تبیین شئون عدالت / مفاهیم و مصادیق عدالت باید روشن شود

به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، دومین نشست از سلسله جلسات رصد و کنشگری فضای رسانه‌ای با موضوع عدالت در خبرگزاری رسا با حضور حجج اسلام بحرینی، حسناتی و همتی برگزار شد.

علیرضا استادیان معاون پژوهش خبرگزاری رسا در ابتدای این نشست ضمن خیر مقدم به مهمانان گفت: مباحث زیادی در طول زمان اتفاق می‌افتد که احتیاج به حضور و واکنش رسانه‌ای دارد و خبرگزاری رسا برای کنش به موقع از نظرات روحانیون و اعزه دغدغه‌مند استفاده می‌کند.

وی افزود: موضوعات مختلفی که حوزویان نیازمند بحث در خصوص آن بوده و رسا به عنوان رسانه حوزوی لازم است در خصوص این مباحث اقدام کند، در اولویت ما است از همین رو برای این جلسه موضوع عدالت انتخاب شده است؛ تلاش می‌شود در مورد چگونگی پرداخت به این مسائل هم بحث شود.

استادیان در ادامه با اشاره به اهمیت و حساسیت بالای عدالت، گفت: توجه به عدالت به سبب غفلتی است که برخی مسؤولان در کشور در این حوزه داشته اند؛ عدالت جزء اهداف اصلی انقلابی اسلامی بود و یکی از پر بسامد‌ترین کلیدواژه‌ها در بیانات رهبری مبحث عدالت است و در مقاطع مختلف به این قضیه پرداخته شده است.

وی با اشاره به عوامل احساس بی عدالتی در جامعه گفت: امروز با چالش‌هایی در حوزه اقتصاد مواجه هستیم و تبعیض در پرداخت حقوق ها، حاشیه نشینی، مسأله عدالت آبی، یارانه‌ها مسائل مهم و قابل بحثی هستند که سؤال است قانون ما چقدر توانسته پیوست عدالت را در این زمینه برقرار کند؛ انقلاب اسلامی برای اقامه عدل و داد شکل گرفته است و مسؤولیت حوزه های علمیه این است که در این زمینه نظریه پردازی و مسؤولان تقنینی و اجرایی را در حوزه تحقق عدالت کمک نمایند.

معاون پژوهش خبرگزاری رسا اظهار داشت: مسأله عدالت جوانب مختلفی دارد و از جهات گوناگون می‌توان پیگیری کرد و سؤال امروز ما این است که حوزه چه نقشی را می‌تواند در این مسأله داشته باشد و ورود و الزامات آن چه چیز‌هایی است؛ نظریه عدالت در جمهوری اسلامی به خوبی تبیین نشده است.

وی خاطرنشان کرد: کلیدواژه پیوست عدالت در بیانات رهبری برجسته است و باید قوه مقننه و قوه مجریه پیوست عدالت تصمیماتشان را ببینند؛ در مقاطعی از امور اجرایی سیاست‌هایی اجرا شده که بحث عدالت را نقض کرده که می‌توان به برخی سیاست‌های دوران سازندگی اشاره کرد؛ پیش بینی شکاف طبقاتی هم در همان زمان توسط برخی اندیشمندان صورت گرفت و برخی هشدارها در این زمینه داده شد که متأسفانه غلبه نظریه های توسعه غربی موجب بی توجهی به تبعات آن در جامعه شد.

در ادامه این نشست حجت الاسلام والمسلمین عبدالرضا حسناتی مدیر فاز دوم مدرسه علمیه شهید صدوقی گفت: بحث عدالت خواهی امری فطری و همگانی است و اصل آن را همه می‌فهمند از همین رو به اسم عدالتخواهی بسیاری از این واژه سوء استفاده کردند؛ خداشناسی هم امری فطری است، اما اینگونه نیست که احتیاجی به تفسیر نداشته باشد و عدالتخواهی هم احتیاج به تفسیر و تبیین دارد.

