حقوق بشر از دیدگاه اسلام و غرب

حجت الاسلام محمدعلی لیالی عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار سرویس سیاسی خبرگزاری رسا، به مناسبت سالروز تصویب ابلاغیه حقوق بشر، به تحلیل و بررسی حقوق بشر از منظر غرب و اسلام پرداخت و گفت: اعلامیه حقوق بشر مجموعه ای حقوقی است که از یک مقدمه و سی ماده تشکیل شده و تحت عنوان مصوبه قطعنامه 217 در مجمع عمومی سازمان ملل در 10 دسامبر 1948 به تصویب رسید.

وی پیدایش و تحولات در جنگ جهانی اول و دوم را علت اصلی صدور اعلامیه حقوق بشر دانست و ابراز داشت: فاتحان جنگ جهانی دوم در سال 1945 به فکر نگارش و تدوین اعلامیه حقوق بشر افتادند تا اینکه از رنج، آلام و مصائب بشر از جنگ ها پیشگیری شود، بنابراین این اعلامیه در شورای امنیت در سازمان ملل و مجمع عمومی تصویب شد و به عنوان متن حقوقی بدان استناد می شود.

اعلامیه حقوق بشر محصول تجربه و عقل بشری است

وی با بیان اینکه اعلامیه حقوق بشر محصول تجربه و عقل بشری است، افزود: این اعلامیه بر مبنای داده های مکتب لیبرالیسم، اصالت سود و منفعت، لذت و شهوت تنظیم شده و همچنین این بیانیه بر اساس تفکر مادی گرایی برای رفع نیازهای بشر تصویب شده است.

وی به بازخوانی بخش هایی از اعلامیه حقوق بشر پرداخت و اظهار کرد: حقوق طبیعی بشر و انسان، حق سکونت، برابری در نژاد، مصونیت جان، مال و خانه، حق دادخواهی، منع شکنجه، حق پناهندگی، حق شغل و اشتغال، حق انتخاب و حق تشکیل خانواده از مواد اعلامیه حقوق بشر است.

حجت الاسلام لیالی اعلامیه حقوق بشر را حاصل خرد جمعی اندیشمندان دانست و تصریح کرد: در اعلامیه حقوق بشر نقاط مثبت بسیاری وجود دارد، بنابراین نمی توان آن را دربست قبول یا رد و تکذیب کرد.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی اظهار کرد: حق آزادی در طلاق و فروپاشی خانواده، ازدواج همجنس گرایان، پیدایش مراکز فساد و به رسمیت شناختن عبادت و پرستش حیوانات و پدیده جنگ تسلیحاتی و تجاوز بنیانگذاران حقوق بشر به دیگر کشورها در اعلامیه حقوق بشر به رسمیت شناخته شده، اما در این اعلامیه به انحطاط بشر و ادیان و مبنای تفکر دینی و اخلاق و معنویت توجهی نشده است.

تاکید اعلامیه حقوق بشر اسلامی بر حق مساوات، برادری و عدالت خواهی

وی با اشاره به اینکه در مقابل اعلامیه حقوق بشر سازمان ملل متحد، بیانیه حقوق بشر از دیدگاه اسلام وجود دارد، افزود: علما و اندیشمندان جهان اسلام در نشست سران سازمان کنفرانس اسلامی در سال 1990 متن حقوق بشر اسلامی در یک مقدمه و 25 ماده را به تصویب رساندند.

وی با تأکید بر اینکه کرامت انسانی و وحدت نوع انسانی مورد توجه دین اسلام است، تصریح کرد: از دیدگاه اسلام همگی دارای خدای واحد و پدر واحد بوده و تمام مسلمین باهم برادر ایمانی هستند و همچنین در دین مبین اسلام انسان ها هیچ گونه تمایز و برتری بر هم ندارند و در شریعت اسلام بر نفی برتری نژادی، نفی برتری عرب بر عجم و سفیدیان بر سیاهیان تأکید شده است.

