بهبود معیشت و فرهنگ عمومی؛ انتظار فضلای حوزه علمیه قم از دولت
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، امروزه وقتي نامي از نظم، اجتماع و زندگي برده مي‌شود ناخواسته در ذهن، مفهوم دولت متصور مي‌شود؛ علت اين تصور آن است كه دولت در همه شئونات زندگي انسان ديده مي‌شود؛ از بدو تولد كه انسان بايد نام خود را در دفتر ثبت احوال در هر كشوري ثبت كند و شناسنامه‌اي به‌عنوان برگ شهروندي در اختيار خود بگيرد تا زماني كه در بستر خاك آرام مي‌گيرد، ناگزير از ارتباط با دستگاه‌هاي دولتي و غيردولتي كه آنها نيز زير نظر دولت قرار دارند- است.
حال اين كه چرا انسان‌ها بايد با دولت ارتباط داشته باشند؟ بايد از اجداد و نياكان آنها پرسيده شود كه چرا دستگاهي به نام دولت به وجود آوردند؟ زيرا كه دولت‌ها خواسته يا ناخواسته بشري هستند.
انسان‌ها دولت‌ها را در همه امور خود هم مسؤول دانسته و هم اين‌كه خواهان آن هستند كه آزادي های شرعی آنها را محدود نكنند. به عبارتي يك انسان اسلامی از دولت، انتظار خدمتگزار بودن را دارد و اين در حالي است كه ابزار انجام آن را نيز در اختيار آن قرار مي‌دهد و خود را به تبعيت از خواسته‌هاي قانون شده خويش فرا مي‌خواند. از اين‌رو شهروند نيز خواست خدمت كردن دولت را از طريق همين قوانيني كه وضع شده است، پيگير مي‌شود.
از جمله مسائلي كه ريشه‌اي عميق با انسانيت انسان دارد، فرهنگ است. فرهنگ هر مفهومي كه داشته باشد واژه‌اي است كه بيانگر تفاوت انسان‌ها از ساير موجودات و در همان حال جداكننده انسان‌ها از يكديگر و به هم پيوند دهنده آنها است؛ زيرا از يك سو فرهنگ خاص گروهي از انسان‌ها، آنها را از ديگر گروه‌ها متمايز مي‌سازد و در عين حال در يك گروه، آن فرهنگ وجه اشتراك بين آنها محسوب مي‌شود.
بر اين اساس انسان‌ها از دولت‌ها انتظار آن را دارند كه در اين راه كه به وجه اشتراك و افتراق آنها منتهي مي‌شود، آنها را ياري رساند و اگر بحران يا مشكلي ايجاد شد به حل و فصل آن بپردازد و اين‌جاست كه سياست‌گذاري فرهنگي كه همان تلاش تصميم‌گيران اجتماع براي تعيين الگوها و خط‌مشي‌هاي فرهنگي آن جامعه است، پديد مي‌آيد. از اين رو شهروندان و دولت خواسته‌هاي خود از يكديگر را به نقد و ارزيابي مي‌كشانند.
اما انديشمندان جامعه به طرح اين پرسش مي‌پردازند كه عمق دخالت دولت در فرهنگ چيست و تا چه حدي مي‌تواند در فرهنگ انسان‌ها نفوذ كند؟
این موضوع سبب شد تا خبرنگاران رسا در آستانه انتخابات دولت دوازدهم نظر طلاب علوم دینی را درباره فرهنگ و دولت آینده جویا شوند که تقدیم خوانندگان محترم می شود.
در ابتدای این گزارش میدانی، به سوی یکی از روحانیان رفتیم و پس از احوال پرسی و معرفی خودمان، سؤال خود را با عنوان «انتظارات فرهنگی مردم از رییس جمهور آینده چیست» طرح کردیم.
حجت‌الاسلام بدایتی بر این باور بود که فرهنگ مایه سعادت دنیوی و اخروی افراد جامعه می‌شود، همچنین با در نظر گرفتن اینکه جامعه ما اسلامی است، معتقد است در جامعه اسلامی باید فرهنگی حکمفرمایی کند که در چارچوب آموزه‌های اسلامی شکل گرفته است.
این طلبه جوان حوزه علمیه قم فرهنگ مبتنی بر ارزش‌های اسلامی را پاسخگوی همه نیازهای جامعه معرفی کرد و گفت: انتظاری که از دولت آینده می‌رود این است که در ابتدا فرهنگ غنی اسلامی را در جامعه نهادینه کرده و در راستای حفظ آن تلاش کند.
