ایمان و توبه اضطراری مورد پذیرش خداوند نیست

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد حضرت آیت الله سبحانی عصر امروز در سخنرانی که در مدرسه علمیه نواب برگزار شد با تبیین نقش معجزه در اثبات حقانیت پیامبران گفت: خداوند به دلیل اینکه حکیم است قدرت معجزه را در دست فردی که می تواند مردم را با آن گمراه کند قرار نمی دهد. بنابراین فردی که چنین قدرتی دارد راستگو است. 

این مرجع تقلید با اشاره به اینکه بین اعجاز و صدق ادعای نبوت هیچ رابطه ای نیست افزود: افراد در برابر پیامبران دو گونه اعتراض داشتند. اولین اعتراض آنان این بود که شما بشری مانند ما هستید و دومین اعتراض آنان نیز این بود که شما پیامبران مدعی ادراک وحی هستید و این ادراک را ما نداریم. بنابراین کاری کنید که ما به این ادراک رازآلود وحیانی دست پیدا کنیم و یا کاری انجام دهید که خارق عادت و خارج از توانایی های ما باشد.

وی در پاسخ به اعتراض معترضین به نبوت مبنی بر عدم توانایی ادراک شخصی وحیانی، با بیان آیه «إِنْ نَحْنُ إِلَّا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ وَلَكِنَّ اللَّهَ يَمُنُّ عَلَى مَنْ يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ ۖ وَمَا كَانَ لَنَا أَنْ نَأْتِيَكُمْ بِسُلْطَانٍ إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ» خاطر نشان کرد: مراتب حق تعالی قابل کثرت و تشکیک است و قرار نیست که بدون اذن او وحی را همگان درک کنند، چرا که وقوع این ادراک خاص برای هر فردی نیازمند به لیاقتی خاص است.

حضرت آیت الله سبحانی با بیان اینکه به دلیل خارق العاده بودن ادراک وحیانی، معترضین به نبوت برای تصدیق آن درخواست امری خارق العاده همچون وحی را در طبیعت داشتند تصریح کرد: انبیا این درخواست را با معجزات طبیعی پاسخ دادند و اطمینان مردم از وجود ارتباط شان با عالم غیب را جلب می کردند. شرح این اعتراضات و پاسخ های داده شده از سوی علامه طباطبایی در کتاب المیزان ایشان مطرح شده است.

استاد برجسته درس خارج حوزه علمیه افزود: باید دانست که معجزه فقط دلیلی برای ارتباط با غیب است و دلیلی بر صحت و حقانیت دیگر ادعاهایی همچون توحید و احکام و... نیست و این ادعاها و عقاید نیاز به برهان دارند. از این رو پیامبران برای همه عقاید و معارف به برهان رجوع می کردند و تنها به معجزه اکتفا نمی کردند. 

وی دو آیه از قرآن را از نمونه برهان های مورد استفاده خداوند در اثبات معارف و عقاید دانست و خاطر نشان کرد: آیه «أَمْ خُلِقُوا مِنْ غَيْرِ شَيْءٍ أَمْ هُمُ الْخَالِقُونَ» عقیده معلول بلا علت و آفریده بدون آفریدگار را با بیان قاعده ای فلسفی و کلامی رد می کند. همچنین خداوند در آیه «أَمْ خُلِقُوا مِنْ غَيْرِ شَيْءٍ أَمْ هُمُ الْخَالِقُون» نیز به همین امر مبادرت می کند.

حضرت آیت الله سبحانی با بیان آیه «لَوْ كَانَ فِيهِمَا آلِهَةٌ إِلَّا اللَّهُ لَفَسَدَتَا» گفت: از دیگر آیاتی که خداوند از برهان برای اثبات معارف استفاده می کند این آیه است و اشاره به این نکته دارد که وجود دو خدا موجب وجود دو نوع تدبیر بر اشیا می شود و دو نوع تدبیر نیز منجر به فساد در اشیا خواهد شد.

این مرجع تقلید با اشاره به اهمیت تفکر و تعقل در معارف افزود: از شهید مطهری پرسیدند که چرا در کتاب داستان و راستان تنها به بیان داستان ها پرداخته است و در انتهای هر داستانی دست به نتیجه گیری اخلاقی نزده است. ایشان در پاسخ گفته بودند که می خواهند مخاطب بر هر کدام از این موضوعات اخلاقی تفکر کنند تا قوه عقل و استدلال آنان نیز رشد یابد.

وی در ادامه با شرح آیه «فَلَمَّا رَأَوْا بَأْسَنَا قَالُوا آمَنَّا بِاللَّهِ وَحْدَهُ وَكَفَرْنَا بِمَا كُنَّا بِهِ مُشْرِكِينَ» و تعریف ایمان اضطراری خاطر نشان کرد: مشرکین در هنگام رؤیت عذابی که بر آنان در حال نازل شدن بود می گفتند که ایمان آوردیم. خداوند نیز این ایمان را ایمان اضطراری می داند و آن را ناکار آمد، بی فایده و به درد نخور توصیف می کند.

حضرت آیت الله سبحانی ادامه داد: از آیات قرآن استنباط می شود که هر گونه ایمان و توبه که از روی اضطرار باشد به درد نمی خورد. بلکه ایمانی مورد پذیرش است که از روی اختیار است و از روی اضطرار نیست. امام هادی (ع) در پاسخ به سوال متوکل درباره فردی مسیحی که با زن مسلمانی زنا کرده بود و در هنگام اجرای حد شهادتین را به زبان آورده بود، آیه فوق را تلاوت کردند و حکم فرد را قتل دانستند. چرا که ایمان آوردن او از روی اضطرار بود./861/پ۲۰۲/ب۱