سنجش دینداری تابع مشخص شدن دینداری و نیازمند معیار قاعده‌مند
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام علیرضا پیروزمند در نشست علمی ملاحظات دینی سنجش دینداری که عصر چهارشنبه 21 دی‌ماه در قم برگزار شد، سنجش دینداری را تابع مشخص شدن دینداری دانست و با ارایه تعریفی از دین افزود: دین برنامه سعادت و کمال فرد و جامعه است که در قالب گزاره‌هایی، اعتقادها، باورها، ارزش‌ها، احکام و تکالیف را معین می‌کند.
وی با اشاره به این‌که مجموعه این گزاره‌ها طریق ولایت و سرپرستی خدای متعال بر انسان است، گفت: دینداری میزان التزامی است که مؤمنان به صورت فردی و جمعی به دین دارند؛ گاهی سنجش دینداری را در مقیاس فرد معنا می‌کنیم و به انسان مؤمنی که واجد ویژگی‌هایی از شریعت اسلام باشد، دیندار می‌گوییم، در حالی که مسأله مهم‌تر دینداری جمعی و اجتماعی است.
عضو هیأت علمی فرهنگستان علوم اسلامی با طرح این سؤال که دینداری جمعی به چه معنا است، اظهار داشت: یکی از معانی دینداری جمعی آن است که مجموعه مردم به خصلتی مزین شوند یا فاقد خصلتی باشند؛ خطاب‌های دینداری اصولا به جمع توجه کرده و هویت جمعی دارد و دینداری جمعی براساس آن رقم می‌خورد.
وی تصریح کرد: دینداری بعد فردی و اجتماعی دارد و در بعد فردی مشخص است، اما در بعد اجتماعی به دو شکل که خصوصیات فرد مکلف به آن است، مطرح می‌شود؛ یعنی جمع مانند خطاب فرد نیست و وقتی گفته شد جمع متقی، راستگو و ایثارگر باشند، فهم و سنجش آن از فرد متفاوت می‌شود، اما مهم‌تر از آن، خطاب قرار گرفتن جمع است.
حجت‌الاسلام پیروزمند با بیان این‌که اگر دین سنجی یا سنجش دینداری انجام نشود، قدرت آسیب‌شناسی، ارزیابی و بازخوردگیری از اقدام‌های حاکمیتی و یا حتی فردی نخواهیم داشت و این توان از ما سلب می‌شود، اظهار داشت: حاکمیت دینی و اسلامی از منظر اجتماعی نمی‌تواند نسبت به دین مردم و دینداری مردم بی‌تفاوت باشد.
وی یادآور شد: حاکمیت دینی نه تنها نسبت به دین مردم نمی‌تواند بی‌تفاوت باشد، بلکه مداخله‌گرایانه باید برخورد کند؛ چراکه مسؤول پیشرفت جامعه است و از آنجا که ولی جامعه سرپرست جامعه است باید نسبت به اعمال و افکار مردم مداخله کند و ازموضع فردی هم باید بپذیریم که فرد برای کمال نیاز به داشتن سرپرست دارد.
این استاد حوزه و دانشگاه با بیان این‌که سنجش دینداری در عمل به صورت روزمره انجام می‌شود، پیدا کردن یک معیار قاعده‌مند برای این سنجش را ضروری دانست و با اشاره به الزامات و بایسته‌های سنجش دینداری، بر مدد گرفتن از نقل، عقل و تجربه در انجام این کار، تأکید کرد و افزود: معیارها را از نقل گرفته، منابع موضوع را احصا کرده و بحث نظام‌مندی ارائه شود.
وی یادآور شد: چنانچه از عقل کمک بگیریم تا معیارهای شرع به شاخص‌های کمیت‌پذیر تبدیل شود؛ براساس تعاریف و قیودهایی که در شرع آمده است، عقل در علوم مختلف نظریه‌پردازی می‌کند و براساس مبانی مدنظر، روش تولید شاخص را مشخص می‌کند، اماتجربه هم برای انجام مطالعات میدانی، آزمون معادله‌ها، شاخصه‌ها، تصحیح و بازخوردگیری آن به مدد انسان می‌آید.
حجت‌الاسلام پیروزمند در پایان عدم اشتراک در مفاهیم، تداخل و وابستگی یا به هم تنیدگی این خصوصیات که هم طولی و هم عرضی است، عدم انتخاب شاخص مناسب، ناتوانی در نظام‌دادن به شاخصها، عدم تفکیک دینداری و دین‌سنجی فردی و اجتماعی و انتخاب نامناسب جامعه آماری را از جمله موانع و محدودیت‌های سنجش دینداری برشمرد. /920/ پ202/ع