نهضت جنگل؛ الگوی پاک و الهی مقاومت در نگاه رهبر معظم انقلاب

به گزارش خبرنگار گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا، بر اساس تحلیل‌های رهبر معظم انقلاب، نهضت جنگل و شخصیت میرزا کوچک‌خان، تنها یک رخداد سیاسی یا شورش منطقه‌ای نیست، بلکه نمونه‌ای برجسته از یک «مبارزه پاک، الهی و هویت‌ساز» در تاریخ معاصر ایران به شمار می‌رود. ایشان منش اخلاقی، استقلال‌طلبی و تلاش میرزا برای ایجاد یک واحد حکمرانی اسلامی را از مهم‌ترین شاخصه‌های این قیام معرفی می‌کنند؛ شاخصه‌هایی که نهضت جنگل را در جایگاهی فراتر از یک حرکت نظامی قرار می‌دهد.

 

رهبر انقلاب، در تبیین ابعاد اخلاقی این نهضت، تأکید دارند که میرزا کوچک‌خان زیست دینی خود را به عرصه مبارزه منتقل کرد و از همین رو، مبارزه را نه برای قدرت، بلکه به‌مثابه «تکلیف الهی» می‌دانست. بر پایه این بیانات، رعایت حدود شرعی، پرهیز از تندروی، حفظ کرامت مخالفان و پرهیز از تصفیه‌ حساب‌های درونی، سه محور اصلی در رفتار سیاسی و میدانی میرزا بوده که آن را از سایر قیام‌های هم‌دوره متمایز می‌کند. به تعبیر رهبر انقلاب، این منش سبب شد نهضت جنگل، چهره‌ای پاک و اخلاق‌مدار از خود ارائه دهد و در میدان عمل، از لغزش در خشونت کور و رفتارهای قدرت‌طلبانه دور بماند.

 

رهبر معظم انقلاب همچنین با اشاره به تلاش میرزا برای ایجاد یک ساختار حکمرانی عدالت‌محور، نهضت جنگل را «واحدی مینیاتوری از حکومت اسلامی» توصیف می‌کنند؛ واحدی که در آن نظم، امنیت، مالیات، رفتار تشکیلاتی و حتی اداره مناطق آزادشده، بر پایه ارزش‌های اسلامی سامان یافته بود. از نگاه ایشان، این تجربه حکمرانی نشان داد که اسلام می‌تواند در میدان عمل به نظام سیاسی تبدیل شود و محدود به آرمان‌های انتزاعی نیست.

 

نکته مهم‌تر در تحلیل‌های رهبری، تأکید بر استقلال‌طلبی مطلق نهضت جنگل است. ایشان این ویژگی را ستون فقرات قیام می‌دانند؛ قیامی که در دورانی شکل گرفت که بسیاری از جریانات سیاسی به یکی از دو قدرت روس یا انگلیس تکیه داشتند. اما میرزا کوچک‌خان، بر اساس ایمان دینی و بصیرت تاریخی، به هر دو قدرت «نه» گفت و حاضر نشد مبارزه با یکی را با پناه بردن به دیگری جایگزین کند. رهبری یادآور می‌شوند که همین پایبندی اعتقادی، مانع جذب میرزا به جریان بلشویسم شد و او را از افتادن در دام ایدئولوژی‌های وارداتی مصون نگه داشت.

 

در بخش دیگری از بیانات، رهبر انقلاب به «میراث هویتی» نهضت جنگل پرداخته و شخصیت میرزا کوچک‌خان را «مشعلی برای نسل‌های بعد» توصیف می‌کنند؛ مشعلی که با وجود شهادت مظلومانه رهبر نهضت، خاموش نشد و بلکه در دهه‌های بعد، الهام‌بخش مبارزان و نیروهای مؤمن و عدالت‌خواه شد. ایشان تأکید دارند که صدق، پاکی و استقلال‌طلبی، هرچند ممکن است در زمانه خود مورد هجمه قرار گیرد، اما در محاکمه تاریخی باقی می‌ماند و به سرمایه هویتی ملت تبدیل می‌شود.

 

بر اساس این تحلیل‌ها، نهضت جنگل، جنبشی تکامل‌یافته با سه وجه بنیادین بوده است: مبارزه اخلاقی و شرعی، تلاش برای ایجاد حکمرانی اسلامی، و مقاومت استقلال‌طلبانه در برابر سلطه بیگانگان. تلفیق این سه وجه، قیام میرزا کوچک‌خان را به یکی از خالص‌ترین و ماندگارترین الگوهای مقاومت اسلامی–ایرانی در تاریخ معاصر بدل کرده است؛ الگویی که به تعبیر رهبر انقلاب، در مسیر تاریخی به انقلاب اسلامی پیوند خورد و بخشی از بنیان‌های فکری و هویتی آن را فراهم آورد.