روز‌های سخت اصلاح‌طلبان

به گزارش خبرگزاري رسا، «چرا باختیم؟!» این سؤالی است که این روز‌ها در رسانه‌ها و محافل اصلاح‌طلب زیاد شنیده شده و پاسخ‌هایی به آن داده می‌شود؛ پاسخ‌هایی که برخی واقع‌گرایانه به تحلیل عملکرد اصلاح‌طلبان در سال‌های اخیر و بازخورد آن در میان مردم می‌پردازند و برخی دیگر می‌کوشند دلیل آن را در خارج از دایره اصلاح‌طلبان بیابند و این میان، شورای نگهبان طبق معمول اولین هدف اصلاح‌طلبان برای تخریب است. گر چه تاثیر ناکارآمدی دولت اصلاح‌طلب و فراکسیون امید مجلس با بیش از ۱۰۰ عضو از مجموع ۲۹۰ نماینده مجلس بر شکست اصلاح‌طلبان آنچنان مشهود است که از چشم همه قابل پوشاندن نیست، اما نوشتن صریح چنین گزاره‌ای در چرایی باخت اصلاح‌طلبان توسط برخی از آنها، اختلافاتی را میان آنان علنی کرده است؛ اختلافاتی که در سال‌های اخیر و در رویداد‌های مختلف عیان شده، در هفته‌های منتهی به انتخابات مجلس هم بروزی شدید در دادن و ندادن لیست یافت و حالا به تحلیل چرایی شکست در انتخابات هم رسیده است.

اصلاح‌طلبان از سختگیری‌های قانونی و نظارتی مجلس جدید بر دولت روحانی هم نگران هستند. آن‌ها می‌دانند این مجلس اهل اغماض مقابل دولت نیست. نگرانی بعدی آن‌ها باخت در انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ است.
اولین چراغ نقد را روزنامه سازندگی و سردبیرش محمد قوچانی روشن کرد. حزب کارگزاران سازندگی در سال‌های اخیر در عرصه نظری و تصمیم‌گیری‌های مهم (از جمله انتخاب شهردار تهران) اختلاف نظرات جدی با اصلاح‌طلبان خصوصاً حزب اتحاد ملت یا همان مشارکتی‌های سابق پیدا کرد. حالا سردبیر روزنامه حزب کارگزاران می‌نویسد: «ما از اصولگرایان شکست نمی‌خوریم، ما به خود می‌بازیم؛ به کارنامه «امید» و به قهر «مشارکت»، اما چه نسبتاً توفیق یابیم، چه مطلقاً شکست بخوریم این تازه آغاز داستان است برای بازسازی جبهه اصلاحات که دیگر نمی‌تواند در میانه بوروکرات‌های راست و رادیکال‌های چپ له شود.» او که عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران است، از کنایه اینکه عارف در این شکست مقصر است هم دریغ نمی‌ورزد؛ «باید شورای عالی اصلاحات که نتوانست تنها وظیفه خود را انجام دهد بازسازی شود. دوران مدیریت عارفِ آن پایان یابد و تکلیف احزابی که بدل و بدیل و سایه احزاب دیگرند، روشن شود و در تبارشناسی و گفتمان و راهبرد اصلاحات با دوستان چپ گفتگو‌های راهبردی انجام شود و از خود (حتی کارگزاران) انتقاد شود، باید از نو عالمی ساخت و آدمی و جبهه‌ای. اصلاحات مِلک شخصی نیست که هر وقت بخواهند درش را بگشایندیا ببندند، اصلاحات زنده است حتی اگر اصلاح‌طلبان شکست بخورند.»

فرافکنی در مورد یک شکست
غلامعلی رجایی از فعالان سیاسی اصلاح‌طلب از آنانی است که شورای نگهبان را مقصر باخت اصلاح‌طلبان می‌داند: «به نظر من نتیجه این انتخابات منتظره بود، یعنی غیرمنتظره نبود. با ردصلاحیت گسترده اصلاح‌طلبان شورای نگهبان عملاً اصلاح‌طلبان را به مرخصی چهار ساله فرستاد. نتیجه به نظر کاملاً قابل پیش‌بینی بود. این وضعیت باعث شد آن‌ها پیش از برگزاری انتخابات عرصه رقابت و انتخابات را واگذار کنند.» او در ادامه توضیح می‌دهد: «معدودی از نمایندگان فعلی مجلس پس از فرآیندی بالاخره تأیید صلاحیت شدند، اما به خصوص در شهرستان‌ها امکان رقابت اندک یا اساساً وجود نداشت.»

