تدین و محبت رموز مانایی خانواده اسلامی

مقدمه: خانواده ركن اساسي جامعه اسلامي است، پرداختن به اين بناي مقدس بنيادين و حمايت و هدايت آن به جايگاه واقعي خود، همواره سبب اصلاح خانواده بزرگ انساني و غفلت از آن موجب دور شدن از حيات حقيقي و سقوط به ورطه هلاكت و ضلالت بوده است، بنابراين هرچه بيشتر بايد در جهت نيل به سعادتمندي آن كوشيد كه دستيابي به اين مهم تنها از طريق شناسايي كامل عوامل تحكيم بنيان خانواده امكان پذير است. اسلام كه در بردارنده برنامه سعادت و تكامل بشر است، عنايت ويژهاي به سلامت، رشد و پويايي اين نهاد سرنوشت ساز دارد،

در همین راستا با توجه به سالروز ازدواج پیامبر اسلام (ص) و حضرت خدیجه کبری(س) در این روزها و اهمیت تحکیم خانواده خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا در گفت و گویی با سرکار خانم زینب بهجت پور دبیر علمی گروه قرآن به الگو برداری از معصومین و ویژگی های خانواده تراز اسلامی پرداخته است.

رسا_ خانواده تراز اسلامی چه ویژگی هایی دارد؟

خانواده در تمدن اسلامی جایگاه بسیار ویژه ای دارد و نقش بی بدیلی برای این نهاد در انتقال عقاید، فرهنگ و سبک زندگی تعریف شده است، این یک معرفی و نمایاندن الگوی مطلوب خانواده تراز اسلامی است در حقیقت یک نشان دادن مسیر و راه و یک گام مؤثر در هدایت جامعه به سمت رشد و تکامل است، براساس فرمایشات رهبری که بیان کردند هدف انقلاب اسلامی ایجاد تمدن نوین اسلامی است و این تمدن در بخش حقیقی آن سبک زندگی است، اگر بخواهیم نگاه اسلام را به یک خانواده تراز معرفی کنیم این مسئله از بُعد های مختلفی قابل بررسی است، گاهی به لحاظ جایگاه زن و مرد در خانواده نگاه می کنیم و گاهی نسبت به مسئولیت های فرزندان نسبت به والدین و بالعکس، ارتباط خانواده با جامعه و ارتباط جامعه با خانواده بررسی می شود و گاهی تعاملات درون خانوادگی را به لحاظ ابعاد اخلاقی، اقتصادی، فرهنگی و معنوی بررسی می شود، هر کدام از این حوزه ها تعریف مشخص و مستقلی در این زمینه دارد منتهی نگاه اسلام نگاه جامع و دقیق نسبت به تمام ابعاد زندگی و خانواده است.

در اسلام جایگاه مرد در خانواده مظهر اعتماد و نقطه اتکاء در مسائل زندگی است و به عنوان سرپرست امور خانواده و همچنین در مقام تمنا و خواهش معرفی می شود و اسلام زن را به عنوان امانت الهی، مظهر زیبایی، محبوبیت و بی نیازی و مظهر ظرافت، حساسیت و نقطه اتکاء در مسائل روحی و معنوی معرفی می کند، زن در نگاه اسلامی و خانواده تراز اسلامی به عنوان شخصیتی معرفی می شود که در قیاس با مردان پیچیدگی بیشتری به لحاظ ذهنی و عاطفی دارند.

در آموزه های اسلامی هیچکدام از زوجین فرعی نیستند یعنی اینگونه نیست که یکی از زوجین اصل و دیگری به تبع و فرع او باشد، زوجین نسبت به یکدیگر نقش تکمیلی دارند و حقوق برابر دارند و تفاوت های طبیعی( جسمی و روحی) که بین زن و مرد وجود دارد، این دو نوع تعریف را ایجاب کرده است و در یک خانواده تراز اسلامی زن و مرد با مکمل بودن یکدیگر خانواده را ارتقاء و تعالی می بخشند.

