ایران به جمع ۵ کشور دارای فناوری جداسازی هوا پیوست

جداسازی اجزای هوا به روش کرایوژنیک (Cryogenics) یکی از فرآیندهای ساده اما با فناوری پیچیده برای استخراج گازهای مورد نیاز از هواست. این روش جداسازی در حال حاضر یکی از پرهزینه‌ترین و کارامدترین روش‌های تولید بالای اکسیژن، نیتروژن و گاز نجیب مایع در صنعت است. واحدهای جداساز با استفاده از چند ستون تقطیر فرایند تولید گازهای مایع با خلوص بالا از هوای فشرده را انجام می‌دهند.

هوا دارای اجزای مختلفی مانند نیتروژن، اکسیژن و... است که هر کدام از این عناصر دارای نقطه جوش و چگالی مخصوص به خود هستند. در فناوری کرایوژنیک هوا تا درجه مایع شدن ( منفی ۱۹۶ درجه سانتی‌گراد) سرد می‌شود و اجزای مختلف با توجه به چگالی خود در سطوح مشخصی از مایع حاصل قرار می‌گیرند. در این فرآیند امکان جداسازی اجزای هوا فراهم می‌شود و گازهایی همچون نیتروژن، اکسیژن و آرگون حاصل می‌شود که در محفظه‌های ذخیره‌سازی قرار می‌گیرند.

در ایران، مرکز تحقیقاتی کرایوژنیک در پژوهشکده علوم و فناوری‌های انرژی، آب و محیط زیست دانشگاه صنعتی شریف، اولین جایی است که توانسته این فناوری را به صورت بومی طراحی کند و بسازد. این مرکز تحقیقاتی، توسط شرکت هتکو که در طراحی و ساخت سیستم‌های تولید و ذخیره‌سازی گازهای صنعتی به روش کرایوژنیک، سابقه فعالیت ۲۶ ساله دارد، راه‌اندازی شده است. این مرکز در حال حاضر به صورت میانگین با ۱۰ عضو هیئت علمی همکاری دارد.

فناوری کرایوژنیک تا پیش از فعالیت شرکت هتکو، صرفاً در انحصار پنج کشور بود و اکنون ایران نیز در جمع معدود کشورهای دارنده این فناوری است. واحد جداسازی هوا یا ASU شرکت هتکو، به کمک دانش‌بنیان‌های بخش خصوصی تا حد زیادی بومی‌سازی شده است. 

گفتنی است هتکو توانسته است کیفیت بسیار بالاتری را نسبت به نمونه‌های چینی و ابعاد بهتری عرضه کند و در عین برخورداری از کیفیت نمونه‌های اروپایی، قیمتی پایین‌تری نیز دارد.

این مرکز تحقیقاتی در دانشگاه صنعتی شریف، امروز با حضور روح‌الله دهقانی فیروزآبادی، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس جمهور به بهره‌برداری رسید.