او سپس به مجلس جدید حمله می‌کند: «از اول مشخص بود که کارکرد این مجلس کارکرد مثبت و قابل قبولی نخواهد بود، به دلیل اینکه وزن کسانی که در این لیست‌ها قرار دارند آنقدر نیست که از ظرفیت بالای کارشناسی و خبرگی جز چند نفری برخوردار باشند. آن‌ها در درجه اول در کار خودشان می‌مانند و متأسفانه اهمیت مجلس در ایران جا نیفتاده است. قانونگذاری در عرف مجالس دنیا آدم‌هایی پخته، باتجربه و کارآزموده را می‌طلبد نه کسانی که صرفاً وابستگی به یک حزب یا به یک جایی داشته باشند.»
این سخنان از یک اصلاح‌طلب خودزنی جالب توجهی است. در حالی که مجلسی که با افراد خام و بی‌تخصص و بی‌تعهد بر سر کار آوردند، هنوز بر سر کار است و کلیدواژه‌هایی به نام خداوند رنگین‌کمان و آیا این کافی نیست و سفره انقلاب و چه و چه هنوز در خاطره مردم است.

رجایی البته در ادامه اصل نگرانی‌اش را بیان می‌کند: «نکته دوم اینکه حتماً این باقی مانده دولت را با چالش‌های جدی مواجه می‌کنند. اگر توسط مقامات بالای نظام مهار نشوند، استیضاح‌های خیلی جدی خواهند کرد... از همین الان هم بعضی‌شان در مورد روحانی حرف می‌زنند و مسلماً او را با چالش جدی روبه‌رو خواهند کرد. از الان می‌توان عواقب این وضعیت را پیش‌بینی کرد؛ اینکه آقای روحانی نمی‌تواند در چنین وضعیت‌هایی به خودش مسلط شود و رو به عصبانیت می‌آورد و آن موقع کشور ضرر می‌کند. من فکر می‌کنم باید نگران بود، چون تا این مجلس بخواهد با قوانین و کشور آشنا شود، زمان خاصی را از دست داده است و دولت را در همین وضعیتی که الان مملکت را پیش می‌برد، باز می‌دارد، چون مشخص است که این مجلس نه تنها دولت را تقویت نمی‌کند بلکه نقش بازدارنده دارد و اگر مسلط شوند، کشور اساساً دچار رکود می‌شود. آیا می‌شود در این مجلس نسخه اقتصادی عبور از تورم و بحران را انتظار داشت؟»‌
رجایی البته متوجه نیست یا تغافل می‌کند که از قضا برخورد مجلس با دولت خواست مردم است و از مسامحه وکیل‌الدوله‌های مجلس دهم برابر دولت روحانی، مردم خسته شده‌اند.

روز‌های سخت دولت روحانی
روزنامه آفتاب یزد در سرمقاله خود، دلیل باخت اصلاح‌طلبان را اینگونه ذکر می‌کند: «قابل پیش‌بینی بود که مجلس بعدی مجلسی یکدست اصولگرا باشد. از چند جهت بسیاری چنین پیش‌بینی کردند: اول اینکه چهره‌های شاخص اصلاح‌طلب ردصلاحیت شدند، دوم اینکه شورای عالی سیاستگذاری اصلاح‌طلبان برای انتشار لیست واحد به اجماع نرسید و تشتتی شکل گرفت و...» این روزنامه البته در مورد رتبه مجید انصاری سرلیست اصلاح‌طلبان در تهران سکوت می‌کند.

در ادامه، آفتاب یزد هم از آغاز روز‌های سخت دولت روحانی می‌نویسد: «نمایندگان تازه نفس اصولگرا آمده‌اند تا برای پاستورنشینان خسته، ناراضی و ناامید عرض‌اندام کنند. خلاصه و مفید عرض کنم که دولت شیخ حسن روحانی از تابستان سال بعد روز‌های به مراتب سخت‌تری را تجربه خواهد کرد. چه آنکه وزرای محترم مجبور باشند لحاف و تشک خود را در بهارستان پهن کنند به جای منزل تا مبادا زیر تیغ استیضاح بروند!»

