خانواده امروزی کانون اعتیاد به فضای مجازی

به گزارش سرویس فرهنگی اجتماعی خبرگزاری رسا، با پیشرفت علم و فناوری، زندگی روزمره افراد وابسته به ابزارهای نوین شده و خواه ناخواه بخش زیادی از زندگی شغلی و تحصیلی وابسته به اینترنت است. هر چند این وابستگی تا حدی به پیشرفت های روزمره جهت می دهد اما وابستگی به منزله اعتیاد نیست. متاسفانه یکی از آسیب های جدی که خانواده و جامعه را تهدید می نماید عدم مدیریت ابزارهای نوین در زندگی است تا جایی که اعتیاد به فضای مجازی یکی از دغدغه های جدی به شمار می رود. اعتیاد به فضای مجازی تا جایی پیش رفته است که نه تنها موجب دوری اعضای خانواده از یکدیگر شده است بلکه تا مرز فروپاشی خانواده‌ها نیز رفته و حریمی نمی شناسد.

با توجه به این موضوع مهم خبرنگار رسا گفت‌و‌گویی با چهار تن از کارشناسان حوزوی و فرهنگی درباره اعتیاد خانواده‌ها به فضای مجازی و چگونگی برون رفت از این بحران از طریق تربیت دینی و مدیریت خانواده‌ها در این بحران جدی پرداخته‌اند که با هم آن را مرور می کنیم.

محتواهای آلوده و بی اساس و انبوهی از شبهات فقهی  و دینی خطر فضای مجازی را دو چندان می کند

آیت الله ابوالقاسم علیدوست نویسنده و محقق حوزه و عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با ابراز نگرانی از گرداب فضای مجازی می گوید: متاسفانه باتلاق و گرداب فضای مجازی دیگر سن و سال نمی شناسد و خانواده ها را درگیر کرده و گاه به ورطه نابودی می کشاند.

عضو هیأت علمی گروه فقه و حقوق اسلامی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشهٔ اسلامی افزود:بسیاری از خانواده ها به سمت و سوی اعتیاد به فضای مجازی کشیده شده اند گاهی محتواهای آلوده و بی اساس و یا انبوهی از شبهات فقهی و فکری و دینی خطر فضای مجازی را دو چندان می کند.

وی در این خصوص بیان کرد:بخش های مخرب فضای مجازی تاثیر بسیار منفی بر تربیت دینی خانواده ها می گذارد به نظر می رسد حوزه و روحانیون باید به این مقوله ورود کنند و با پاسخگویی به شبهات و راه اندازی کانال های دینی تا حدی این فضا را از آلودگی ها دور کنند.

آیت الله علیدوست عنوان می کند: نهاد خانواده رکن مهمی در تشکیل است اگر خانواده به صورت لجام گسیخته در گرداب فضای مجازی غرق شود تبعات جبران ناپذیری گریبان جامعه را می گیرد.

وی می گوید: در این راستا والدین باید به مدیریت صحیح بپردازند و بر استفاده کودکان و نوجوانان و جوانان از فضای مجازی نظارت کنند.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در این باره اظهار دارد: سطحی نگری نسبت به دین و ترویج بی بند و باری و بی عفتی از آثار منفی فضای مجازی است.

وی بیان کرد: خانواده نقش مهمی در ساماندهی این وضعیت دارد تأثیر‌پذیری منفی توسط فرزندان از فضای مجازی باید با مدیریتی قاطع مورد توجه قرار گیرد.

این استاد حوزه و دانشگاه یادآور شد: هر چه بار معنوی و بینش دینی و اخلاق مداری در خانواده ها ریشه فزون تری داشته باشد تأثیرپذیری منفی فرزندان از فضاهای مجازی کاهش می یابد.

