنگی میان وزارتخانه های مرتبط، از جمله وزارتخانه های آموزش، بهداشت، رفاه اجتماعی، کار، صنعت و کشاورزی و همینطور تقویت همکاری و هماهنگی میان جامعۀ مدنی، بخش خصوصی و شرکای دوجانبه و چند جانبه، با حمایت عملی از تمرکززدایی.

تضمین کیفیت بالای برنامه‌های سواد آموزی و حساب آموزی بر مبنای سازوکارهای ارزیابی ملّی و تضمین اینکه این برنامه‌ها در راستای نیازهای یادگیرندگان و با توجه به دانش و آموخته های پیشین آنها تهیه و تنظیم شده باشند. لازمۀ تحقّق این مهم، بذل توجه ویژه به فرهنگ، زبان، روابط اجتماعی و سیاسی و فعالیتهای اقتصادی، با توجه خاص به زنان و دختران و گروه‌های آسیب پذیر است. ضمناً ضرورت دارد تا برنامه‌های یاد شده با برنامه‌های مهارت آموزی و ارتقای مهارت‌ها برای معیشت و اشتغال شایسته و شرافتمندانه، به عنوان دو عنصر مهم یادگیری مادام العمر، ادغام شوند.

*** نظر کارشناسان در خصوص سند 2030

* سند 2030 کاپیتولاسیون آموزشی ـ فرهنگی است

رحیم‌پور ازغدی عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بررسی مسئله تربیت و آموزش لیبرالی یا اسلامی در سند 2030 گفت: این سند شاید الزام‌آور نباشد، ولی آبروبر است و کاپیتولاسیون آموزشی ـ فرهنگی به حساب می‌آید.

وی افزود: سال گذشته گفتند که یونسکو تعهد گرفته است که سند 2030 در تمام کشورها اجرا شود، البته در کلام گفتند که داوطلبانه انجام شده، ولی در عمل کاریزمای رسمی برای آن تعیین کردند و کشور را متعهد کردند که تا سال 2030 باید این سند پیاده شود، وزارت امور خارجه گفت که اجرای این سند الزام‌آور نیست، ولی بسیاری از قراردادها را می‌گویند الزام‌آور نیست ولی اگر اجرا نکنیم، محکوم می‌شویم.

وی افزود: دوستان معتقد بودند که 2030 یک نمونه از برجام فرهنگی است که نتیجه برجام پایمال شدن برخی حقوق ملت بود و طرف ایرانی بیشتر به آن متعهد بود و به‌سرعت آن را اجرا کرد، ولی آن طرف 10 درصد را هم اجرا نکرد و رئیس‌جمهور جدید آمریکا نیز گفت آن را پاره می‌کند و مقام معظم رهبری نیز فرمودند؛ که اگر آنها برجام را پاره می‌کنند، ما آن را آتش می‌زنیم که برخی گفتند گویا منقل آتش دارند و این افراد مصداق لیبرال مسلکی را انجام دادند.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی اظهار داشت: برخی زودتر از آنچه آنها خواستند سند را پیاده کردند و گویا تصویب هیأت وزیران را هم گرفتند، دوستان دانشگاهی می‌گفتند 30 کارگروه تشکیل شده تا بدون اعلام رسمی و بدون نظر مجلس و شورای عالی انقلاب فرهنگی این سند عملیاتی شود و شعار دگرگونی جهان را در دستورکار گذاشتند و به‌جای‌اینکه از طرف مردم ایران و مسئولان حرف بزنند، به آنها گفتند که ایران در این قضیه پیشگام است و آنها هم تشکر کردند.

* وجود تناقضات در سند آموزش 2030/ متنی که با اسناد بالادستی کشور نسبتی ندارد

حجت‌الاسلام والمسلمین ذوعلم عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در میزگرد بررسی «سند آموزش 2030» گفت: یونسکو در مقام تعیین تکلیف برای کشورها نیست و تعابیر «سند آموزش» 2030 «واپس‌گرایانه» است.

