خودشیفتگی آفت بسیاری از پیروان ادیان و مذاهب است

به گزارش سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، آیت‌الله ابوالقاسم علیدوست، عضو هیأت علمی گروه فقه و حقوق پژوهشگاه، در ادامه سلسله مباحث تفسیر قرآن کریم به تفسیر آیات ۱۱۱ تا ۱۱۳ سوره بقره «وَقَالُوا لَنْ يَدْخُلَ الْجَنَّةَ إِلَّا مَنْ كَانَ هُودًا أَوْ نَصَارَىٰ ۗ تِلْكَ أَمَانِيُّهُمْ ۗ قُلْ هَاتُوا بُرْهَانَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ؛ بَلَىٰ مَنْ أَسْلَمَ وَجْهَهُ لِلَّهِ وَهُوَ مُحْسِنٌ فَلَهُ أَجْرُهُ عِنْدَ رَبِّهِ وَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ؛ وَقَالَتِ الْيَهُودُ لَيْسَتِ النَّصَارَىٰ عَلَىٰ شَيْءٍ وَقَالَتِ النَّصَارَىٰ لَيْسَتِ الْيَهُودُ عَلَىٰ شَيْءٍ وَهُمْ يَتْلُونَ الْكِتَابَ ۗ كَذَٰلِكَ قَالَ الَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ مِثْلَ قَوْلِهِمْ ۚ فَاللَّهُ يَحْكُمُ بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فِيمَا كَانُوا فِيهِ يَخْتَلِفُونَ» پرداخت و گفت: سه آیه یک پیام دارد و کسی اهل تحقیق باشد، می‌تواند از محتوای آن یک اثر، نزدیک به ۲۰۰ صفحه داشته باشد که البته بنده ندیده‌ام تاکنون این مدل کار تحقیقی در حوزه و دانشگاه رواج داشته باشد. توصیه بنده این است افراد پایان‌نامه خود را پیرامون این سه آیه قرار دهند و در خدمت قرآن باشند.

وی افزود: در آیه ۱۱۱ آمده است که یهودیان گفتند ما فقط وارد بهشت می‌شویم و نصارا هم گفتند فقط ما وارد بهشت می‌شویم؛ قرآن تأکید دارد این آرزوی آنان است لذا فرموده است ای پیامبر(ص) به آنان بگو اگر صادق هستید دلیل بیاورید و همینطور ادعایی به این بزرگی را مطرح نکنید زیرا ادعا باید یا از عقل و یا نقل پشتیبانی شود و اگر دلیلی از تورات و انجیل غیرمحرف دارید، برای اثبات حرفتان بیاورید.

آیت‌الله علیدوست با تأکید بر اینکه این نوع صفت خودشیفتگی، خود به‌پنداری و احتکار بهشت است، بیان کرد: این مطلب که هر قومی بگوید من فقط وارد بهشت می‌شوم، مزخرف است زیرا رحمت خداوند را از دیگران سلب کرده و توجه رحیمانه خدا به دیگران را هم ناشی از لطف خود می‌دانند. قرآن فرموده است که اگر راست می‌گویند استدلال بیاورند؛ این آیه در درجه اول به ما می‌آموزد که اگر کسی مزخرف‌ترین حرف را هم زد، باز منطقی و عاقلانه جواب دهیم.

عضو هیأت علمی گروه فقه و حقوق پژوهشگاه با بیان اینکه ما باید یاد بگیریم در درس و مباحثه و مناظره در مواجهه با باطل‌ترین سخن هم نیازی به عصبانیت و خشونت نیست، گفت: گاهی ما در حین عصبانیت مطلبی می‌گوییم ولی کسانی که گوش می‌دهند مانند ما عصبانی نیستند لذا منطق ما را قبول نخواهند کرد، بنابراین مهم است انسان عصبانیت خود را وارد قلم نکند و از دایره انصاف بیرون نرود.

این استاد حوزه به ذکر خاطره‌ای در این زمینه پرداخت و افزود: بار نخستین که بنده با عبدالکریم سروش مناظره داشتم، در جوابی که به بنده داد، ۲۱ ناسزای علمی نسبت به بنده روا داشت، ولی وقتی من جواب دادم یک مورد بی‌احترامی در آن وجود ندارد و حتی همه خطاب‌ها را با صیغه جمع به او نوشتم و چقدر هم این مسئله آثار مثبتی داشت. دلیلی ندارد انسان بی جهت عصبانی شود.

استاد درس خارج حوزه علمیه با تأکید بر اینکه این ویژگی درس بزرگی برای ما هست، تصریح کرد: در آیه ۱۱۲ قرآن کریم آمده که برای خدا دو چیز معیار است نه یهودی و نصرانی بودن؛ یکی حسن فاعلی که البته تعبیری خالی از اشکال نیست و دیگری حسن فعلی: بلی من اسلم وجهه لله؛. بلی برای اضراب به کار می‌رود یعنی کسی که تسلیم وجه الهی باشد او اهل بهشت است. تعبیر اسلم در اینجا به معنای مسلمانی نیست بلکه مراد آن است که اعمالش برای خدا باشد و به خدا اعتقاد داشته باشد و اگر خدا بأسا و ضرائی دارد، بپذیرد و دستورات قرآن را تمکین کند.