وی گفت: خانواده ها باید در این مسیر خطرناک با فرزندان خود همراهی کنند منع کامل از حضور در فضای مجازی،راهبردی صحیح در مواجهه با این چالش ها نیست بلکه باید بنیه دینی و معنوی فرزندان را تقویت کرد و میزان مصونیت آن ها را در برابر اعتیاد به این فضاهای مخرب ارتقا بخشید.

فضای مجازی همچون شمشیری دو لبه، هم تهدیدی مخرب و هم فرصتی مغتنم محسوب می شود

همچنین در این گفت و گو حجت الاسلام والمسلمین سیدمحمد واعظ موسوی رئیس انجمن علمی ارتباطات و تبلیغ حوزه علمیه قم نیز در مورد اعتیاد به فضای مجازی در خانواده ها می گوید:هر چند فضای مجازی افراد را به انزوای اجتماعی کشانده است اما روش های ارتباطی با دیگران از طریق اینترنت و فضای مجازی رو به توسعه است.

وی خاطرنشان کرد:فضای مجازی هم تهدیدی مخرب و هم فرصتی مغتنم است همچون شمشیری دو لبه است که اگر در مسیر صحیحی استفاده نشود خانمانسوز خواهد بود و اگر به خوبی هدایت شود سازنده است.

حجت الاسلام سیدمحمد واعظ موسوی حضور حوزه در اندیشدن راهکارهایی موثر در مدیریت فضای مجازی در میان خانواده ها و جامعه را ضروری می داند و می گوید: امروز مهم ترین دغدغه ای که در اعتیاد به فضای مجازی وجود دارد کوچک شمردن گناهان و آسیب ها است، مصیبتی که جامعه با آن دست و پنجه نرم می کند.

وی بر این باور است: قربانی شدن اخلاقیات در خانواده و کنار رفتن ارزش های دینی و اخلاقی از آثار سوء و مخرب اعتیاد به فضای مجازی است هرچند خوشبختانه برخی از خانواده های متدین و معتقد چنین خطراتی را دریافته اند و به مدیریت این فضای مخرب پرداخته اند.

رئیس انجمن علمی ارتباطات و تبلیغ حوزه علمیه قم اذعان می کند: دشمن فضای مجازی را بهترین بستر برای از بین بردن ارزش‌های دینی و انقلابی و اخلاقی دریافته اند و سرمایه گذاری هنگفتی در این مسیر انجام می دهند اگر در این عرصه غفلت کنیم تاوان سختی را در هم فروپاشی خانواده ها و کنار رفتن اخلاق در جامعه خواهیم پرداخت.

وی تأکید می کند: مشکلات خانوادگی و تحصیلی و معضلات اجتماعی زاییده این اعتیاد مخرب به فضاهای مجازی است ضمن اینکه چه فرصت های ارزشمندی در جهت تعالی و رشد و پیشرفت در عرصه های مختلف به واسطه حضور شبانه روزی در فضای مجازی از بین می رود.

حجت الاسلام سیدمحمد واعظ موسوی همچنین متذکر شد: به نظر می رسد حوزه های انقلابی و مراکز دینی و علمی و متولیان فرهنگ هر یک با آسیب شناسی جدی، جامعه را در خصوص آسیب های جدی اعتیاد لجام گسیخته به فضای مجازی آگاه کنند تا معضلات نوظهور و ویران گر در جامعه دینی حل و فصل شود.

وی گفت: اگر خانواده ها با مدیریتی عقلانی فرزندان را با مسئولیت های اجتماعی و خانوادگی شان آشنا سازند و در جهت کشف استعدادها و توان آن ها تلاش کنند و از همه مهم تر پلی برای پیوند آن ها با آموزه های دینی و اخلاقی ایجاد کنند بخش زیادی از مشکلات در رابطه با اعتیاد نسل جوان به فضاهای مجازی ویران کننده حل می شود.

