نور هدایت در مسیر عشق؛ سیره پیشگامان علم و عمل در تعظیم زیارت و پیاده‌روی اربعین
در طول تاریخ، علمای اسلام و شیعه، نقش بی‌بدیلی در ترویج و تثبیت سنت حسنه پیاده روی اربعین داشتند و با ارشادات و حضور خود، بر اهمیت و جایگاه ویژه آن بر عموم مردم تاکید کردند.
به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، پیاده‌روی اربعین حسینی یکی از بزرگترین تجمعات بشری در طول تاریخ است که میلیون‌ها عاشق و دلداده امام حسین(ع) را از سراسر جهان گرد هم می‌آورد. این حرکت عظیم، نه تنها یک رویداد مذهبی؛ بلکه نمادی از وحدت، مقاومت و تجدید میثاق با آرمان‌های عاشورا است.
پیاده‌روی اربعین، حرکتی برخاسته از عمق ایمان و ارادت به اهل بیت(ع) است که با حمایت و مشارکت عملی علمای اسلام و شیعه در طول تاریخ به یک نماد جهانی و تمدنی تبدیل شده است. سیره علمای بزرگ در ترویج، تشویق و حتی حضور مستقیم در این مراسم، نشان‌دهنده جایگاه رفیع و اهمیت فوق‌العاده آن در منظومه فکری و عملی جهان تشیع است. این حرکت، فراتر از یک زیارت صرف، پیامی فرهنگی، اجتماعی و سیاسی گسترده ای دارد و همبستگی امت اسلامی را به نمایش گذاشته و آمادگی برای ظهور منجی عالم بشریت را نوید می‌دهد.
در طول تاریخ، علمای اسلام و شیعه، نقش بی‌بدیلی در ترویج و تثبیت این سنت حسنه داشتند و با ارشادات و حضور خود، بر اهمیت و جایگاه ویژه آن بر عموم مردم تاکید کردند.
اهمیت و جایگاه پیاده‌روی اربعین در سیره ائمه معصومین(ع)
ریشه پیاده‌روی برای زیارت ائمه اطهار(ع) به دوران حضور خودِ امامان معصوم(ع) باز می‌گردد و در روایات و سیره ایشان به وضوح می‌توان اهمیت آن را مشاهده کرد. به عنوان مثال، امام صادق(ع) درباره ثواب زیارت امام حسین(ع) با پای پیاده می‌فرمایند: «کسی که با پای پیاده به زیارت امام حسین(ع) برود، خداوند به هر قدمی که برمی‌دارد یک حسنه برایش نوشته و یک گناه از او محو می‌فرماید و یک درجه مرتبه‌اش را بالا می‌برد…»
این روایت به خوبی نشان‌دهنده پاداش عظیم و برکات معنوی این سفر است و انگیزه‌ای قوی برای شیعیان جهت شرکت در این مراسم فراهم می‌آورد. این پیاده‌روی نوعی اعلام آمادگی برای جان‌فشانی در راه امام حسین(ع) است، چه جانی، چه مالی و چه قدمی.
سیره عملی علمای شیعه در پیاده‌روی اربعین
علمای شیعه نیز با تأسی از ائمه معصومان(ع) در طول تاریخ، همواره در صف مقدم ترویج و شرکت در پیاده‌روی اربعین حسینی بودند و این سیره نه تنها در دوران معاصر؛ بلکه از قرن‌ها پیش نیز در میان بزرگان دین رواج داشته است که برای تبیین بیشتر این مسئله به چند نمونه اشاره می کنیم.
