حجت الاسلام حیدری تشریح کرد؛
مساجد؛ پایگاه مؤثر ارتقاء سواد رسانه‌ای در جامعه
مدیر کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد استان قم نقش مساجد در ارتقاء سواد رسانه‌ای و آموزش فعالان و امامان جماعت را مهم دانست و با اشاره به قرارگاه ملی مسجد و برنامه‌هایی مانند «رواق رسانه» و «مهنا» بر همکاری نهادهای فرهنگی، آموزشی و دینی برای تقویت بنیه اعتقادی و مهارتی نوجوانان تأکید کرد.
اشاره: مساجد به‌عنوان پایگاه‌های فرهنگی و اجتماعی ظرفیت مهمی در ارتقاء سواد رسانه‌ای جامعه دارند. با تجهیز مساجد به امکانات رسانه‌ای و آموزش فعالان و امامان جماعت می‌توان نقش مساجد را در اطلاع‌رسانی و تولید محتوای رسانه‌ای تقویت کرد تا حضور مؤثر آنها در فضای مجازی و محله‌ها برجسته‌تر شود. برنامه‌های موفقی مانند «رواق رسانه» و طرح «مهنا» با تمرکز بر آموزش تولید محتوا و هوش مصنوعی، نقش نوجوانان را در این مسیر پررنگ کرده‌اند. همکاری میان نهادهای فرهنگی، آموزشی و دینی در قالب طرح‌های منسجم مانند «طراوت» زمینه‌ساز تقویت هویت دینی و مهارت‌های رسانه‌ای جوانان است. ارزیابی برنامه‌ها بر اساس شاخص‌های کمی، کیفی، تمدنی و احیای جایگاه مسجد انجام می‌شود. در مواجهه با مقاومت‌ها، ساختارهای قرارگاهی با هماهنگی نهادهای مختلف، مسیر را برای تحقق اهداف سواد رسانه‌ای در مساجد هموار می‌سازند و نقش مساجد را به‌عنوان کانون‌های مؤثر رسانه‌ای در جامعه تثبیت می‌کنند.
در همین راستا خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، گفت‌وگویی با حجت‌الاسلام محمدرضا حیدری، مدیر کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد استان قم، انجام داده است که در ادامه تقدیم خوانندگان گرامی می‌شود:
رسا ـ مساجد چگونه می‌توانند در ارتقاء سواد رسانه‌ای جامعه نقش ایفا کنند؟ و نقش امامان جماعت و فعالان مسجد در آموزش سواد رسانه‌ای چیست؟
در سال ۱۳۹۴ قرارگاه ملی مسجد در دفتر رهبر معظم انقلاب تشکیل شده است که ریاستش با شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه است و شش عضو اصلی دارد؛ شامل قانون مساجد سازمان اوقاف، سازمان تبلیغات، حوزه علمیه و دیگر نهادهای مرتبط. در این ساختار کمیته رسانه به عهده ما در کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد است.
وظایف این کمیته شامل دو بخش اصلی است: اول تقویت پیوست رسانه‌ای هر مسجد یعنی تجهیز و توانمندسازی مساجد برای فعالیت رسانه‌ای؛ دوم تولید محتوا و انعکاس اخبار و رویدادهای مرتبط با مساجد در خبرگزاری‌ها و رسانه‌های مختلف.
این برنامه‌ها در دو محور فعالیت می‌کنند: آموزش و توانمندسازی فعالان مسجد در زمینه سواد رسانه‌ای و همچنین انعکاس اخبار و رویدادهای محلی مساجد در فضای مجازی و رسانه‌های رسمی. اولین جلسه این کمیته با همکاری خبرگزاری‌ها برگزار شده و هدف ما این است که در سال جاری و آینده فعالیت‌ها در این دو حوزه گسترش یابد.
استاندار و معاونان وی نیز در جلسات تأکید کرده‌اند که هر محله باید یک مسجد رسانه‌ای داشته باشد؛ یعنی مسجد به عنوان مرکز رسانه‌ای محله عمل کند تا اخبار و فعالیت‌های محلی به درستی منتقل و منتشر شود.
نقش امامان جماعت و فعالان مسجد نیز در این میان بسیار مهم است؛ بخشی از مسئولیت آنها تولید و انتشار محتواهای مرتبط با فعالیت‌های مسجد است. این افراد باید بتوانند وقایع و رویدادهای مسجد را در قالب‌های مختلف رسانه‌ای به ویژه فضای مجازی منتشر کنند تا علاوه بر ترویج سواد رسانه‌ای حضور مساجد در جامعه پررنگ‌تر و اثربخش‌تر شود.
رسا ـ آیا تاکنون برنامه‌های موفقی در مساجد برای آموزش سواد رسانه‌ای اجرا شده است؟ لطفاً نمونه‌هایی را توضیح دهید.
یکی از فعالیت‌های اصلی ما در حوزه رسانه و فضای مجازی مربوط به «رواق رسانه» است که در شبستان فرهنگ برگزار می‌شود. در سال‌های گذشته در قالب کانال‌های مختلف، فعالیت‌های متعددی انجام شده است.