رئیس انجمن علمی ارتباطات و تبلیغ حوزه علمیه قم در این باره می گوید:کانون خانواده مقدس است؛ فضای مجازی و اعتیاد بی حد و حصر به آن گرفتاری های زیادی را برای یکایک اعضاء ایجاد می کند و این اعتیاد همه را از یکدیگر دور می سازد هر چه خانواده پیوند عاطفی کمتری در بین خود احساس کنند آسیب های بیشتری آن ها را تهدید می کند و هویت دینی و شخصیتی و اجتماعی آن ها را دچار تزلزل می نماید.

اعتیاد به فضای مجازی، حریم خانوادگی و بنیان خانواده را نشانه گرفته است

معصومه ظهیری، کارشناس خانواده نیز در رابطه با موضوع آسیب های جدی اعتیاد به فضای مجازی می گوید: متاسفانه اعتیاد به فضای مجازی هنوز به عنوان یک مساله حاد و جدی و بحرانی مورد توجه قرار نگرفته است.

مدیرکل دفترامور بانوان و خانواده استانداری قم در این باره توضیح داد: اعتیاد به فضای مجازی، حریم خانوادگی و بنیان خانواده را نشانه گرفته است به گونه ای که اعضای خانواده هر چند به ظاهر در کنار هم و در چارچوبی عرفی تحت عنوان خانواده گرد هم آمده اند اما حریمی خصوصی ندارند.

وی بیان کرد: برخی از افراد بی محابا به حریم خصوصی دیگران در این فضای خطرناک رخنه می کنند و بنیان خانوادگی آنها را تهدید می نمایند.

ظهیری در این خصوص می گوید: بسیاری از ارزش هایی که در فرهنگ اصیل دینی و ایرانی ما جای داشت به واسطه فضای مجازی و اعتیادی که به آن وجود دارد دچار خدشه شده است.

وی با اشاره به برخی از تبعات اعتیاد به فضای مجازی گفت: بی اعتمادی، سوء ظن، افزایش طلاق، ایجاد روابط عاطفی نامتعارف و نامناسب، ایجاد شبهات خطرناک فکری و عقیدتی و ده ها آسیب دیگر از آثار منفی استفاده از فضای مجازی بدون برنامه و مدیریت است.

کارشناس عرصه خانواده عنوان می کند: الگوبرداری از سبک های غیر اسلامی و غیر دینی در این فضا نیز از دیگر آثار مخربی است که در خانواده ها نفوذ کرده است.

وی گفت: در بسیاری از کشورهای پیشرفته تعریف مناسبی در استفاده از این برنامه ها وجود دارد و بعضا سخت گیری های زیادی برای کاربران وجود دارد اما سرمایه های هنگفتی را برای کشورهای اسلامی و در حال توسعه هزینه می کنند تا فرهنگ غنی آن ها را دستخوش نابودی و تزلزل کنند.

ظهیری یادآور شد: در این فضای آلوده، خانواده کارکرد مهم خود را از دست می دهد احترام و تکریم و آموزه های اخلاقی و دینی جای خود را به انواع و اقسام مدها و گرایش های نامتعارف و باورهای غلط می دهد.

وی می گوید: یکی از آثار شوم اعتیاد در فضای مجازی، تضعیف باورهای دینی است چرا که فکر و دهن با افکار سطحی و بی پایه و اساس مواجه می شود و چون مهارت لازم را در برابر این رویارویی ندارد باورهای خود را از دست می دهد.

این استاد حوزه و دانشگاه گفت: تغییرات فناورانه و تجهیزات مدرن و پیشرفته و گستردگی فضاهای مجازی بسیاری از ارزش ها و هنجارهای اجتماعی را تحت شعاع خود قرار می دهند و فرصت برای تفکر و تعقل و خودسازی را از میان می برند.

وی خاطرنشان کرد: جوانان و نوجوانان در کانون خانواده و بعضا در کنار والدین در معترض محتویات مخرب فضای مجازی قرار می گیرند و به آن عادت می کنند و این عادت رفته رفته شکل اعتیاد به خود می گیرد و فرهنگ و باورهای دینی و اخلاقی را به تاراج می برد.