وی با اشاره به ضرورت مفهوم شناسی مباحث مربوط به عدالت، گفت: گاهی اوقات کاستی‌های عدالت، ناشی از مفهوم شناسی ناقص است و لازم است کلیدواژه‌های آن از دید بزرگان به خصوص امامین انقلاب مفهوم شناسی شود؛ در مرحله دوم باید تفسیر همان مفاهیم در اقشار مختلف جامعه برداشت شود که دانشگاهیان، نخبگان و مردم چگونه معنای می‌کنند؛ در اسلام عدالت «اعطاء کل ذی حق حقه» معنا می‌شود و تفاوت نگاه اقشار مختلف با دیدگاه صحیح اسلام باید شناخته شود.

حجت الاسلام والمسلمین حسناتی ادامه داد: در مرحله سوم به دنبال مصادیق این مفاهیم باشیم که در مواردی مصادیق این مفاهیم توسط امامین انقلاب مشخص شده است؛ مرحله چهارم نیز مصادیق این مفاهیم از نگاه مردم باید شناخته شود و اگر چهار مرحله طی و کاستی‌ها شناسایی شود، افراد خود به خود به دنبال عدالت می‌روند.

در ادامه این نشست حجت الاسلام جعفر بحرینی دومین فردی بود که به ارائه نظرات خود پرداخت و با اشاره به ضرورت تبیین دو کلان مسأله، گفت: خود عدالت و حس عدالت باید تبیین شود و در تعریف اجمالی و مختصر عدالت همان «اعطاء کل ذی حق حقه» هست، اما نکته مهم حس عدالت است چرا که ممکن است عدالت باشد، اما جامعه آن را حس نکند.

وی در ادامه افزود: اولین مسأله اصلی در خصوص عدالت تفکرات مهاجم است، چون امروز در فضایی قرار گرفته ایم که تفکرات مهاجم همه را تحت تأثیر خود قرار داده اند؛ فضای مجازی که امروز داریم به شدت آلوده است و تفکراتی که در اختیار افکار عمومی قرار می‌گیرد مردم را آلوده می‌کند؛ مبانی غلط و سکولاری که وارد کشور شده است و بسیاری از این مبانی در تریبون‌های مختلف در حال ترویج است که ایجاد شبهه می‌کنند.

حجت الاسلام بحرینی تأکید کرد: در تولید و ترویج نظریات دینی اقدامات خوبی صورت نگرفته است و یکی از چیز‌هایی که جامعه به آن نیاز دارد همین نظرات ناب دینی است مثلا چقدر از مردم عادی شهید صدر و «اقتصادنا» را دیده اند و یا مبانی که در حقوق اجتماعی و حقوق زن و مردم رسانده شده است؛ چون این شناخت ایجاد نشده است بعضی اوقات با پررویی و وقاحت دست می‌گذارند بر روی یک مسأله‌ای مثلا کدیور در خصوص علامه طباطبایی نکات پرتی می‌گوید.

وی خاطرنشان کرد: برای شناخت کارکرد‌های رسانه نگاه به عملکرد جریان اصلاحات ضروری است که احساس مردم را چگونه مدیریت می‌کردند و آدرس‌ها غلط به مردم می‌دادند مثلا واکسن را به fatf  مرتبط می‌کردند.

سومین روحانی دعوت شده به این نشست حجت الاسلام همتی دبیر انجمن اساتید انقلابی حوزه بود که گفت: به واسطه انجمن اساتید انقلابی، تماس زیادی گرفته می‌شود و دعوت‌های زیادی صورت می‌گیرد تا در جلساتی همفکری شود، اما لازم است گفتمان سازی باشد و بین بدنه حوزه جا بیافتد برای خروجی‌های این جلسات فکری شود؛ حرف‌ها مفید است، اما نیاز به جلسه این شکلی نداشت و اصل جلسه محل تأمل است.

این استاد حوزه علمیه با ذکر خاطره‌ای از یک دانشجوی عدالتخواه گفت: به آن دانشجو گفتم فکر تو خطرناک است، اما واقعا چرا این افراد با افکار شکل نیافته میدان دار می‌شوند؟ چون به بهانه‌های مختلف، حفظ نظام و مصلحت عدالت طلبی نکردیم و پرچمش را دیگران برداشتند.