کمی جلوتر رفتیم و یک طلبه کیف به دست را دیدیم که سر به زیر انداخته بود و راه می‌رفت که مزاحم خلوتشان شدیم.
حجت‌الاسلام حمید اسداللهی، حداقل انتظار جامعه نسبت به رییس جمهور آینده را این گونه توصیف کرد: دولت آینده باید شعارهایی که در طول عمر انقلاب اسلامی داده شده را به ورطه عمل کشانیده و پایبند به موازین شرعی باشد.
این طلبه سطح عالی حوزه علمیه قم خطاب به کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری ابراز داشت: یک کاندیدا نباید به خاطر به دست آوردن رأی دست به تخریب دیگر کاندیداها پرداخته، اخلاق انتخاباتی را رعایت نکند، بر خلاف دین مبین اسلام عمل کرده و به دو قطبی کردن جامعه بپردازد.
وی با اشاره به اینکه دولت فعلی در عرصه فرهنگی بسیار ضعیف عمل کرده است، معتقد شد که رییس جمهور آینده نباید با رفتار خودش سعی کند به دشمنان انقلاب گرا داده و در برابر آنها اظهار ضعف کند.
همچنین حجت‌الاسلام مجتبی محمدی با بیان اینکه دغدغه‌های فرهنگی برای بعضی‌ها هنوز تبیین نشده است، گفت: متأسفانه گاهی مشاهده می‌شود شخصیت‌های کشوری، لغو یک کنسرت را دغدغه فرهنگی می‌نامند.
این طلبه انقلابی بر این باور است که جامعه از رییس جمهور آینده انتظار دارد تا از پرداختن به مسائل حاشیه‌ای دوری کرده و به سمت حل مشکلات فرهنگی گرایش پیا کند.
وی رسیدگی به وضعیت جوانان در عرصه ازدواج، شغل و غیره را مصداق کار فرهنگی دانست و اظهار داشت: دولت اسلامی باید با صداقت خود الگوی فرهنگی جامعه باشد.
حجت‌الاسلام محمدی دولت فعلی را در عرصه فرهنگی ناکارآمد خواند و از دولت آینده خواست که مفهوم «آزادی» را به گونه‌ای بیان نکنند که مبتنی بر فرهنگ ناپسند غربی باشد.
یکی از طلاب پژوهشگر را دیدیم که از قبلا از نظرات تحلیلی‌اش در زمینه‌های مختلف استفاده کرده بودیم؛ به سراغش رفتیم و پس از یک احوال پرسی گرم سؤال خود را مطرح کردیم.
محمد حقی یکی از خلأهای موجود در عرصه فرهنگ را کمکاری دولت‌ها در این زینه دانست و عنوان کرد: هیچکدام از رییس جمهورها کار فرهنگی چشمگیری نکرده است جز اینکه تنها یک سری شعارهایی می‌دهند که هیچکدام را هم عملی نمی‌کنند؛ یکی از معضلات جامعه این است که فرهنگ مظلوم واقع شده و برخی کاندیداها تنها از آن استفاده ابزاری می‌کنند.
این پژوهشگر پژوهشگاه بین‌المللی المصطفی(ص) بیان کرد: ما رییس جمهوری می‌خواهیم که انقلاب، آرمان‌های امام راحل و خون شهدا برایش اهمیت داشته باشد؛ دولت آينده باید فرهنگ غنی اسلامی را در سطح جامعه ترویج کند.
وی در ادامه با ناراحتی از اینکه برخی کاندیداها نسبت به سؤالات در مورد ساده زیستی بی‌تفاوت هستند، گفت: یکی از سؤالات مهمی که در مناظره دوم کاندیداها مطرح شد بحث فرهنگ ساده زیستی بود که متأسفانه از بی سروصدا از کنارش گذشتند؛ باید به آنها گفت مگر این یکی از شعارهای انقلاب نیست چرا به آن پاسخ نمی‌گویید؟
دیدار حجت‌الاسلام عمادی از اساتید حوزه علمیه قم توفیق امروزمان بود، به سراغ وی رفته و گفتیم نظر شما انتظاراتی که از دولت آینده می‌رود چیست؟
حجت‌الاسلام عمادی در پاسخ به این سؤال گفت: انقلاب اسلامی ایران مبتنی بر اسلام است، لذا رییس جمهور باید اسلامی باشد و بر مدار ضد ارزش‌ها عمل نکند.
