نشست مهمترین ثمرات تبلیغ نبوی بر محور نهج البلاغه برگزار شد

حجت الاسلام ایمان شکیبایی همزمان با بعثت باشکوه نبی مکرّم اسلام (ص) در نشست علمی ترویجی که با حضور جمعی از مدیران گروه‌های فرهنگی، تبلیغی برگزار شد، به تبیین مهمترین ثمرات تبلیغ نبوی بر محور معارف نهج البلاغه پرداخت.

وی گفت: در نهج البلاغه مطالب زیادی درباره نبوت و پیامبر اسلام (ص) آمده است، امیر مؤمنان (ع) از زوایای مختلفی به بررسی این دو موضوع پرداخته است. کمتر صفحه‌ای از نهج‌البلاغه را می‌توان یافت که نام و یادی از پیامبر اکرم نشده باشد و نیز کمتر صفحه‌ای می‌توان یافت که به طور مستقیم یا غیرمستقیم درباره نبوت مطلبی نیامده باشد. از این جهت یکی از مهم‌ترین منابع برای شناخت اهداف نبوت و بعثت، نهج‌البلاغه است؛ زیرا حضرت علی (ع) هم آموزه‌های اساسی اسلام را به‌خوبی می‌شناسد و هم زمان بعثت را به‌خوبی درک کرده و آن را لمس نموده است از این رو شناخت آن عصر از دیدگاه امیرالمؤمنین (ع) کمک زیادی به فهم اهداف نبوت می‌کند.

وی ادامه داد: تبلیغ موفق و کارساز، تبلیغی است که نتیجه مطلوب و دلخواه بر آن بار شود، در دل‌ها مؤثر باشد و مردم را به هدف نزدیک و جذب کند.
پژوهشگر حوزه و دانشگاه گفت: ثمراتی که بر تبلیغات پیامبراکرم (ص) از دیدگاه نهج البلاغه به دست آمده، بسیار است ولی به جهت رعایت حوصله جلسه به ۵ مورد از ثمرات اشاره می‌کنیم.

١) جذب قلوب

امیرالمؤمنین (ع) در فرازی از خطبه ٩۶ فرمودند: «قد صرفت نحوه افئدة الابرار و ثنیت الیه ازمة الابصار دفن الله به الضغائن و اطنابه الثوائر الف به اخوانا و فرق به اقرانا اعزبه الذلة و اذل به العزة» (دل‌های نیکان به سوی پیامبر (ص) گرایید. چشمها به سوی او دوخته شد. خداوند با تبلیغات او، کینه‌ها را دفن کرد، آتش‌ها را خاموش نمود، اُلفت و برادری میان مردم انداخت، نزدیکان را به سبب اختلاف در عقیده از هم دور ساخت، و ذلیلانی را عزیز و عزیزانی را ذلیل کرد)

٢) جهل زدایی

امام علی (ع) در فرازی از خطبه ١۶١ فرمودند: «اظهر به الشرائع المجهولة و قمع به البدع المدخولة و بین به الاحکام المفصولة» (شریعتهای مجهولی را به او آشکار ساخت، بدعت‌های ساخته شده را به وسیله او از میان برداشت و حکم‌های تفصیل داده را به سبب او روشن ساخت).

مدرّس نهج البلاغه ادامه داد: نادانی و جهل، یکی از ویژگی‌های بارز مردم عصر قبل از بعثت بود؛ به طوری که آن عصر را به جاهلیت و زمان نادانی موسوم کرده اند. تبلیغات پیامبر (ص)،نادانی را زدود و علم و دانش را گسترده ساخت. جهل زدایی و آشکار ساختن شریعت‌های مجهول از دیگر ثمرات تبلیغ نبوی بود که قرآن کریم در سوره مبارکه مائده، آیه شریفه ١۵ بر این مدعا صحّه گذاشته است و می‌فرماید: یَا أَهْلَ الْکِتَابِ قَدْ جَاءَکُمْ رَسُولُنَا یُبَیِّنُ لَکُمْ کَثِیرًا مِمَّا کُنْتُمْ تُخْفُونَ مِنَ الْکِتَابِ (ای اهل کتاب! پیامبر ما نزد شما آمد تا برای شما آشکار کند بسیاری از چیزهایی را که از کتاب پنهان می‌کنید).
استاد حوزه علمیه افزود: کسانی که پیش از بعثت بودند، همگان جاهل و نادان به شمار می‌رفتند.اهل کتاب نادان بودند؛ زیرا علمایشان آنان را در نادانی قرار داده بودند.غیر اهل کتاب هم، از علم بهره‌ای نداشتند. تبلیغات پیامبر (ص) دانستنیهای پنهانی را آشکار کرد و نادانی را برداشت.