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر سه سند مصوب ابلاغی در آموزش و پرورش وجود دارد که به همت جمع گسترده‌ای از صاحب نظران و دانشمندان متخصص در حوزه علمیه و آموزش و پرورش تدوین شده است، گفت: اکنون این اسناد شامل «سند تحول بنیادین آموزش و پرورش»، «سند برنامه درسی ملی» و «سند سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری» به عنوان اسناد بالادستی آموزش و پرورش برایمان رسمیت دارد.

وی افزود: از آموزش و پرورش انتظار می‌رفت که این اسناد را به برنامه تبدیل کند و علی‌رغم یادآوری‌ها و توصیه‌هایی که دغدغه‌‌مندان تعلیم و تربیت به آموزش و پرورش داشتند و تذکر اکید رهبری معظم انقلاب به آموزش و پرورش، هنوز برنامه‌ای که برگرفته و مبتنی بر این اسناد باشد را در اختیار نداریم.

وی ادامه داد: ناگهان یک مراسمی برگزار و متنی رونمایی می‌شود با عنوان سند یا برنامه آموزش 2030 که بسیار مورد تأمل است.

* سند آموزش 2030 «پیچ در پیچ» است

مسعود اخوان فرد عضو شورای عالی سازمان بسیج حقوقدانان با بیان اینکه اصطلاحات سند آموزش 2030 مبهم و کلی است، گفت: قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در اصل 77 صریحاً اشاره می‌کند که قراردادها و موافقت‌نامه‌های بین‌المللی باید به تصویب مجلس برسد.

وی با اشاره به اسناد مرتبط با یونسکو، تصریح کرد: اسناد بین‌المللی در ابتدای کار ضمن اینکه ساده هستند و جزئیات را اشاره نمی‌کنند اما نگاهشان جامع الاطراف است. به طور خاص در بسیاری از کنوانسیون‌ها و معاهدات بین‌المللی می‌بینیم که بعد از چند سال پروتکل الحاقی داریم. آیا در زمان تدوین آن کنوانسیون، حواس‌شان به این مطلب نبوده است؟ بله بوده است، علت مشخص است. در عرصه روابط بین الملل با حرکت گام به گام و تدریجی با موضوعی مواجه هستیم که در گام اول آن کنوانسیونی که اکثریت با آن موافق هستند حداقل متن را مورد تصویب قرار می‌دهند و آن کشورهای عضو اولیه با سیاست‌های مختلف و فضاهای ویژه به آنها تحمیل یا تشویق می‌شوند.

وی اضافه کرد: در ارتباط با این موضوع ممکن است سوال شود که مسئولان کشورمان سند آموزش 2030 را امضا کرده‌اند؟ ضمن احترام به تمامی مسئولان جمهوری اسلامی می‌گوییم اصولا مسئولان حق امضا را دارند به شرط رعایت ضوابط مندرج در قانون اساسی. تبعاً امضای یک معاهده به معنای تصویب نیست. امضا هیچ گونه تعهدی را به بار نمی آورد. اگر می‌خواهد یک مسیر قانونی طی شود، نماینده جمهوری اسلامی مطلب را به هیأت دولت ارائه می کند و اگر دولت تصویب کرد به شکل یک لایحه قانونی به مجلس ارائه می‌شود و در کمیسیون‌های مختلف بررسی و در نهایت در صحن علنی منجر به تصویب یا عدم تصویب می‌شود، بنابراین این موضوع را به صورت خاص داریم و امضای مسئولان جمهوری اسلامی به عنوان یک مقوله، صرف امضا تعهد نباید ایجاد کند.

*«سند آموزش 2030» یک «پروژه نفوذ» گسترده است

خزعلی، سند آموزش 2030 را یک «پروژه نفوذ» گسترده عنوان کرد و گفت: مگر طرح «کنجد» درس عبرتی نشده است که برخی دلدادگان غربی بفهمند الفاظی مانند جهانی کردن آموزش، تبعاتی مانند ترور دانشمندان کشورمان و لو رفتن اطلاعات آنها را دارد.

