نگاه تمدنی اسلام حاشیه ای و بسته نیست
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، آیت الله علیرضا اعرافی، مدیر حوزه های علمیه در همایش علمی تمدن اسلامی(گذشته، حال، آینده) نقش و رسالت علمای افغانستان که در مجتمع اقامتی فرهنگی آفتاب ولایت امروز 12 تیر برگزار شد، به تبیین پنج نظریه درباره تعریف تمدن اسلامی پرداخت.
وی با بیان اینکه آن زمانی که ما سخن از تمدن به میان می آوریم مقصود این است که اندیشه ای تمدنی است و در عین حال آئینی تمدن آفرین است که دارای هویت تمدنی باشد که از یک نظریه کلان برخوردار شود، اظهار کرد: در واقع این تمدن می تواند به پرسش های گوناگون بشر در حوزه های مختلف پاسخ دهد و از طرفی دارای جامعیت و فراگیری نسبت به ساحت های مختلف زندگی باشد.
اندیشه تمدنی
رییس جامعة‌المصطفی العالمیه ادامه داد: اندیشه ای تمدنی است که درعین فراگیری و جامعیت و نظام وارگی از انسجام نیز برخوردار باشد و منطق سیستماتیک بر آن حاکم باشد و درعین دارا بودن عناصر ثابت و لایتغیر بتواند با عناصر سیار به نیازها پاسخ دهد.
وی در ادامه با طرح این پرسش که آیا ما اسلام را تمدنی ارزیابی می کنیم یا نه، گفت: وقتی به گذشته تاریخی رجوع می شود می توان گفت که اسلام در قرن هفتم میلادی در جهان درخشید و خورشید آن دنیا را تحت تأثیر قرار داد.
آیت الله اعرافی با اشاره به این مطلب که قافله علم و دانش در پرتو اسلام حرکت جدیدی کرد، بیان داشت: اسلام تمدن ساز بوده است و با آمدن نور اسلام و اندیشه الهی و قرآنی همه ساحت های بشری تحت تأثیر آن قرار گرفتند.
آیا تمدن با وصف اسلامی در دوران معاصر وجود دارد؟
وی در ادامه با طرح این پرسش که آیا تمدن با وصف اسلامی در دوران معاصر وجود دارد، گفت: برخی ظرفیت تمدنی اسلام را نفی می کنند و ادعا دارند که این تمدن نمی تواند پاسخگوی پیچیدگی های جهان امروز باشد.
مدیر حوزه های علمیه در ادامه با اشاره به نظریه دوم درباره تعریف تمدن اسلامی ادامه داد: برخی می گویند تمدن اسلامی میسر است و فقط مسلمانان می توانند این تمدن را به وجود آورند و یک حرکت علمی ایجاد کنند چرا که این تمدن، تمدن مسلمانان است.
حضور حداقلی اسلام
وی در ادامه با اشاره به اینکه نظریه سوم درباره تمدن اسلامی به حضور حداقلی اسلام تأکید دارد، اظهار کرد: بدین معنا که بشر راه خودش را می رود و در مسائل اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی و سیاسی در برخی شرایط، اسلام بر آن موضوعات حاشیه بزند که در این وضعیت روح اسلام حداقلی است.
رییس جامعة‌المصطفی العالمیه در ادامه تعریف نظریه چهارم درباره مفهوم تمدن اسلامی گفت: در این تعریف از درون تفکرات اندیشه ای نظامات کلامی و فقهی، فلسفی و کلام نظریه بیرون می آید.
وی با بیان اینکه در عین حال نظام جامع در آفرینش یک تمدن و جهت آن اثر می گذارد، تصریح کرد: در این نظریه تأکید بر آن است که در برابر تحولات و تغییرات یک نوع اندیشه حداکثری وجود دارد و برای تنوع و تعدد نقش آفرینی بشر حائز اهمیت است که این تعریف از سوی سنت گرایان ارائه می شود که به روز و کارآمد نیست.
وی در ادامه به تعریف نظریه پنجم درباره تمدن اسلامی گفت: در این نظریه، اسلام دین تمدنی است و آن تجربه گذشته ترکیب اتحادی است که از درون آن معارف اسلامی و جوشش تمدنی پدیدار شد که این نگاه تمدنی حاشیه ای و بسته نیست که نتواند تطورات عالم را پاسخگو باشد بلکه در عین کارآیی، به روز و نوین است./۹۳۴/پ203/ب1