٣) بدعت زدایی
حضرت علی (ع) در فرازی از خطبه ١۶١ می‌فرماید: «و قمع به البدع المدخولة» تبلیغات رسول خدا (ص)،بدعت‌ها را برداشت خداوند در قرآن، سوره مائده، آیه١٠٣می‌فرماید: «ما جعل الله من بحیرة و هولاسائبه و لا وصیلة ولاحام ولکن الذین کفروا یفترون علی الله الکذب و اکثرهم لا یعقلون» (خداوند برای بحیره (شتری که پنج بچه بزاید) و سائبه (شتر آزاد شده) و وصیلة (گوسفندی که بره نر و ماده آورد) و حام (شتر نری که ده بار آبستن کند) حکمی قرار نداد، ولیکن کسانی که کافر شدند بر خدا دروغ می‌بندند و بیشتر آنان نمی‌اندیشند).

وی ادامه داد: بدعت به جایی رسید، که در عبادت آنان نیز اثر کرد؛ چنانکه در قرآن، سوره انفال، آیه ٣۵ آمده است: «ما کان صلاتم عندالبیت الامکاء و تصدیه» (نمازشان کنار خانه خدا، سوت زدن و کف زدن بود).

۴) تبیین احکام
حضرت در فرازی از خطبه ١۶١ فرمودند: «و بین به الاحکام المفصولة» (و حکم‌های تفصیل داده را به سبب او روشن ساخت).

کارشناس این نشست گفت: یکی از مهمترین ثمرات تبلیغی نبی أکرم (ص) تبیین و روشن شدن احکام الهی برای مردمی بود که از فضای جاهلی به فضای عطرآگین بعثت منتقل شده بودند و نسبت به احکام و شریعت خالی الذهن بودند و این مقوله طبیعتاً کار بسیار پر زحمت و مشکلی بوده است که نبی مکرّم اسلام به خوبی این مأموریت را به سرمنزل مقصود رساندند.

۵) انقلاب درونی و روحی

وی گفت: حضرت امام علی (ع) در فرازی از خطبه ٩ فرمودند: «لقد رأیت اصحاب محمد (ص) فما اری احداً منکم یشبههم لقد کانوا یصبحون شعثاً غبراً و قد باتو سجداً و قیاماً یراءحون بین حیاهم و خدودهم و یقفون علی مثل الجمر من ذکر معادهم کان بین اعینهم رکب المعز من طول سجودهم اذا ذکر الله حملت اعینهم حتی تبل جیوبهم و ما دوکما کما کالشجر یوم الریح العاصف خوفاً من العقاب و رجاء للثواب» (یاران پیامبر را دیدم و کسی از شما را همانند آنان نیافتم. آنان پراکنده موی و غبارآلود از فقر بودند و شب را در قیام نماز به روز می‌آوردند.گونه‌ها و پیشانی آنان یکی پس از دیگری، بر زمین عبادت قرار می‌گرفت. هر گاه به یاد قیامت می‌افتادند، همانند کسی بودند که بر پاره آتش قرار گرفته‌اند میان چشم هایشان، از درازی سجده‌هایشان، همانند زانوی بز برآمده بود.هر گاه به یاد خدا می‌افتادند، اشک از چشمانشان سرازیر می‌شد تا به گریبان آنان می‌رسید.آن را تر می‌کرد؛ و بدن آنان همانند لرزش درخت در تندباد، از ترس کیفر خدا و از امید به پاداش او، به اضطراب و لرزش می‌افتاد).

حجت الاسلام شکیبایی گفت: این دگرگونی در جان و تن یاران پیامبر (ص) در اثر تبلیغات به جای رسول خدا (ص) بود، امیرمؤمنان علی (ع) در فرازی از خطبه ۵۶، تأثیر تبلیغات پیامبر (ص) را چنین وصف می‌کنند: «و لقد کنامع رسول الله (ص) نقتل آبائنا و ابنائنا و اخواننا و اعمامنا ما یزیدنا بذلک الا ایماناً و تسلیما و مضیاً علی اللقم و صبراً علی مضض الالم وجداً فی جهاد العدو و لقد کان الرجل منا و الاخر من عدونا یتصاولان تصاول الفحلین» (به تحقیق، ما با پیامبر بودیم در جنگ‌ها در راه خدا و پدران، پسران، برادران و عموهایمان را می‌کشتیم. و این کشتن، ایمان و تسلیم ما را در برابر فرمان خدا زیاد می‌کرد، ما را به راه راست و روشن به حرکت می‌آورد، بردباری بر دردهای مصیبت و تلاش در جنگ با دشمن را افزون می‌نمود.مردی از ما با مرد دیگری که به جنگ برمی‌خاست، مانند حمله بردن دو شتر نر با هم پیکار می‌کردند)

در پایان این جلسه تعدادی از مدیران گروه‌های فرهنگی، تبلیغی به ذکر تجارب تبلیغی خود پرداختند.