حالا نگرانی غلامعلی رجایی از سختگیری مجلس جدید به دولت روحانی قابل درک می‌شود. قبلاً هم صادق زیباکلام نوشته بود که «بی‌تردید روز‌های بسیار دشواری در انتظار دولت است. این دوره از بهارستان، شمشیر را از رو برای روحانی خواهد بست و لبه تیز تیغ مجلس از همان ابتدا بر گردن دولت دوازدهم قرار خواهد گرفت... مجلس یازدهم در راستای تحقق خواسته‌های اقشار فقیر و زحمتکش، بنای هیچ‌گونه مسامحه و کنارآمدن با دولت روحانی نخواهد داشت و سعی می‌کند دولت را وادار کند تا نه تن‌ها سیاست‌هایش بلکه بسیاری از مدیرانش از جمله بسیاری از وزرا، استانداران، مدیران ارشد شرکت‌های بزرگ دولتی، رؤسای بانک‌ها، سازمان برنامه‌وبودجه و... را تغییر دهد و به جای آنان، مدیران جوان، انقلابی و پاکدست را که درد مردم دارند، بر سر کار آورد.»

ابراهیم نکو نماینده اصلاح‌طلب مجلس نیز معتقد است: «اینکه اکنون شاهد یک مجلس تمام اصولگراییم هم کار را برای مجلس سخت می‌کند و هم برای دولت. مجلس با مشکلات جاری کشور و کمبود بودجه دولت و فشار‌های بین‌المللی یک مجلس سیاسی است، باید دید که آن‌ها چه سیاستی را در پیش می‌گیرند. با توجه به اینکه اصولگرا هستند ناچارند مواضع اصولگرایی را نیز در چنین شرایط سختی ادامه دهند. پرسش این است که آیا با این روش می‌توان وضعیت را بهبود بخشید؟ حتی اگر خود این نمایندگان هم نخواهند طرفدارانی که به آن‌ها رأی داده‌اند این انتظار را از آن‌ها دارند تا با دولت سرشاخ شوند و به دولت تفهیم کنند که مثلاً برجام چیز بدی بوده است یا سیاست‌های خارجی پاسخگوی حل مشکلات مردم نیست.»

مردم منتظر اصولگرایان بودند
مهدی آیتی فعال سیاسی اصلاح‌طلب و عضو سابق حزب اعتماد ملی می‌گوید: «این تازه اول راه است و احتمالاً اصولگرایان انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ را نیز از آن خود می‌کنند.»
وی تلویحاً دلیل باخت اصلاح‌طلبان را اقدامات مدیران اصلاح‌طلب دانست: «علت اقبال مردم به جناح‌های چپ و راست دقیقاً به دلیل مسئولان جناحی است که مدیریت کشور را بر عهده دارند و به خاطر کار‌های مثبت و منفی که صورت می‌دهند، مردم را طرفدار یا بر علیه خود یا جناح سیاسی خود می‌کنند. با فضایی که شکل گرفته بود، روحانی و به تبع آن اعتدالگرایان و اصلاح‌طلبان توانستند در مجلس دهم به طور نسبی پیروز شوند، اما پس از عملکردها، مردم منتظر اصولگرایان بودند تا بیایند تا طرحی نو دراندازند و تحولی در وضعیت اقتصاد، معیشت، فرهنگ و اجتماع به وجود آورند.»

او در ادامه تصریح می‌کند که: «یکی از دلایل عدم اقبال مردم به اصلاح‌طلبان عملکرد دولت روحانی است، عملکرد دولت روحانی نه تنها عدم اقبال به اصلاح‌طلبان را به دنبال داشت، بلکه سبب کاهش مشارکت نیز شد.»

 

عبدالله ناصری، مشاور خاتمی هم معتقد است: «اینکه عملکرد فراکسیون امید و آقای روحانی در مشارکت مردم و هواداران اصلاحات در انتخابات تاثیر گذاشته غیرقابل کتمان است. بالاخره مردم با توجه به عملکرد‌های دولت در حوزه‌های مختلف به خصوص مسائل اقتصادی و معیشتی قضاوت می‌کنند و بر مبنای آن نظر می‌دهند. عملکرد فراکسیون امید، اصلاح‌طلبان و رویکرد مردم نسبت به آن‌ها را نیز بر همین مدار می‌توان ارزیابی کرد.» او می‌گوید: «اخباری هم وجود دارد که حتی برخی از اعضای آن دسته از احزاب اصلاح‌طلب که لیست دادند، در روز جمعه در رای‌گیری حاضر نشدند.»/1360/