شب عبادت، شب آرزو

ماه رجب یکی از ماه های حرام است که در قرآن کریم از آن تعبیر به حرم‏ یعنی برخوردار از حرمت ‏یاد شده است و در آن قتال و کشتار حرام می ‏باشد.1

این ماه از لحاظ زمانی دارای جایگاه ویژه ای در بین ماه های دیگر است، که به فرموده پیامبر اکرم(ص)، رجب ماه بزرگ خداست و هیچ ماهی در حرمت و فضیلت‏ به پایه آن نمی ‏رسد و قتال با کافران در این ماه حرام است، آگاه باشید که رجب ماه پروردگار است و شعبان ماه من و ماه رمضان ماه امت من است و اگر کسی در ماه رجب حتی یک روز روزه بدارد خدا را از خود خشنود ساخته و خشم الهی از او دور می‏گردد. 2

ماه رجب، طبق روایات از ماه هایی است که عبادت و راز و نیاز در آن بسیار مورد سفارش قرار گرفته است، که در همین زمینه امام کاظم(ع) مى فرماید: رجب، نام نهرى در بهشت است که از شیر سفیدتر و از عسل شیرین تر است؛ بنابراین هرکس یک روز از ماه رجب را روزه بدارد، خداوند از آن نهر به او خواهد نوشاند.3

همچنین آن حضرت در روایت دیگرى مى فرماید: رجب، ماه عظیمى است که خداوند، اعمال نیک را در آن چند برابر مى فرماید و گناهان را در آن محو مى کند. پس هرکس یک روز از ماه رجب را روزه بگیرد، به اندازه مسیر یک سال از جهنّم دور و هرکس سه روز از آن ماه را روزه بدارد، بهشت بر او واجب مى شود.4

مرحوم میرزا جواد آقا ملکی تبریزی، استاد بزرگ عرفان، در کتاب المراقبات درباره دلایل شرافت ماه رجب، می‏نویسد: ماه رجب، یکی از ماه‏های حرام می‏باشد و از اوقات دعاست.[این ماه] حتی در زمان جاهلیت نیز به این مطلب مشهور بوده و مردم آن زمان منتظر این ماه بودند تا در آن دعا کنند. هم‏چنین این ماه، ماهِ امیرالمؤمنین است، چنان‏چه طبق روایاتْ، شعبان ماهِ رسول خدا صلی‏الله‏علیه‏و‏آله و رمضان ماه خدای متعال می‏باشد. ایشان همچنین همه سالکان راه حق را بر مواظبت این ماه و بجا آوردن اعمال مخصوص آن توصیه می‏کنند

ماه رجب دارای چنان ارزش و اهمیتی است که اعمال مخصوصی برای آن از سوی ائمه معصومین(ع) سفارش شده است که می توان به ادعیه ماه رجب، استغفار به الفاظ مخصوصه، عمره رجبیه، زیارت رجبیه ائمه معصومین، نماز های مستحبی، اعتکاف رجبیه و اعمال اولین شب جمعه این ماه اشاره کرد.5

شب آرزو ها

اولین شب جمعه ماه رجب را لیلة الرغائب یا شب آرزو ها نامیده اند که طبق روایات در این شب ملائک بر زمین نزول می کنند و این شب فضیلت بسیاری دارد که به منظور کسب هرچه بیشتر رحمت الهی و رسیدن به حوائج معنوی اعمالی برای آن ذکر شده است.

کلمه رغائب جمع رغیبه به معنای چیزی که مورد رغبت و میل است و نیز به معنای عطا و بخشش فراوان می باشد. بنابراین معنای لیلة الرغائب یعنی شبی که میل و توجه به عبادت و بندگی در آن فراوان است یا شبی که در آن عطاء و بخشش خداوند فراوان است.