استاد حوزه علمیه با بیان اینکه در اعلامیه حقوق بشر اسلامی بر حق مساوات، برادری، عدالت خواهی، حق حیات و تعلیم و تربیت در کشورهای اسلامی تأکید شده، اظهار کرد: اعلامیه حقوق بشر اسلامی بر مبنای ارزشهای اسلام، نیاز انسان به ایمان و معنویت و جامعیت دین شریعت و اسلام تدوین شده و همچنین در این اعلامیه بر دوری انسان ها از فساد، بر منع سلطه، سلطه پذیری و منع برتری طلبی انسان ها نسبت به یکدیگر تأکید شده است.

وی در ادامه به مقایسه اجمالی اعلامیه حقوق بشر غربی و بیانیه حقوق بشر اسلامی پرداخت و گفت: بین این دو اعلامیه نقاط اشتراک و نقاط افتراق بسیاری وجود دارد، مسائلی همچون پذیرش حق و حقوق بشر برای تمام انسان ها، پذیرش حق حیات و کرامت انسانی، تعلیم، آموزش و پرورش، آزادی، مساوات و برابری نسبت به یکدیگر از نقاط مشترک دو اعلامیه هستند.

تفاوت های اعلامیه حقوق بشر غربی و حقوق بشر اسلامی

حجت الاسلام لیالی با اشاره به تفاوت های اعلامیه حقوق بشر غربی و حقوق بشر اسلامی، تصریح کرد: متن حقوق بشر اسلامی بر مبنای خدامحوری تدوین شده در حالی که حقوق بشر غربی بر اساس انسان محوری و اومانیسم تنظیم شده است.

استاد حوزه و دانشگاه ابراز داشت: در تفکر دینی و اسلامی خدا محوری مبنای ارتباط انسان با جهان هستی و طبیعت قرار داده شده، اما در اندیشه لیبرالیسم، انسان محوری اساس ارتباطات بشری و طبیعت قرار گرفته است.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی اظهار کرد: در دین اسلام مقام خلیفه الهی به انسان تفویض و بر حفظ و صیانت ارزشهای الهی تأکید شده، اما تفکر غربی بر اومانیسم و انسان گرایی استوار است.

وی با بیان اینکه حقوق بشر اسلامی بر اساس کرامت انسانی، اخلاق و معنویت تدوین شده در حالی که در حقوق بشر غربی معنویت و اخلاق چندان جایگاهی ندارد، تصریح کرد: در اندیشه اسلامی آزادی بی قید و شرط، ظلم و ستم، استعمار و استبداد جایگاهی ندارد، ولی در حقوق بشر غربی برای آزادی انسان هیچ محدودیتی قائل نشده و حتی آزادی بشر از دین، معنویت و اخلاق جایز دانسته شده است.

اعلامیه حقوق بشر غربی، بهانه ای برای تسلط و ظلم بر بشریت از سوی مستکبران

استاد حوزه علمیه با اشاره به اینکه اعلامیه حقوق بشر غربی بهانه ای برای تسلط و ظلم بر بشریت از سوی مستکبران است، افزود: قوانین حقوق بشر را فاتحان جنگ جهانی و شورای امنیت سازمان ملل متحد تعیین و تفسیر می کنند، از این رو شورای امنیت سازمان ملل متحد بسیاری از تهاجمات به کشورهای اسلامی توسط قدرت های برتر جهان را توجیه کرده و این حملات را خلاف اعلامیه حقوق بشر نمی داند.  

روابط جوامع اسلامی با جهانیان بر مبنای حقوق بشر اسلامی تبیین و تنظیم شود

حجت الاسلام لیالی با بیان اینکه باید روابط جوامع اسلامی با جهانیان بر مبنای حقوق بشر اسلامی تبیین و تنظیم شود، ابراز کرد: بالاترین متن حقوق بشر نامه 53 نهج البلاغه معروف به عهدنامه مالک اشتر است که قطعا اگر حکومت های مختلف به این عهدنامه توجه کنند، حقوق و کرامت بشری تعالی خواهد یافت و ارزش های معنوی و اسلامی بر جهان حاکم خواهد شد.