۳۱۵ بار تکرار ایمان و عمل صالح

آیت‌الله علیدوست با بیان اینکه قرآن ۳۱۵ مرتبه از تعبیر ایمان و عمل صالح یا و هو مؤمن و تعابیر نزدیک استفاده کرده است، گفت: شرط دوم هم محسن‌بودن است یعنی اعتقاد و عمل صالح که همان ایمان و عمل صالح است و اجر چنین افرادی در نزد خدا محفوظ است. این هدیه، هدیه سلطانی و ملوکانه است که با هدیه یک دون‌پایه تفاوت دارد.

وی با اشاره به آیه وَقَالَتِ الْيَهُودُ لَيْسَتِ النَّصَارَىٰ، اضافه کرد: یهود پا را فراتر گذاشتند و گفتند که اساساً یهود بیچاره است و هیچ بنیانی ندارد و نصارا هم این اتهام را به یهود زدند. قرآن از این گفته تعجب می‌کند و می‌فرماید وَهُمْ يَتْلُونَ الْكِتَابَ یعنی کجای کتب یهود و نصارا آمده است که این‌ها هیچکدام عددی نیستند و اصلا به حساب نمی‌آیند.

آیت‌الله علیدوست اضافه کرد: در ادامه فرموده است: كَذَٰلِكَ قَالَ الَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ مِثْلَ قَوْلِهِمْ…؛ یعنی این سخن فقط مخصوص یهود و نصارا نیست و مانند آنان هم این حرف را می‌زنند؛ مگر در درون اسلام یک گروه نگفت دیگری لیست علی شیء و دیگری هم گفت آن گروه مبنایی ندارد؟ حتی در درون گروه‌ها هم فرقه‌بازی زیاد شد و شافعی خطاب به حنبلی و حنبلی خطاب به دیگری گفت که خونشان هدر است و اخباریون و اشاعره هم این روند را تکرار کردند.

استاد درس خارج حوزه علمیه بیان کرد: در انتهای آیه فرموده است که خداوند در روز قیامت بین آنان قضاوت خواهد کرد. فَاللَّهُ يَحْكُمُ بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فِيمَا كَانُوا فِيهِ يَخْتَلِفُونَ؛ گرچه خداوند این مسئله را روشن کرده و فرموده است کسی که محسن و تسلیم باشد، اهل نجات و بهشت است.

آیت‌الله علیدوست گفت: ممکن است این سؤال ایجاد شود که نصارا با اینکه موسی(ع) را قبول دارند چرا یهود را لیست علی شیء دانستند؟ شاید منظور یهود منحرف باشد نه یهودیت موسوی.

وی افزود: یهودیان هم دو دسته بودند برخی موسوی یعنی پیرو موسی(ع) که وارد زمره مسلمین شدند ولی دسته دیگر پیرو تورات تحریف‌شده بودند و به راحتی هم مرتکب جنایت می‌شدند و یک یهود هم در دوره اخیر داریم که نه یهودیت موسوی و نه یهودیت مذهبی بلکه یهودیت سیاسی به عنوان یک مذهب و مکتب سیاسی است. نصارا به یهود موسوی نمی‌گفتند که لیست الیهود علی شیء بلکه به یهود منحرف می‌گفتند.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم اظهار کرد: در آیه ۸۰ سوره بقره تقریباً این مضمون از یهود بیان شده بود وَقَالُوا لَنْ تَمَسَّنَا النَّارُ إِلَّا أَيَّامًا مَعْدُودَةً ۚ قُلْ أَتَّخَذْتُمْ عِنْدَ اللَّهِ عَهْدًا فَلَنْ يُخْلِفَ اللَّهُ عَهْدَهُ ۖ أَمْ تَقُولُونَ عَلَى اللَّهِ مَا لَا تَعْلَمُونَ؛ یهود گفتند ما تافته جدا بافته هستیم یعنی عذاب نمی‌شویم و اگر بشویم هم در ایام معدودی خواهد بود و برای خودشان حاشیه امن درست کرده‌اند. در این آیه بحثی از نصارا مطرح نیست.

عضو هیأت علمی گروه فقه و حقوق پژوهشگاه بیان کرد: اگر بین این آیه و آیات مورد بحث جمع کنیم، نهایتاً این است که ما یهود عذاب نمی‌شویم و اگر هم بشویم هم مثلاً عذاب قبری خواهیم داشت و یا چند روزی ولی در قیامت همه بهشت برای ما هست.

استاد حوزه علمیه اظهار کرد: جریان خود به‌پنداری و خود را در حاشیه امن دیدن بین مذاهب اسلامی هم وجود دارد؛ برخی می‌گویند همین که شما شیعه و محب اهل بیت(ع) باشی کفایت می‌کند اگر چه از سر تا نوک پا غوطه‌ور در گناه باشی و روایات بسیار زیاد در ۱۰ گروه هم داریم که برخی به آن تمسک می‌کنند.

آیت‌الله علیدوست در خاتمه تأکید کرد: این نوع تفکر در همه مذاهب و ادیان وجود دارد و حتی بودایی و هندوها هم چنین نظری دارند.