خزعلی به برخی تعارضات این سند با آنچه در سیاست‌های کلان و مصوبات کشورمان وجود دارد، اشاره کرد و گفت: مدیرکل یونسکو می‌گوید «این بیانیه، دولت‌ها را به فراهم کردن فرصت های یادگیری مادام‌العمر برای افراد ترغیب می‌­کند، تا تک تک افراد به رشد فکری ادامه دهند و عاملان مثبتی برای تغییر باشند»؛ ضمناً شعار اصلی برنامه توسعه پایدار، «دگرگون ساختن جهان ما» است، و این تغییر جای تأمل دارد با چه معیار و اصولی تغییر باید تحقق یابد آیا تغییر نظام اسلامی به سوی الگوی مادی غرب این است که در قبل از انقلاب حاصل بود!

* لغات استفاده شده در «سند آموزش 2030» گنگ و مبهم است

زهرا سجادی دبیر مجمع زنان فرهیخته انقلاب اسلامی گفت: مبهم بودن لغات «سند آموزش 2030» موجب شده است کسی با حساسیت در مورد این سند فکر نکند و نداند که حالا این مسئله به کجا منتهی می‌شود.

وی افزود: نکته حائز اهمیت این سند، فرآیند ارتباط آزادانه،‌ آگاهانه و خودخواسته است و به هیچ عنوان حاکمیت که منظور همان عوامل دولتی است در این سند در نظر گرفته نشده است. این در حالی است که موافقان دولت عقیده دارند این سند با سند تحول آموزش و پرورش مطابقت دارد و اشتباهات «سند آموزش 2030» را با چنین حرف‌هایی نادیده می‌گیرند.

* تعریف یونسکو از آموزش کیفی کاملاً غربی است

آذر یاراحمدی کارشناس ارشد تاریخ جهان از دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به نفوذ غیرمستقیم «سند آموزش 2030» در کشور، گفت: در هدف ششم آموزش همگانی از جانب یونسکو، آموزش‌های مدنی در مدارس باید بر اساس تعاریف حقوق بشر باشد که این کاملاً غربی است.

 * متفکران غربی هم به «سند آموزش 2030» معترضند

حکیمه سقای بی‌ریا دکترای مطالعات آمریکا گفت:‌ متفکران غربی به «سند 2030» معترضند. نظام حقوقی بشر جهان در آمریکا اجرا نمی‌شود و اگر هم اجرا شود، دارای بندها و تبصره‌های بسیاری است.

وی ادامه داد: سیاست‌های مالی که برای «سند آموزش 2030» قدم برمی‌دارند باید بررسی شوند؛ قطعاً یونسکو بی‌طرفانه هزینه‌های سند 2030 را بر عهده نگرفته است.

*سندی که سابق اجرا می‌شد با سند تصویب شده متفاوت است

ابراهیم سحرخیر معاون سابق وزارت آموزش و پرورش با بیان اینکه در این سند نکاتی وجود دارد که در گذشته برجسته نبود گفت: اگر در آن دقت و مراقبت نشود می‌تواند حربه‌ای علیه کشور ما شود.

*سند آموزش ۲۰۳۰ مغایر با ارزش‌های ملی و نظام تعلیم و تربیت کشور است

رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی گفت: سند ۲۰۳۰ با ارزش‌ها، منافع و نظام تعلیم و تربیت کشور تناقض‌های جدی دارد و خواهان فراموشی آن هستیم.

محمدمهدی زاهدی با بیان این پرسش که چرا این سند مصوبه دولت الزام‌آور شده است، گفت: زمانی که در کشور اسناد بالادستی وجود دارد، چه اصراری به تصویب و اجرای این سند است که با باورها، ارزش‌ها، منافع و فضای آموزش و پرورش ما متناقض است. 

رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی با اشاره به اجرای این سند در سال 2000 گفت: در آن سال اسناد بالادستی وجود نداشت و در بسیاری از کشورها موضوع سواد و خواندن و نوشتن مطرح بود و اکنون شاهد هستیم در این سند با وجود اسناد بالادستی محکم، بر مبنای انسان‌مداری، سکولار و اومانیسم هدفگذاری می‌شود./۱۳۲۵//۱۰۲/خ