گسترش عدالت با تاسیس نهادی نظارتی امکان پذیر است

حجت‌الاسلام سید هادی عربی، عضو هیأت علمی دانشگاه تهران، عدالت را آرمان مشترک بشریت در طول تاریخ دانست و گفت: با وجود اینکه عدالت نیاز مشترک میان همه انسان‌هاست اما حدود آن کاملا مشخص نشده در نتیجه امکان سوء استفاده قدرتمندان از این مفهوم فراهم شده است.

وی تاکید کرد: مفهوم عدالت نباید مورد استفاده ابزاری، حزبی و جناحی قرار بگیرد. در عرصه تبیین و تحقق عدالت در جامعه باید کار علمی صورت گیرد.

این استاد دانشگاه افزود: عدم تعریف صحیح از عدالت در حوزه های مختلف، صاحبنظران را به سمت تفکر اشتباهی که عدالت مسئله‌ای دور از دسترس و پرداختن به آن نتیجه ای جز هدر دادن وقت و انرژی ندارد، سوق داده است.

حجت‌الاسلام عربی با بیان اینکه عدالت مسئله‌ای است که تمام عرصه‌های زندگی بشر را در بر می گیرد، گفت: صاحبنظران حوزه های گوناگون از جمله اقتصاد، سیاست، فلسفه، علوم اجتماعی و ... باید به تعریف مشترکی از مفهوم عدالت برسند و پس از ارائه تعریف روشن و جامع، باید همواره در پی به روز کردن آن باشند.
 
وی عنوان کرد: در کشورمان که اساس حکومت آن بر عدالت محوری و عدالتخواهی استوار است به طور شایسته در راستای نهادینه کردن عدالت حرکت جدی صورت نگرفته است. دولت به عنوان متولی برخی امور از جمله اشتغال زایی، رشد مناسب تولید، ثبات قیمت‌ها و ...، تیمی دارد که با فعالیت مستمر اوضاع و شرایط را بررسی می کنند. لازم است برای عدالت گستری در جامعه نهادی نظارتی تحقق این هدف را به صورت جدی دنبال کند.
 
عضو هیأت علمی گروه اقتصاد دانشگاه تهران با اشاره به ابزار تحقق عدالت در جامعه، خاطر نشان کرد: شاخص‌هایی از جمله مقایسه نسبت دو دهک درآمدی بالا و پایین، تولید ناخالص ملی و شاخص توسعه انسانی برای سنجش عدالت وجود دارد؛ شاخص‌هایی که از سوی سازمان ملل به تمام کشورها اعلام شده و ما نیز همانند دیگران از آنها استفاده می‌کنیم.

حجت‌الاسلام عربی اضافه کرد: با توجه به جایگاه برجسته عدالت در نظام اسلامی، برای تحقق به مفهوم صحیح و کامل آن نیازمند سنجش اسلامی– ایرانی هستیم. باید توجه داشت که در مفهوم GNP یا همان شاخص تولید ناخالص ملی ارزش‌ها دخالتی ندارند، در حالی که عدالت در فرهنگ ما مفهومی ارزشی دارد.

وی با اشاره به پیامدهای بی عدالتی در جامعه عنوان کرد: یکی از آثار بی عدالتی فقر است و اهمیت این موضوع برای برخی از صاحبنظران به اندازه‌ای است که عدالت را با رفع فقر برابر می‌دانند.

این استاد دانشگاه در ادامه خاطر نشان کرد: فقر را نمی‌توان صرفا بر اساس درآمد تخمین زد، نداشتن بهداشت لازم، تحصیلات، طول عمر، تغدیه مناسب و ... نیز از شاخص‌های اندازه‌گیری فقر هستند.

وی فقر را موجب بروز ناهنجاری های اجتماعی، سیاسی و دینی دانست و افزود: تبعیض و ظلم از دیگر مصادیق بی عدالتی به شمار می رود علاوه بر آن عدم همبستگی و انسجام اجتماعی نیز در پی بی عدالتی رخ می دهند.

حجت‌الاسلام عربی در پایان با اشاره به اینکه یکی از مهمترین آثار بی عدالتی، از دست دادن آزادی و اختیار مردم است، اظهار داشت: کسی که در مشقت و تنگنا قرار می گیرد، آزادی انتخاب را از دست می‌دهد. از سوی دیگر برخی مسائل را صرفا به دلیل وجود اضطرار می‌پذیرد. به این ترتیب زمینه استثمار و سلطه عده‌ای از افراد جامعه بر دیگران، فراهم می شود./916/د102/ع