آموزش ناکارآمد؛ عدالت از دست رفته

اشاره: رهبر معظم انقلاب در سخنرانی اخیرشان خطاب به آموزش و پرورش به مسأله عدالت آموزشی اشاره کردند و آن را یک اصل مهم دانستند. ایشان نسبت به بی‌توجهی آموزش و پرورش نسبت به استعدادهای درخشان در مناطق محروم نیز اشاره و نسبت به آموزش برای تمامی افراد و اقشار مردم تأکید کردند.

از این ‌رو خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا در گفت‌وگو با حجت‌الاسلام سید محمدحسین مقدس‌نیان، استاد حوزه علمیه و سخنران هیأت رزمندگان اسلام به مسأله عدالت آموزشی پرداختند.

رسا ـ ارزیابی شما از آموزش و پرورش چگونه است؟

در بحث آموزش و پرورش مثالی را خدمت شما عرض کنم که بدانیم تاکنون نگاه ما به آموزش چه بوده و بنابر دغدغه حضرت آقا، این نگاه باید در چه سطحی و کجا باشد؟ مسؤولان در وزارت بهداشت به اهمیت این مسأله رسیدند که عدم رعایت بهداشت حتی در یک فرد چگونه می‌تواند سبب گرفتاری و شیوع بیماری در جامعه شود.

بنابراین حتی در نقاط دور دست و مناطق محروم، خانه‌های بهداشت ساختند و از سال‌ها قبل نیز نسبت به واکسیناسیون عموم مردم احساس تکلیف کردند و از این جهت با وجود سختی‌ها، تحریم‌ها و... لازم دیدند برای جلوگیری از عوارض شیوع بیماری فارغ از نظر به وضعیت مالی و محل زندگی افراد، طرح واکسیناسیون رایگان را در مراحل مختلف سنی در عموم مناطق کشور پیاده کنند و عموم افراد جامعه را نسبت به بیماری‌های مختلف واکسینه کنند.

رشد ناقص آموزش و پرورش!

متأسفانه متصدیان امر در بحث آموزش و پرورش هنوز به این بلوغ فکری نرسیده‌اند و عوارض این نگاه به‌ویژه با پیدایش کرونا بیش از پیش نمایان گشت و همین امر اسباب گله حضرت آقا را فراهم کرد. مسؤولان باید درک کنند که با عدم آموزش کافی و فقدان پرورش روحی و تداوم این رویه در افراد، اشخاصی فاقد تخصص و مهارت و بالطبع بیکار، پا به عرصه اجتماع می‌گذارند که برای رفع حداقل نیازهای زندگی‌شان گرفتار انواع جرائم و مفاسد اقتصادی و اجتماعی خواهند شد و در صورت بی‌توجهی مسؤولان مربوطه به این مسأله باید هزینه سنگین این سوء تعلیم و تربیت را جامعه بپردازد.

جهت پیشگیری از بروز این آسیب باید آموزش و پرورش کشور از چنگ مافیای سیری ناپذیری که با تبلیغات گسترده و به طمع پرکردن جیب خود علم فروشی می‌کنند خارج شود! همه می‌دانند که خانواده‌ها برای عبور فرزندانشان از خان کنکور و ادامه تحصیل در دانشگاه چه هزینه‌های سنگینی از نظر مالی و حتی روحی متحمل می‌شوند.

این‌که می‌بینند فلان مؤسسه با تبلیغات وسیع و گسترده و أخذ وجوهی نجومی قبولی اعضای خود را تضمین می‌کند سکه‌ای دو رو است؛ یک روی آن این است که به‌قدری این مؤسسه در زمینه آموزش دقیق و خوب عمل می‌کند که قبولی فرزند شما را تضمین می‌کند، اگر چنین باشد این اشکال وارد است که چرا با وجود این همه هزینه نباید این روش آموزشی در مدارس عادی تأمین و اجرا شود تا خانواده‌ها از پرداخت هزینه‌های گزاف به این موسسات مستغنی گردند؟

روی دیگر سکه نیز این شائبه را تقویت می‌کند که چه بسا افرادی از این مؤسسات در بدنه آموزش و پرورش نفوذ کرده و به‌نحوی توانسته‌اند در طراحی سؤالات یا دسترسی به سؤالات و یا مسائلی از این دست ورود کنند و به همین دلیل قادرند قبولی اعضای خود را تضمین کنند. رخنه این مافیای طماع به ظاهر علم فروش با تبلیغات گسترده‌ای که متأسفانه در صداوسیما نیز هر روزه بر آتش تبلیغات ایشان دمیده می‌شود.

چه در بحث کنکور و چه در بحث مدارس غیردولتی از یک سو، و ضعف آموزشی و تربیتی در بیشتر مدارس دولتی که خود عوامل مختلفی از جمله عدم انگیزه کافی در معلمان عزیز، کاهش شور و نشاط تدریس به جهت مشکلات معیشتی و... از سوی دیگر، سبب شده تا متأسفانه به تعبیر رهبر معظم انقلاب خانواده‌ها احساس کنند بچه‌هایشان را با فرستادن به مدرسه دولتی، بی‌پناه کرده‌اند.

قیف برعکس آموزش!