در خانواده تراز اسلامی از طرف زوجین و اعضاء خانواده قرار دادخانوادگی بسیار محترم و دارای حریم است و فضایی آکنده از آرامش، تدبیر، عقلانیت، مدار، ملایمت، رضایت و خرسندی از قضای الهی بر محیط خانواده حکمفرما است، بناء زندگی را بر آخرت گذاشتن یکی از مهم ترین ویژگی های خانواده تراز اسلامی است.

یکی از رموز ماندگاری و مانایی خانواده تراز اسلامی تدین می باشد، بناء خانواده تراز بر محبت گذاشته شده و اخلاق بر حقوق تقدم دارد و اعتماد و محبت در خانواده یک رابطه دو سویه دارد.

سلامت روحی خانواده را با آرامش می شود سنجید، در یک خانواده تراز یکی از پشتوانه های تحکیم خانواده تأمین نیاز جنسی در چارچوب مجاز در خانواده است، رعایت حقوق والدین و فرزندان یکی دیگر از ویژگی های خانواده تراز اسلامی است تا آنجایی که در قرآن بعد از توحید به رعایت حقوق والدین شمرده شده است و البته تاکید بیشتری بر رعایت حقوق مادر و اکرام و حد و حریم مادر بیان شده است.

 اسلام چهار ویژگی برای تحکیم و مانایی یک خانواده تراز معرفی کرده است، محبت اعضاء خانواده به یکدیگر، احترام نسبت به یکدیگر، مهارت برقرای آرامش در خانواده و سازگاری و مدارا، این چهار ویژگی علاوه بر مواردی که در بالا ذکر شده می تواند خانواده را به یک جایگاه شایسته و در سطح تراز اسلامی برساند.

رسا_نگاه اسلام به ازدواج و فرزندآوری در مقایسه با نگاه غرب چگونه است؟

سابقه ازدواج بین بشریت به بلندای تاریخ اولین انسان و حضرت آدم و حوا می رسد، اسلام برای نهاد خانواده ارزش بسیار فراوانی برشمرده است و در آیات، روایات و آموزه های دینی مکرر از آن سخن به میان آورده است، برخلاف مکاتب غربی که به نام مذهب یا مکاتب فلسفی به ازدواج نگاهی همراه با سختی و ناپسندی و کراهت دارند و آن را امری مذموم می دانند و تجرد را بر ازدواج مقدم دانسته و ازدواج را تنها راهی برای فرار از حرکت و لغزیدن در مسیرهای ناشایست معرفی می کنند اما اسلام با تاکیدهای فراوان و مشوق های زیبا تشکیل خانواده را مورد تشویق قرار داده است، یکی از نهادهای زیر بنایی ساختار جامعه در نگاه اسلامی نهاد خانواده است که همگام با دیگر ساختارهای جامعه در راه تحقق اهداف انسان به عنوان خلیفه و جانشین خداوند، این مسیر را طی می کند. خانواده به عنوان سنگ بنای جامعه نسل ها را به هم مرتبط می کند و باعث ارتباط گروه های اجتماعی با یکدیگر می شود.

خانواده مرکز ثقل جامعه اسلامی است، بنای تشکیل خانواده به حدی در اسلام محبوب و پسندیده است که در روایات وارده شده هیچ سازمان و بنایی محبوب تر از آن در پیش خداوند وجود ندارد و بعد از پذیرش اسلام هیچ کاری سود و بهره ای بالاتر از تشکیل خانواده برای فرد مسلمان ندارد؛ همچنین ازدواج یکی از حقوق فرزندان بر پدر و مادر شمرده شده است، یعنی والدین در نگاه اسلامی موظف بوده که زمینه ازدواج  فرزندانشان را فراهم کنند.