برای این شب عملی از رسول خدا(ص) ذکر شده است که فضیلت بسیاری دارد و بدین قرار است:

روز پنج شنبه اول این ماه روزه گرفته شود و چون شب جمعه فرا رسید، مابین نماز مغرب و عشاء دوازده رکعت نماز اقامه شود که هر دو رکعت به یک سلام ختم می شود و در هر رکعت یک مرتبه سوره حمد، سه مرتبه سوره قدر، دوازده مرتبه سوره توحید خوانده شود. و چون دوازده رکعت به اتمام رسید، هفتاد بار ذکر" اللهم صل علی محمد النبی الامی و علی آله" گفته شود. پس از آن در سجده هفتاد بار ذکر "سبوحٌ قدوسٌ رب الملائکة والروح" گفته شود. پس از سر برداشتن از سجده، هفتاد بار ذکر "رب اغفر وارحم و تجاوز عما تعلم انک انت العلی الاعظم" گفته شود. دوباره به سجده رفته و هفتاد مرتبه ذکر "سبوح قدوس رب الملائکة والروح" گفته شود. در اینجا می توان حاجت خود را از خدای متعال درخواست نمود که امید است مورد استجابت قرار گیرد..

پیامبر اکرم( ص) در فضیلت این نماز می فرماید: کسی که این نماز را بخواند، شب اول قبرش خدای متعال ثواب این نماز را با زیباترین صورت و با روی گشاده و درخشان و با زبان فصیح به سویش می فرستد. پس او به آن فرد می‌گوید: ای حبیب من، بشارت بر تو باد که از هر شدت و سختی نجات یافتی.
میّت می‌پرسد تو کیستی؟ به خدا سوگند که من صورتی زیباتر از تو ندیده‌ام و کلامی شیرین تر از کلام تو نشنیده‌ام و بویی، بهتر از بوی تو نبوئیده‌ام. آن زیباروی پاسخ می‌دهد: من ثواب آن نمازی هستم که در فلان شب از فلان ماه از فلان سال به جا آوردی. امشب به نزد تو آمده‌ام تا حق تو را ادا کنم و مونس تنهایی تو باشم. وحشت را از تو بردارم و چون در صور دمیده شود و قیامت بر پا شود، من سایه بر سر تو خواهم افکند.6

در کتاب مراقبات مذکور است که از پیامبر اکرم(ص) روایت شده است که فرمودند: از اولین شب جمعه در ماه رجب غافل نشوید؛ زیرا شبی است که فرشتگان آن را لیلة الرغائب می نامند. این نامگذاری به این جهت است که هنگامی که مقداری از شب گذشت، هیچ فرشته ای در آسمان ها و زمین نمی ماند مگر این که در کعبه و اطراف آن جمع می شوند. آن گاه خداوند می فرماید: ای فرشتگانم! هرچه می خواهید از من درخواست کنید. فرشتگان عرض می کنند: حاجت ما این است که از روزه داران رجب درگذری. خداوند می فرماید: این کار را انجام دادم.

لیلة الرغائب فرصتی است تا انسان شبی را در خلوت راز و نیاز سپری کند و در زمزمه های سحرگاهی از گناهان خود طلب استغفار نماید و سپس از خداوند حاجات بزرگ را طلب کند.

پس بیایید این شب را قدر بدانیم و برای آرزوی بزرگ بشریت دست به دعا برداریم و از عمق جان ندا دهیم : اللهم عجل لولیک الفرج

1) اشاره است ‏به آیه 36 از سوره توبه: منها اربعة حرم . . . .
2) ) فضائل الاشهر الثلاثه، ابن بابویه قمی، تحقیق غلامرضا عرفانیان، ص‏24 .
3) اقبال الأعمال صفحه 635
4) همان، صفحه 634
5) علاقمندان برای اطلاع از اعمال ماه رجب و خواندن ادعیه آن می توانند به مفاتیح الجنان مراجعه کنند.
6) مفاتیح الجنان، اعمال مخصوصه ماه رجب
909/ی703/ر