برای مثال در تابستان سال گذشته حدود ۷۰ مسجد تحت پوشش آموزش مربیان اعزامی قرار گرفتند و در این مساجد آموزش‌های لازم ارائه شد. یکی از برنامه‌های شاخص ما طرح «مهنا» بود که در آن آموزش رسانه‌ای به نوجوانان داده شد. این آموزش‌ها در چند محور اصلی متمرکز بود، از جمله تولید محتوا، کار با نرم‌افزارهای مرتبط با تولید، تدوین و ساخت کلیپ‌های کوتاه.
همچنین بخشی از آموزش‌ها به موضوع هوش مصنوعی اختصاص داشت که در همین چارچوب طرح مهنا ارائه شد. علاوه بر این کارگاه‌های متعددی درباره سواد رسانه‌ای و سواد روایت چه توسط کانون‌ها و چه توسط دیگر نهادها برگزار شده است.
اخیراً با حضور استاندار مرکز خانه دیجیتال و هوش مصنوعی و ستاد در منطقه ۳ در مسجد امام سجاد علیه‌السلام افتتاح و رونمایی شد که این مرکز می‌تواند در توسعه آموزش‌های مرتبط با هوش مصنوعی و سواد رسانه‌ای نقش مهمی ایفا کند.
رسا ـ چگونه می‌توان همکاری بین نهادهای مختلف فرهنگی، آموزشی و دینی را برای تحقق اهداف ارتقاء سواد رسانه‌ای در مساجد تقویت کرد؟
در حال حاضر طرحی با همکاری سازمان فرهنگی شهرداری، آموزش و پرورش و اداره ورزش و جوانان در جریان است که با عنوان «طرح محل‌محوری طراوت» ابلاغ شده است. این طرح بر ایجاد پیوند و هماهنگی بین خانواده، محله و مدرسه تمرکز دارد و به گونه‌ای مهندسی شده تا بتواند ارتباط بین این سه رکن مهم را مستحکم‌تر کند.
هدف اصلی این طرح تقویت بنیه‌های اعتقادی، اندیشه‌ای، معنوی و مهارتی نوجوانان است و تلاش می‌شود از ظرفیت مدارس و دستگاه‌های مربوطه به بهترین شکل استفاده شود تا در کنار خانواده و محله، نقش مساجد و نهادهای دینی نیز در این فرآیند ارتقاء یابد.
ان‌شاءالله با اجرای این طرح، شاهد گسترش همکاری‌های بین‌بخشی و تحقق بهتر اهداف فرهنگی و آموزشی در سطح محلات و مساجد خواهیم بود.
رسا ـ معیارها و شاخص‌های موفقیت در ارزیابی تأثیرگذاری برنامه‌های سواد رسانه‌ای در مساجد چیست؟
در ارزیابی تأثیر برنامه‌های سواد رسانه‌ای در مساجد، چهار شاخه اصلی مد نظر قرار گرفته است. شاخه اول ارزیابی کمی است که به شمارش و اندازه‌گیری فعالیت‌ها و دستاوردهای عددی برنامه‌ها می‌پردازد. شاخه دوم ارزیابی کیفی است که بیشتر به بررسی کیفیت محتوا و تأثیرگذاری عمیق‌تر برنامه‌ها توجه دارد.
شاخه سوم مرتبط با حوزه تربیتی است که به تقویت بنیه‌های اعتقادی نوجوانان و رشد هویت دینی آنها تمرکز دارد. از این منظر، آموزش سواد رسانه‌ای به عنوان ابزاری جذاب و مؤثر برای جذب نوجوانان به مسجد و تقویت ایمان و معرفت آنها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
شاخه چهارم نیز تمدنی است که مربوط به احیای جایگاه مسجد در جامعه و تقویت نقش تمدنی آن است که از طریق این برنامه‌ها دنبال می‌شود.
یکی از راهکارهای مهم برای تحقق این اهداف، واگذاری مسئولیت‌های مشخص به نوجوانان مثل تعیین «مسئول رسانه» در مسجد است که این اقدام علاوه بر پرورش مهارت‌های رسانه‌ای، باعث رشد و ارتقاء جایگاه مسجد نیز خواهد شد.
رسا ـ در مواجهه با مقاومت‌ها یا کم‌توجهی احتمالی برخی از مساجد یا افراد نسبت به برنامه‌های سواد رسانه‌ای، چه راهکارهایی دارید؟
ممکن است در برخی موارد برخوردها و همکاری‌ها به اندازه کافی قوی نباشد یا مقاومت‌هایی وجود داشته باشد. برای مدیریت این موضوع، قرارگاه رسمی‌ای تشکیل شده است و دیگر مانند سابق سازمان تبلیغات به تنهایی مسئولیت امر امامان جماعت را برعهده ندارد بلکه این امر با همکاری و هماهنگی گسترده‌تر بین نهادها و مجموعه‌های مختلف دنبال می‌شود.
این قرارگاه به صورت راهبری و منسجم با قرارگاه ملی مسجد که ریاست آن بر عهده آیت الله سعیدی و مدیریت اجرایی توسط حجت الاسلام مهدی‌زاده است، فعالیت می‌کند. تمام نهادها و مجموعه‌های مرتبط باید در این چارچوب همکاری و هماهنگی داشته باشند.
در صورتی که در هر مسجدی یا از سوی مدیر یا امام جماعت همکاری لازم صورت نگیرد تلاش می‌شود از طریق این ساختار منسجم و هماهنگ، تعاملات لازم صورت گیرد تا مقاومت‌ها کاهش یافته و فعالیت‌ها به صورت مطلوب ادامه یابد.
مهدی الهی
ارسال نظرات