حجت الاسلام همتی با اشاره به مباحث مطرح شده در خصوص ورود مصداقی ائمه جمعه به موضوع فساد اقتصادی و حاشیه‌های ایجاد شده درباره امام جمعه لواسان، اظهار داشت: این موضوع لطمه‌هایی به جریان انقلابی وارد کرد در حالی که خود رهبری بسیاری از این مسائل را مصداقا حتی در تریبون نماز جمعه مطرح کردند؛ بعضی از داستان‌های دیگر اتفاق می‌افتد که به پشتوانه‌های نظام لطمه می‌زند.

وی ادامه داد: یک سرخوردگی ایجاد شده که هیچ کس حاضر نیست پرچم داری کند؛ ما نگذاشتیم عدالت طلبی شکل بگیرد و کسی نظر مخالف یا اعتراض خود را به راحتی بگوید؛ در همین انتخابات تریبون‌های آزاد در مناطق مختلف شهر داشتیم، اما برخی می‌ترسیدند که یک مخالف هم بیاید پشت تریبون حرف بزند در حالی که حرف زدن مخالف در تریبون‌های آزاد به نفع انقلاب است و گامی به جلو است؛ باید جریان حامی نظام به مرحله‌ای از بلوغ برسد که سخن مخالف را بپذیرد.

حسین عجمی سردبیر خبرگزاری رسا در ادامه این نشست با شمارش گزارش‌های انتقادی رسا از نهاد‌های حوزوی، ارائه مدل و الگوی صحیح نقد، مطالبه گری و شفافیت را از جمله برنامه‌های در دستور کار این رسانه حوزوی دانست و گفت: سعی داریم مشکلات را با رعایت انصاف طرح کنیم و برای اقدامات رسانه‌ای در جهت تحقق عدالت آماده شنیدن نظرات دغدغه‌مندان هستیم.

وی اظهار داشت: در همین راستا و پس از بررسی‌های فراوان برگزاری سلسله نشست‌های «صریح و بی پرده با مسؤولین حوزوی» در دستور کار خبرگزاری رسا قرار گرفته و نشست اول آن با حضور جمعی از نخبگان و استعداد‌های برتر حوزه با حضور حجت الاسلام والمسلمین عماد برگزار شد و بحمدالله با استقبال خوب حوزویان همراه بود.

حجت الاسلام بحرینی در ادامه با اشاره به نبود رویکرد رسانه‌ای در حوزه گفت: از آنجا که در حوزه با طیف‌های مختلفی مواجه هستیم که هر طیف خود را محق و دیگری را باطل می‌داند در رویکرد‌های انتقادی و عدالتخواهانه حوزوی کار زیادی پیش نمی‌رود.

حجت الاسلام حسناتی نیز با اشاره به شئون عدالت گفت: بحث در ساحت عدالت فردی نیز وجود دارد و اکثرا عدالت را اقتصادی مطرح می‌کنند، اما گاهی در حقوق همسایه هم بحث عدالت مطرح است؛ اگر مفهوم عدالت و مصداق آن به خوبی تبیین شود می‌توان بیش از پیش در خصوص عدالت فعالیت کرد.

حجت الاسلام همتی با اشاره به مواضع بزرگان گفت: بحث من ناظر به آسیب شناسی است که چرا چنین شده است؛ در بحث انجمن اساتید آسیب شناسی کردیم در خصوص بزرگان که چرا گاهی مواضع نادرست می‌گیرند و این مشکل دیدیم که از تأثیر اطرافیان است از همین رو از اساتید انقلابی خواستیم به اطراف این عزیزان حاضر شوند.

وی با اشاره به توهین برخی‌ها به مراجع و بزرگان حوزه، گفت: چندین بار آیت الله مصباح نسبت به توهین به مراجع در قضایای ۸۸ تذکر داده و خود آیت الله مصباح هم مراقب بود.