دو گام برای رسیدن به فقه مطلوب/ فقه موجود روش شناسی ندارد

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت الاسلام والمسلمین احمد مبلغی عضو مجلس خبرگان رهبری عصر امروز در مراسم افتتاحییه درس گفتارهای رویکردشناسی فقه حکومتی که از سوی مدرسه آفاق حکمت در سالن همایش های پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد، با اشاره به فاصله فقه و شریعت به تبیین آسیب های فقه موجود پرداخت و گفت: شریعت وسیع تر از ابواب و احکام کنونی فقه است و باید توانایی فقه را در انعکاس بخشی به شریعت انعطاف های نهفته در آن برای پاسخگویی به نیازهای انسان معاصر افزایش داد.

وی ادامه داد: مشکل صعوبت حضور دین و احکام فقهی در جامعه معاصر دین نهفته است که مطالعات علمی و کوشش های اجتماعی برای حضور بخشی به دین و احکام فقهی در جامعه، فاقد حجم لازم، کیفیت کافی و جامعیت فراخور با نیازهای اساسی است.

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی خاطرنشان کرد: مطالعات فقهی، فاقد جامعیت متناسب با نیازهای انسان معاصر و جامعه اسلامی است، بنابراین لازم است فقه، انسان معاصر و نیازهای اساسی جامعه را درک و به آنها نزدیک شود.

عضو مجلس خبرگان رهبری ابراز داشت: ابواب انسان معاصر بیشتر از ابواب کنونی فقه است؛ تحولات پرشتاب جوامع، نهادها و مناسبات اجتماعی، فقه را نیازمند تحرک در فقه های اجتماعی که اکنون مفقود است، می کند.

وی با اشاره به اینکه در استنباطات فقهی، فقه فردی غلبه دارد، اظهار داشت: فقدان فقه الاجتماع نتایج سلبی دارد و غلبه فردی تا حدود زیاد ناشی از این فقدان است و در مواردی هم که به رغم این فقدان، فقه اجتماعی شکل می گیرد، آن فقه اجتماعی که بدون فقه الاجتماع شکل گرفته، به نوعی به خودزنی می انجامد.

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی تأکید کرد: فقه موجود جامعه را به مثابه یک «شبکه» مطالعه نمی کند، لذا فتواهای اجتماعی فقه موجود ممکن است مخدوش باشد؛ فقه باید نقش اطمینان بخش، نظم بخش و هماهنگ کننده بین ابعاد مختلف انسان در زندگی چند ضلعی اجتماعی کنونی ایفا کند وگرنه منزوی می شود.

عضو مجلس خبرگان رهبری به تبیین فقه مطلوب پرداخت و گفت: فقه مطلوب آن فقهی است که از رهگذر دو عنصر «غنی سازی روش استنباط» و «شبکه ای سازی ساختار فقه» می کوشد تا شریعت منسجم، حنیف، سهله، فطرت گرا و حیات بخش از حیث مادی و معنوی را به انسان معاصر عرضه و آن را در جامعه معاصر مستقر کند.

وی اضافه کرد: متأسفانه امروزه علی رغم وجود روش های غنی در فقه، علم المنهجیه یا همان روش شناسی در فقه ما وجود ندارد و با توجه به اینکه امروزه جهان، جهان پدیده ها است، نمی توانیم یک موضوع را جدای از مسائل دیگر ارزیابی کنیم، مثلاً نمی توان مشکلات فرهنگی را بدون در نظر گرفتن سیاست و اقتصاد بررسی کرد و نتیجه گرفت.

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی مراد از «غنی سازی روش استنباط» را اینگونه توصیف کرد: مقصود از این بحث، تقویت عناصر تشکیل دهنده روش استنباط است که شامل موضوع شناسی و ابزارهای تطبیقی، تبیینی، تحدیدی و تفسیری می شود.

عضو مجلس خبرگان رهبری در پایان به تبیین بحث شبکه ای سازی ساختار فقه پرداخت و یادآور شد: ساختار شبکه ای، انقسام اجزاء فقه به مجموعه هایی منسجم و منظومه ای است که فیما بین خود روابطی مرتبط و هماهنگ دارند و اهداف واحدی ار دنبال می کنند؛ منظومه های فقهی، متعدد هستند، اما نامحدود نیستند و قابل تعریف هستند که از این میان می توان به منظومه فقه عبادی، منظومه فقه تربیتی، منظومه فقه اجتماعی و غیره اشاره کرد.

گفتنی است، جلسه بعدی درس گفتار رویکرد شناسی فقه حکوتی پنجشنبه آینده از ساعت 14 الی 17 در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار می شود./۸۴۱پ۲۰۲/ی/