مسأله آگاهی و حل آن در چارچوب روش فصل و وصل بررسی شد

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، مسأله آگاهی و حل آن در چارچوب روش فصل و وصل با ارائه سمیر ابوزید از اندیشمندان مصری، پیش از ظهر امروز در نشست تخصصی ادراک، اخلاق و اعتقادات دینی و رابطه آنها با مسأله نفس و بدن بررسی شد.

ابوزید با بیان این‌که موضوع اصلی‌ای که جوامع اسلامی معاصر با آن مواجه‌اند، ارتباط میان دین و علم است، گفت: برای رسیدن به مدرنیته در جوامع اسلامی معاصر برقراری ارتباط درست میان اسلام و جهان‌بینی جوامع اسلامی از یک‌سو و علم از سوی دیگر امری ضروری است.

این پژوهشگر مصری تصریح کرد: صرفاً با گفتن این‌که اسلام در تضاد با دین نیست، این ارتباط مهم به دست نمی‌آید؛ بلکه برای دستیابی به آن باید در پژوهش علمی بشری معاصر، مشارکت فعال داشت.

وی در ادامه ارتباط میان علم و دین را به سه نوع موضوعات دینی‌ که ارتباطی با دین ندارند، موضوعات علمی که از دینی به دین دیگر تغییر نمی‌کنند و موضوعات مرکب دینی ـ علمی تقسیم کرد و نوع سوم مانع مهمی برای پیشرفت جوامع اسلامی معاصر دانست.

ابوزید با بیان این‌که انسان‌ها چهان را از سه طریق اصلی باورهای مستقیم، استدلال منطقی و آزمایشات علمی درک می‌کنند، اظهار داشت: دین، فلسفه و علم سه حوزه اصلی اندیشه هستند که هر حوزه موضوع و روش‌شناسی مناسب خود را دارد و با وجود این، در بسیاری از موارد، این حوزه‌ها کاملاً از هم مجزا نیستند.

وی از روش تجزیه و ترکیب به عنوان روش درست برای برخورد با موضوع‌های مرکب علمی و دینی نام برد و گفت: این روش قادر به دستیابی به هدف مورد نظر است که عبارت از حفظ هر دوی علم و دین باشد بی‌آنکه هر یک از آن دو به مرز دیگری تجاوز کند.

این پژوهشگر مصری با اشاره به اثر شیخ عبدالقاهر جرجانی درباره موضوع معجزه زبانی قرآن کریم، افزود: موضوع معجزه زبانی قرآن نمونه‌ای از موضوعات مرکب دینی و علمی است که از یک سو بر ایمان به حقانیت قرآن و نزول از سمت خداوند مبتنی است و از سوی دیگر، موضوع این معجزه که زبان قرآن است، یک موضوع علمی است.

وی اضافه کرد: شیخ عبدالقاهر جرجانی با این مسأله به گونه‌ای برخورد کرد که در تاریخ اندیشه اسلامی بی‌سابقه است. وی با اثبات معجزه الهی در زبان قرآن، جنبه دینی موضوع را حفظ کرده، بدون این‌که از ملاحظه قوانین زبان عربی به عنوان یک موضوع علمی دست بکشد.

ابوزید در بخش دیگری از سخنان خود به مسأله هوشیاری اشاره کرد و با بیان این‌که هوشیاری به عنوان یک موضوع فلسفی علمی از فرزندان مسأله ذهن و بدن است که خود از تبار مسأله بدن و نفس هستند، گفت: هر دو مسأله‌، نمونه‌ای از موضوعات مرکب دینی و علمی است.

وی با بیان این‌که مسأله هوشیاری، تبدیل به اساسی‌ترین و دشوارترین مسأله در فلسفه ذهن شده است، اظهار داشت: اندیشه بشری به جای پیش رفتن به سمت درک بهتر رابطه میان ذهن و مغز، با مسأله حیرت‌آور هوشیاری مواجه شده است که برخی آن را به سبب فقدان یک نظریه قابل قبول، اساساً ناممکن و از حد توانایی‌های انسان خارج می‌دانند.

این پژوهشگر مصری، هوشیاری را به عنوان یک مسأله مرکب دینی و علمی دانست و با تعریف و مرزبندی مفاهیم این موضوع، گفت: چنین نیست که همه مفاهیمی که در نظریه‌های معاصر هوشیاری مطرح می‌شوند، کاملاً تعریف شده باشند و به لحاظ علمی روی آنها اتفاق‌نظر به وجود آید.

گفتنی است، پس از سخنان ابوزید از پژوهشگران مصری، دیدگاه وی مورد نقد محمد لگنهاوسن، عضو هیأت علمی مؤسسه امام خمینی‌(ره) قرار گرفت. /920/پ202/ع