رسا_ آیا از شیوه زندگی معصومین می توان الگو برداری کرد؟

الگو به معنی سرمشق، مدل و نمونه است، چیزی که در یک گروه اجتماعی به معنای راهنمای عمل به او اقتدا می شود، یکی از نیازهای سرشت بشری الگو برداری است، انسان ذاتاً تمایل به کمال جویی و برتری دارد و الگو همیشه می تواند در این مسیر انسان را کمک و یاری بدهد.

معرفی پیامبر به عنوان الگو در قرآن کریم نشانی بر این مسیر است، اما اینکه چطور می توانیم از زندگی معصومان الگو برداری کرد؟ یکی از نکاتی که بسیار باید به آن توجه کرد، الگوهای سالم آرامش بخش است و اگر الگوها الگوی سالمی باشند و در عرصه الهی به خوبی قدم زده و رشد کرده باشند الگو برداری از آن ها آرامش بخش است.

رسا_ براساس پاسخ بالا الگو و الگوبرداری باید چه ویژگی هایی داشته باشد؟

الگو باید چند ویژگی داشته باشد اولاً اقداماتی که توسط یک الگو انجام شده باید پایداری داشته باشند و به صورت یک عمل مقطعی نمی شود آن شخص  را به عنوان یک الگو معرفی کرد، ثانیاً کارهایی می تواند الگو باشد که در دیگران هم مؤثر واقع شود، ثالثاً الگو لزوماً باید برتر و بالاتر از رفتار عموم جامعه باشد و آن رفتار به عنوان یک عمل شاخص در جامعه معرفی بشود. رابعاً کارهایی باید الگو قرار گیرد که در حیطه توانایی مخاطبین آن امر باشد و افراد بتوانند از این الگو استفاده و در رفتارهای خود به نمایش بگذارند، این ویژگی ها به صورت کامل در پیامبر و معصومان علیهم السلام متبلور است.

رسا_ آیا معرفی الگوی صحیح در کاهش آماز طلاق موثر و تاثیرگذار است؟

در این موضوع اولین مطلب نوع نگرش است، در اسلام و فرهنگی که از معصومان به دست ما رسیده است نوع نگاه ازدواج به ازدواج و تشویق به بیانگذاری نهاد خانواده و حفظ و پایداری آن موثر است، ارزش هایی معنوی هرمقدار کمرنگ تر و به هرمقدار الگوهای صحیح به مردم شناسانده نشوند طبیعتاً باید به مشکلات بیشتری در زمینه طلاق در جامعه ایرانی شاهد باشیم. اگر حوزه علمیه و مراکز فرهنگی این الگوها را و نگاه صحیح ازدواج و حفظ و پایداری خانواده را به درستی برای مردم جامعه تبیین کنند بسیار موثر در استحام نهاد خانواده و کم شدن آمار فروپاشی خانواده ها باشیم.

نیازمند اصلاح فرهنگ عمومی جامعه می باشیم بایستی از سنت های دینی بهره مناسب برد به ویژه با بحث هایی نظیر مصرف گرایی و تجمل گرایی، شناساندن الگوی مناسب در بین خانواده ها و جوانان بسیار تاثیرگذار خواهد بود.

رسا_  چه عواملی در استحکام خانواده موثر است؟

استحکام خانواده در اسلام از چند بُعد به آن پرداخته شده است، اولین توصیه ها در شکل گیری و اقدام به تشکیل خانواده داریم یعنی از همان ابتدا باید گام های اولیه مناسب را بردارند، وظایف هرکدام از زوجین نیز مورد توجه دین اسلام است، عواملی مانند حسن معاشرت زوجین، نظم و انضباط میان اعضاء خانواده، توجه به توامندی ها، نگاه محبت آمیز نه حقوقی در استحکام خانواده نقش اساسی دارد.

رسا_ باتشکر از سرکار خانم بهجت پور که این فرصت رادر اختیار ما گذاشتند.