برای رفع این معضل در قدم اول نباید کسانی که به بحث آموزش و پرورش نگاه اقتصادی دارند متولی این امر باشند و به هر شکل و در اسرع وقت باید از این عرصه اخراج شوند. در قدم دوم باید در بحث دانشگاه‌ها قیف ورود و خروج برعکس شود! یعنی به‌جای ورود سختگیرانه و تحصیل پرهزینه در دانشگاه؛ اخذ مدرک و فارغ التحصیل شدن از دانشگاه را متوقف بر ارائه پایان‌نامه یا رساله‌ای قوی و مورد نیاز و یا حتی اختراعی کاربردی و مؤثر قرار دهند. به این ترتیب بساط آزار دهنده کنکور و مؤسسات به‌ظاهر آموزشی عریض و طویلی که با روح و روان و جیب مردم بازی می‌کنند، جمع خواهد شد و رقابت سالم و با نشاط علمی فزاینده در فضای دانشگاه‌ها ایجاد می شود.

یکی دیگر از نکاتی که حضرت آقا بدان توجه داشتند بحث وظیفه صداوسیما در زمینه آموزش بود. بسیاری از خانواده‌ها تمکن کافی برای تهیه گوشی اندرویدی آن هم به تعداد فرزندان محصل‌شان را ندارند تا با سامانه ارتباطی موسوم به «شاد» مشکل ارتباط غیرحضوری با معلم فرزندشان را مرتفع کنند. از سوی دیگر فارغ از بحث هزینه تهیه اینترنت پرسرعت، باتوجه به مشکلات موجود در فضای اینترنت فعلی که هنوز منحصر در شبکه ملی اطلاعات نیست، در کنار رفع مشکل آموزشی خود می‌تواند زمینه بروز مشکلات متعدد تربیتی باشد! چرا که خانواده‌ها نمی‌توانند تمام وقت خود را در کنار بچه‌هایشان باشند تا فرزند دلبندشان از آفات و خطرات اینترنت آزاد مصون بماند.

از این جهت وظیفه صداوسیما در مهار این مشکل بسیار سنگین‌تر از قبل است. بنابراین همان‌طور که صداوسیما برای هر یک از گروه‌های مختلف سنی و سلایق گوناگون شبکه‌ای مخصوص در نظر گرفته، باتوجه به بیماری منحوس کرونا ضرورت دارد برای هر یک از مقاطع مختلف تحصیلی شبکه‌ای مستقل تأسیس کند و به صورت پیوسته برنامه‌های آموزشی مختلف ساخته و در ساعات مختلف نیز تکرار شود.

در بسیاری از خانواده‌ها با وجود چندین فرزند محصل صرفاً یک تلویزیون دارند. پس لزوم تکرار برنامه‌های آموزشی در ساعات مختلف امری بدیهی است تا فرزندانشان از یادگیری دروس جا نمانند. ضمن اینکه در مناطقی حتی در برخی مناطق نزدیک تهران مشکل آنتن‌دهی وجود دارد که این مشکل نیز باید به سرعت در کلیه مناطق کشور برطرف گردد.

رسا ـ دغدغه معیشت در مناطق محروم و دوردست چه تأثیری برروی تحصیل افراد دارد؟

حضرت آقا در فرمایشاتشان اشاره داشتند که استعدادهای درخشانی که در مناطق محروم وجود دارند که باید شناسایی شوند. برای هم‌نوایی با فرمایش حضرت آقا باید کارشناسانی مسلط و دقیق جهت شناسایی و یافتن صاحبان این استعدادها به سوی مناطق مختلف سفر کنند و دنبال این بچه‌ها بگردند و با سنجه‌های مخصوص آن‌ها را شناسایی کنند. معمولاً جایی برای سنجش مناسبی که توانایی‌های منحصر به فرد و استعداهای این عزیزان را شناسایی کند، وجود ندارد، از این ‌رو بیشتر ناشناس و گمنام باقی می‌مانند و اگر شناسابی هم شوند بعضاً مورد بی‌مهری قرار می‌گیرند که تأسف بار است.

چندی قبل فیلمی منتشر شد که در آن یکی از کولبران عزیز، دانشجویی اهل بانه بود که جزء نفرات ممتاز و رتبه‌های تک رقمی کنکور و محصل یکی بهترین دانشگاه های تهران بود؛ ولی به جهت عدم استطاعت مالی و مشکلات معیشتی ناچار به ترک تحصیل و اشتغال به کولبری شد.

بدون دغدغه برای تحصیل بهتر

خب این مسأله بسیار تأسف برانگیز و دردناک است. برای حل این مشکل خصوصاً با تأکید رهبر معظم انقلاب باید مسؤولان چاره‌ای بیاندیشند تا علاوه بر شناسایی به‌موقع این استعدادهای درخشان، بودجه‌ای برای تأمین زندگی ایشان و حتی لااقل تأمین رفاه نسبی خانواده آنان اختصاص یابد، تا این عزیزان بدون دغدغه فکری و بدون اینکه مانعی سبب ترک تحصیل ایشان شده به ادامه تحصیل متمرکز شوند و پله‌های ترقی را طی کنند؛ چرا که ایشان ذخایر ارزشمندی هستند که وجودشان آینده کشور را بیمه می‌کنند.

مطمئن باشید چه نسبت به استعدادهای درخشان و چه فارغ التحصیلانی از این دست، اگر زمینه‌ای برای حفظ، استفاده و به‌کارگیری این ظرفیت‌ها فراهم نشود، بیگانگان با هزینه‌هایی به مراتب بیشتر ایشان را جذب نموده و سرمایه‌های ملی و ذخایر آینده کشورمان را از دستمان می‌ربایند.

رسا ـ ممنون از این که وقتتان را در اختیار ما قرار دادید.

گ/404/ق