وی ادامه داد: یک رییس جمهور باید مشکلات فرهنگی را رصد کند و به یکایک آنها رسیدگی کند؛ به بیان دیگر سبک زندگی، سبک مصرف، سبک استفاده از لباس و غیره را به سوی اسلامی شدن رهنمون شده و به دنبال ملی‌گرایی نباشد.
به دنبال شخصی دیگر برای مصاحبه بودیم که طلبه‌ای را دیدیم که با لبی خندان میان جمعیت ایستاه بود، جلو رفتیم و بعد از احوال پرسی، نظر وی را راجع به انتظارات جامعه از رییس جهمو آینده جویا شدیم.
حجت‌الاسلام ملکی در پاسخ به سؤال مذکور عنوان داشت: فرهنگ جنبه‌های مختلفی دارد و باید ابعاد مختلف آن توجه شود؛ رییس جمهور آینده باید همه ابعاد دینی اعم از اعتقادات، باورها، مسائل هنری، تمدن فرهنگ ایرانی را در نظر بگیرد و نگاه تک بعدی را از بین ببرد.
این طلبه سطح عالی حوزه علمیه نگاه تک بعدی به فرهنگ را معضلی بسیار مخرب معرفی کرد و گفت: دین، فیلم، سریال، موسیقی، و غیره همه و همه مورد نیاز جامعه است، نباید به یک مسأله دقت کرد و از دیگر مسائل غافل شد.
بعد از مصاحبه با حجت‌الاسلام ملکی متوجه یک طلبه شدیم که در حال قرآن خواندن بود، به سراغ وی رفتیم و مطرح کردیم دولت در قبال فرهنگ چه رویکردی باید داشته باشد.
حجت‌الاسلام درودی در جواب به پرسش یاد شده اینگونه گفت: مدیران اجرایی در سطح کلان به فرهنگ به عنوان یک مسأله ثانوی می‌نگرند و تمام تلاش خودشان را متوجه بخش اقتصا کرده اند؛ البته ناگفته نماند که این روند می‌تواند به نوعی زمینه ساز فرهنگ نیز خواهد شد، چون وضع زندگی و معیشت مرم بسیار نابسامان است، اما اینکه تنها به مسأله اقتصاد نگریسته شود کار درستی نیست.
این طلبه پژوهشگر اضافه کرد: انتظار به جایی است که فرهنگ در اولویت قرار بگیرد به خاطر اینکه اساس انقلاب اسلامی به خاطر یک تحول فرهنگی بوده است.
وی انتظار کوتاه مدت جامعه از رییس جمهور آینده را اینگونه توصیف کرد: دولت آینده باید نمودهای فرهنگ در جامعه اسلامی که با آثار خودش شناخته می‌شود را جلوه بیشتری بدهدو از سوی دیگر زمینه‌هایی که ضد فرهنگ به شمار می آید را کمرنگ کند.
حجت‌الاسلام درودی بر این عقیده است که دولت آینده باید در دوره بلند مدت در حوزه فرهنگ و تغییر و تحول مفهوم‌سازی بیشتری داشته باشد؛ یعنی باید روشن شود که در جامعه اسلامی که به دنبال سبک زندگی اسلامی و ایرانی است، اساساً چه چیزهایی فرهنگ است، مصادیق آن روشن شود و سپس برای آنها برنامه ریزی شود که در سطح کلان رشد و ترویج پیدا کند.
این طلبه انقلابی یکی از کارهای مهم دولت را حمایت از نهادهای فرهنگی برنامه‌ساز دانست و افزود: دولت نظریه پرداز نیست بلکه مجری قوانین است.
وی با اشاره به مسأله حجاب اظهار داشت: جایی که بسترها مهیا نیست نباید به گونه‌ای تبلیغ شود که بوی تحمیل دهد؛ باید دانست که زیربنای بحث حجاب، شناخت و انتخاب است ؛ بنابراین باید زمینه‌ای فراهم شود که زمینه برای تسهیل دینداری در جامعه فراهم شود.
دیدن یکی از استادان اخلاق حوزه علمیه قم برایمان جالب بود، به سرعت سمت وی رفتیم و مطرح کردیم برای ما در مورد فرهنگ و دولت آینده نکاتی را بگوید.
حجت‌الاسلام ابراهیم کفیل انتظارات فرهنگی را این گونه ترسیم کرد: رییس جمهور باید در ظاهر و باطن با مردم صادق باشد و کاری انجام ندهد مگر اینکه با انگیزه الهی باشد.
