ملاک تعیین حد ترخص و مسافت شرعی و تاثیر آن بر نماز و روزه تببین شد
حجت‌الاسلام حسین وحیدپور، عضو ستاد ترویج احکام در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری رسا در ادامه مباحث مربوط به احکام روزه‌داری با اشاره به شرایط حد ترخص، گفت: حد ترخص فصل معینی از نظر کیلومتر ندارد و ملاک تشخیص آن، خروج از وطن و ندیدن ساختمان‌های مسکونی آن منطقه است.
وی با بیان این‌که فقها در تعیین حد ترخص که میزانی برای آن معین نشده است، اختلافی ندارند، افزود: حد ترخص ممکن است دو کیلومتر و یا پنج کیلومتر باشد و نمی‌توان برای آن مسافتی را معین کرد.
حجت‌الاسلام وحیدپور خاطرنشان کرد: در رسیدن به حد ترخص، تابلو شهرداری هم ملاک نیست که بر فرض نوشته باشد شهر تمام شد و در صورتی هم که شهر توسعه پیدا کند، حد ترخص از نقطه‌ای است که دیگر ساختمان‌های شهر دیده نشود.
وی با بیان این‌که حد ترخص با مسافت شرعی متفاوت است، اظهار داشت: حد ترخص محدوده‌ای است که این اجازه را به فرد می‌دهد پس از خروج از وطن، نمازش را شکسته بخواند یا روزه‌اش را بخورد و این موضوع ربطی به چهار فرسخ ندارد.
مسؤول پیشین دفتر استفتائات مرحوم حضرت آیت‌الله شیخ جواد تبریزی تصریح کرد: کسی که از شهر خارج می‌شود، ممکن است پس از طی مسافت دو کیلومتر، دیگر ساختمان‌های شهر را نبیند؛ بنابراین می‌تواند نمازش را شکسته بخواند و روزه‌اش را بخورد.
وی با بیان این‌که مسافت شرعی زمانی محاسبه می‌شود که انسان قصد سفر کند و هشت فرسخ یا 45 کیلومتر برود و برگردد، اظهار داشت: در صورتی که راه‌های خروج از شهر تا مقصد متعدد باشد، مثلاً جاده‌ای 20 کیلومتر و جاده دیگر 25 کیلومتر تا مقصد فاصله داشته باشد، نماز در مسافت کمتر از 45 کیلومتر کامل است.
حجت‌الاسلام وحیدپور در تبیین این مسأله به مسافت شهرستان کهک تا قم اشاره کرد و افزود: جاده‌ای از پردیسان قم و جاده‌ای هم از جمکران به کهک ختم می‌شود؛ در صورتی که از نقطه‌ای به نقطه دیگر چند مسیر باشد، ملاک مسافت شرعی است، یعنی طی کردن هشت فرسخ رفت و برگشت.
وی خاطرنشان کرد: اگر جاده پردیسان تا کهک 18 کیلومتر و جاده جمکران تا کهک 27 کیلومتر باشد، طبیعتاً نماز فردی که قصد رفتن به کهک کرده است با انتخاب مسیر رفت و برگشت کمتر از 45 کیلومتر شکسته نمی‌شود.
این عضو ستاد ترویج احکام در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به فردی که برای زیارت مشهد مقدس سفر کرده و می‌خواهد نماز کامل بخواند و روزه بگیرد، گفت: چنین شخصی باید قصد کند به مدت ده روز در همان مکان بماند.
وی ادامه داد: حضرت امام(ره) و برخی فقها می‌فرمایند اگر فرد قصد کند که در میان ده روز، یک یا دو مرتبه به اندازه دو تا سه ساعت به اطراف شهر که نزدیک هم هست برود، ربطی به حد ترخص ندارد و مانعی برای آن نیست به شرطی که بیشتر از این مدت نشود.
مسؤول پیشین دفتر استفتائات مرحوم حضرت آیت‌الله شیخ جواد تبریزی ابراز داشت: برخی فقها هم معتقدند که اگر هر روز هم بخواهد به اندازه یک تا دو ساعت به اطراف شهر برود اشکالی ندارد که البته از دیدگاه آقایان شب را نباید در اطراف شهر بماند که این امر با قصد ده روز منافات دارد.
وی همچنین درباره مسافری که واقعاً قصد ده روز کرده است، اما برای او مشکلی پیش می‌آید که باید به وطن خود برگردد، گفت: ممکن است برای این فرد پس از خواندن یک نماز چهار رکعتی مسأله‌ای پیش آید، بنابراین لازم نیست بیشتر از یک روز بماند، روزه‌ای که گرفته و نمازهایی که خوانده صحیح است.
حجت‌الاسلام وحیدپور خاطرنشان کرد: حتی این فرد می‌تواند یک یا دو روز دیگر هم بماند و پس از آن به وطن خود بازگردد که در این صورت هم باید نمازها را کامل خوانده و روزه‌اش را بگیرد.
وی در ادامه به نحوه تعیین وطن اول و دوم اشاره کرد و با بیان این‌که وطن فرد جایی است که آنجا متولد و بزرگ شده است، گفت: کسی که به سبب مأموریت پدرش از تهران به بندرعباس منقل و در بندر عباس متولد شده و چند سال آنجا زندگی کرده و حالا هم به سبب مأموریت پدرش ساکن قم است، بندرعباس وطن او محسوب می‌شود.
این استاد حوزه علمیه اظهار داشت: فرد مستقل اگر از وطن خود اعراض نکرده باشد، به وطن خود باقی است، اما پس از این‌که به نقطه‌ای دیگر مثلاً تهران مهاجرت کرد، در صورتی که بنای ماندن در تهران را تا آخر عمر دارد، تهران وطن دوم او محسوب می‌شود.
وی با بیان این‌که فرد اگر از زادگاهش اعراض نکند و در شهر جدید هم قصد وطن کند، می‌تواند دو وطنه باشد، گفت: دو ملاک برای تعیین وطن دوم مشخص شده است؛ فرد قصد توطن دائمی کند و یا قصد توطن دائمی ندارد، اما آنقدر می‌ماند که عرف می‌گوید اینجا وطن اوست.
حجت‌الاسلام وحیدپور در پایان تصریح کرد: فقها پیرامون این‌که فرد باید چند سال در نقطه‌ای بماند تا وطن او محسوب شود، اندازه‌ای تعیین نکرده‌اند و عرف باید بگوید اینجا وطن اوست. /920/ت302/ع