ظهیری در این زمینه تاکید کرد: والدین باید با استفاده از مشاوره های دقیق اجتماعی و دینی و با بهره گیری از روش های مطلوب در پرورش باورهای دینی و اخلاقی تلاش کنند تا نسل جوان را از بسیاری از آلودگی ها نجات دهند.

وی یادآور شد: گاهی خانواده ها با رفتارهایی از سوی فرزندان خود مواجه می شوند که به هیچ عنوان سنخیتی میان آن رفتار و ویژگی های اخلاقی فرزندان خود نمی دیدند در واقع این فضای مجازی شکاف عمیقی را میان نسل ها ایجاد کرده است که دیگر پدران و مادران و همسران و فرزندان زبان یکدیگر را نمی فهمند و درک درستی از خواسته های هم ندارند.

استاد حوزه علمیه عنوان می کند: لازم است مهارت های دینی و فرهنگی و اخلافی را در دین پروری فرزندان به کار بگیریم و به آنها در مورد تهدیدات جدی فضای مجازی آگاهی دهیم هر چه خانواده نسبت به موازین اخلاقی و شرعی و دینی، بی مهری پیشه کنند خطر غرق شدن در این فضای مخرب بیش از پیش نمایان می شود.

اعتیاد به دنیای شبکه های مجازی علاوه بر متلاشی شدن کانون گرم خانواده موجب غفلت اعضای خانواده از یکدیگر می شود

مرجان انصاری یکی از جامعه شناسان در تشریح آسیب های اجتماعی حاصل از غرق شدن در فضای مجازی عنوان کرد: این آسیب جدی موجب ایجاد تنوع در ارتباطات افراد و زمینه ساز تنش های خانوادگی می شود.

وی خاطرنشان کرد: واقعیت تلخ این است که اعتیاد به دنیای شبکه های مجازی علاوه بر متلاشی شدن کانون گرم خانواده موجب غفلت اعضای خانواده از یکدیگر می شود.

انصاری در این باره می گوید: فضای مجازی نیز همچون دیگر حقایق زندگی امروز نیاز به مدیریت دارد اگر فضای مجازی توانست فرهنگ عمومی جامعه را به سمت و سوی اخلاق و تربیت دینی و اخلاقی سوق دهد آثار و برکات مثبتی دارد اما اگر بر گویش و رفتار و منش و اخلاق تاثر منفی بر جای گذاشت نشان از آثار شوم اعتیاد به این فضای گسترده است.

وی یادآور شد: فضای مجازی گاهی جای معاشرت ها و تفکر و تلاش های علمی و حضور در اماکن مذهبی و ارتباط با محیط های اجتماعی را می گیرد و در یک چشم بر هم زدن، زندگی افراد را به خلاء و پوچی می رساند.

این جامعه شناس گفت: بیماری های روحی و روانی در جامعه و بلوغ های زودرس بحران زا و فروپاشی خانواده ها، رهاورد شوم غرق شدن در فضای مجازی است.

وی یادآور شد: وقتی افراد در فضای مجازی، غرق شوند دیگر حریمی را برای خود و دیگران در نظر نمی گیرند به طور کلی در جایی که اعتیاد است عقلانیت وجود ندارد همین امر موجب بروز مشکلات جدی برای اعضای خانواده می شود.

انصاری بیان کرد: متاسفانه واقعیت این است که ریشه اعتیاد به اینترنت در خانواده شکل می گیرد و به نوعی تفریحات کاذب ایجاد می کند در این راستا برای برون رفت از معضلات و آسیب های اجتماعی این فضای مخرب بهتر است خانواده ها با مشارکت های خود و گرم کردن کانون خانواده و پناه بردن به فضاهای شاد و سالم و توجه به یکدیگر خود را از آسیب های اعتیاد به فضای مجازی برهانند.۹۰۱/ز۵۰۱/س

حمیده زند