این استاد اخلاق حوزه ادامه داد: عملکرد رییس جمهور باید به گونه‌ای باشد که باورمندی مردم را نسبت به دین افزایش دهد و کابینه‌ای انتخاب کند که بر حول محور ولایت عمل کنند و سبب ناامیدی مردم از جامعه اسلامی نباشند؛ یعنی نباید با مدیریت ناصحیح چهره نظام را ناکارآمد نشان دهند.
وی با اشاره به هماهنگ سازی رسانه‌ها در کشور ابراز داشت: باید تدبیری اندیشیده شود تا فیلم‌ها، رسانه‌ها، صدا و سیما و غیره در یک چارچوب فکری قرار گیرد؛ به بیان دیگر باید اتاق فکری باشد تا برای اینها برنامه‌ریزی کند تا جملگی در یک راستا عمل کنند.
حجت‌الاسلام کفیل یکی از اشکلات عمده دولت های گذشته را نظریه پردازی به جای اجرا دانست و عنوان کرد: رییس جمهور باید سیاست‌های کلان را که از جانب رهبر معظم انقلاب تعیین و تبیین می‌شود اجرا کند.
حجت‌الاسلام مهدی اقبالی مدیر مدرسه علمیه علوی دیده می‌شد، به سمت وی رفتیم تا نظرش را راجع به فرهنگ و دولت آینده بدانیم.
این پژوهشگر حوزوی نظر خود را برای ما اینگونه ترسیم کرد: باید مشخص شود که ما نسبت به فرهنگ چه نگاهی داریم؛ نباید اجازه دهیم تا فرهنگ غربی و بیگانه برای ما برنامه ریزی کند چراکه هیچگونه سنخیتی با فرهنگ غنی ایرانی اسلامی ندارد.
وی افزود: باید برای تعیین سبک زندگی از منابع اصیل شیعی الگو گرفت و دید که اهل بیت(ع) برای ما چه برنامه‌ریزی کرده اند.
حجت‌الاسلام اقبالی توجه به نامه امیرالمؤمنین(ع) به مالک اشتر را برای مسؤولان الزامی انست و بیان کرد: در این نامه سبک زندگی یک دولتمرد به طور کامل تشریح شده است؛ بنابراین مسؤولان باید به آن عمل کرده و مطالبش را سرلوحه کار خود قرار دهند.
بلافاصله بعد از مصاحبه با حجت‌الاسلام اقبالی یکی از طلابی که کنارمان ایستاده بود لب به سخن گشود و نظرش را درباره دولت آینده مطرح کرد.
حجت‌الاسلام علی بیگدلی انتظار جامعه از دولت آینده را توجه به شهدا، جانبازان و شیمیایی‌هایی دانست که خالصانه برای حفظ مملکت اسلامی جان خود را بر کف دست گرفتند و برای عزت و اقتدار کشور جنگیدند.
این طلبه انقلابی گفت: دولت آینده باید جلوی رشوه خواری ها، تجمل گرایی ها و پارتی بازی‌ها را گرفته ودر مقابل انحرافات فرهنگی و شاخه‌های عرفان کاذب بایستد.
در پایان یکی از اساتید حوزه و دانشگاه را دیدیم که با هیبتی انقلابی و با چفیه بسیجی ایستاده بود، به سراغ وی رفتیم و نظرش را در مورد فرهنگ و دولت آینده جویا شدیم.
حجت‌الاسلام علی اکبر محمدی گفت: مسؤولان نباید از دین داری مردم سوء استفاده کند و با اسم دین و دیانت هر رفتاری را که بخواهند انجام دهند.
این استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به لزوم بهبود معیشت مردم اظهار داشت: در روایات از معصومین(ع) نقل شده است که هنگامی که فقر وارد خانه ای شود، ایمان از در دیگر خواهد رفت؛ دولت آینده باید معیشت جامعه را سامان دهد تا مردم فرصت داشته باشند به مسائل دینی فکر کنند.
وی افزود: دولت آینده باید به طور عملی و جدی با فساد مبازره کند و آن را از جامعه اسلامی ریشه‌کن کند تا مردم بدانند مسؤولان کشور مخالف با فساد هستند و علاوه بر این رانت خوارها نیز بدانند اگر خواستند با سوء استفاده از جایگاه خود در میان مردم، ویژه خواری انجام دهند با تیغ تیز قانون مواجه خواهند شد./841/ز۵۰۱/س
خبرنگاران: حسین ثالث مؤید، میثم صدیقیان