حمایت و ترویج در دوران حکومت‌های شیعی
در دوران حکومت آل بویه، زیارت اربعین و پیاده‌روی در این روز به اوج خود رسید. ابن جوزی نقل می‌کند که جلال‌الدوله یکی از نوادگان عضدالدوله در سال ۴۳۱ هجری قمری با فرزندان و یاران خود برای زیارت امام علی(ع) رهسپار نجف شد و مسافت یک فرسنگی خندق کوفه تا مشهد امیرالمؤمنین (ع) در نجف را پیاده و با پای برهنه طی کرد که این گونه اقدامات، نشان‌دهنده حمایت و مشارکت حاکمان شیعه در این سنت حسنه است.
در دوران صفویه نیز از سوی علمای شیعه، اهتمام بسیاری به زیارت امام حسین(ع) با پای پیاده در روز اربعین، صورت گرفت. شاه عباس صفوی و علمای بزرگ آن عصر، همچون مرحوم شیخ بهایی برای ترویج فرهنگ زیارت در بین مردم در سال ۱۰۰۹ هجری قمری از اصفهان با پای پیاده عازم مشهد مقدس شدند و به زیارت امام علی بن موسی الرضا(ع) رفتند و به صورت عملی، اهمیت زیارت و پیاده‌روی در روز اربعین را نشان دادند.
حضور مستمر و تشویق به مشارکت همگانی
سیره علمای سلف، نشان می‌دهد که پیاده‌روی اربعین در دیدگاه آنان صرفاً یک توصیه نبوده؛ بلکه عملی جاری و مسئله ای بسیار مهم در زندگی آنان بوده است.
علمای اسلام به صورت مستمر - در همه اعضار گذشته - به پیاده روی در روز اربعین اهتمام داشته و همگان را برای شرکت در اربعین حسینی دعوت می کردند. از جمله علمای بزرگ که خود ایشان نیز به همراه یاران خود با پای پیاده به زیارت کربلا مشرف می‌شدند، مرحوم آخوند خراسانی و شیخ مرتضی انصاری است.
مراسم پیاده روی در عصر مرجعیت شیخ مرتضی انصاری با شکوه تمام رواج داشت و بعد از وی، کم کم به فراموشی سپرده شد و عملی کم ارزش تلقی گردید؛ به طوری که به طبقه فقرا و نیازمندان اختصاص یافت؛ محدث نامدار، میرزای نوری، این مراسم را در میان مردم رونق بخشید. مرحوم شیخ آقا بزرگ تهرانی که از نزدیک شاهد تلاش استادش بود، می نویسد: «استاد ما، چون وضع را بدین منوال دید، به این شیوه خدا پسندانه (پیاده روی) همت گماشت و به آن ملتزم گشت و در عید اضحی برای حمل اثاث و بار سفر، حیوان کرایه می کرد؛ ولی خود و یارانش پیاده راه می رفتند و او به دلیل ضعف مزاج، نمی توانست مسافت بین نجف - کربلا را با گذراندن یک شب طی کند؛ همان طوری که رسم چنین بود. بنابراین، سه شب در راه بودند؛ و بر اثر این اقدام، در سال های بعد، رغبت مردم و صالحان به این موضوع بیشتر شد و دیگر عار محسوب نمی شد؛ به طوری که در برخی سال ها، تعداد چادرها و خیمه های راهپیمایان، به سی عدد می رسید و هر چادر به بیست تا سی نفر تعلق داشت و به این ترتیب، این سنت حسنه، دوباره مرسوم شد و رونق گرفت».
در دوران معاصر نیز علمای بزرگی همچون آیات عظام ملکی تبریزی، بهجت، مکارم شیرازی، شبیری زنجانی، سیستانی، وحید خراسانی و جوادی آملی و بسیاری دیگر از علمای اسلام با ذکر اهمیت و ضرورت باشکوه‌تر برگزار شدن مراسم اربعین، به شرکت گسترده شیعیان در این مراسم سفارش کرده و خود نیز در سال‌های مختلف در این مراسم معنوی شرکت می کنند و این حضور عملی، بهترین الگو برای مقلدین و ارادتمندان اهل بیت(ع) می باشد.
نویسنده: سعید چراغی
ارسال نظرات