مردم منتظر اخلاق عملی روحانیت هستند

آیت الله مصطفی اشرفی شاهرودی، استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه خراسان، در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، به بیان اهمیت مباحث اخلاقی در اسلام و مقایسه آن با دیگر ادیان پرداخت و اظهار داشت: چنانچه معارف اسلام و مکارم اخلاق در جامعه ای حاکم شود و سیره عامه مردم قرار گیرد، آثار زیبایی به بار خواهد آورد.

 وی با اشاره به وجه نام‌گذاری «روحانی» بر مبلغان دینی و طلاب بیان داشت: یکی از ویژگی‌های ورود به حوزه‌های علمیه پرورش روح و روان انسان و اعراض از مادیات و تجمل‌گرایی است؛ از این رو بر آنان نام روحانی نهاده‌اند؛ که در این میان نباید عظمت مقام علمی و معنوی روحانیان به تجملات و مادیات و کسب مناصب آلوده شود.

آیت الله اشرفی با بیان این که در مکاتب الحادی، اخلاق نقشی در جامعه ندارد، بیان داشت: در جوامع غربی امروز هم که معارف دینی حتی در مسیحیت‌ بسیار کمرنگ شده، اخلاق دینی جای خود را به آزادی‌های مفتضحانه داده است که اساس مستحکم خانواده‌ها و مشروعیت نوزادان را به خطر انداخته و سقط جنین و همجنس‌بازی را به صورت قانون مصوب کرده است.

وی در ادامه گفت: با کمال تأسف جهان سوم هم که الگو‌پذیر از غرب شده از این آزادی‌های ضداخلاقی حمایت و در برخی موارد تصویب قرار داده است. در نتیجه تفسیرهای ناروا از اخلاق به میان آمده است که مکتب نجات‌بخش اسلام بسیاری از آنها را مردود می‌شمارد.

استاد خارج فقه و اصول حوزه خراسان تصریح کرد: ما در آیین خود اخلاق را به دو بخش نکوهیده و پسندیده تقسیم می‌کنیم که‌ در بخش دوم برخی را به عنوان مکارم اخلاق نام می‌بریم و آنها را اساس بعثت رسول اکرم(ص) می‌دانیم چنان که حضرت فرمودند« انما بعثت لاتمم مکارم الاخلاق»‌ به این دلیل که معارف اسلام کاملا همسو با فطرت و نهاد بشریت است  و موجب تأمین زندگی سعادت‌بار انسان در همین حیات دنیا، قبل از آخرت می‌شود.

وی با بیان این که در حقیقت معنای اخلاق پسندیده یعنی راه رسیدن به مرتبه کمال انسانیت است، خاطرنشان کرد: مکارمی همچون حلم، صبر، ایثار، گذشت، حسن ظن، خیرخواهی، احسان و غبطه برای رسیدن به مدارج عالی دیگران و تلاش و کوشش در راه دین و بندگی و ده‌ها مورد دیگر، سجایای اخلاقی هستند که نمونه‌های کامل آن را در سیره رسول خدا و اوصیا گرامش شاهدیم.

آیت الله اشرفی ابراز داشت: توصیه‌های اخلاقی دین ما دوری از اخلاق نکوهیده‌ای است که درست در مقابل مکارم اخلاق و معارف اسلامی است که می‌توان سرچشمه آنها را متابعت از هوای نفس و عدم کنترل قوای شهوانی وغضبی دانست. همان مواردی که شدیدا در قرآن و گفتار رسول خدا(ص) و ائمه اطهار‌(ع) بشر را از آن نهی کرده است و به خوبی روشن است که اگر معارف یادشده در جامعه‌ای حاکم شده و سیره عامه مردم قرار گیرد، چه آثار زیبایی به بار خواهد آورد و چگونه منزلتی به آیین ما در بین جوامع بشری خواهد داد که نمونه آن را در ایام هجرت رسول اکرم(ع) به مدینه منوره می‌‌بینیم.

پیامبر اسلام و ائمه اطهار جمع زیادی از مخالفان بلکه معاندان را با اخلاق عملی خود پایبند به اسلام کردند

استاد عالی حوزه خراسان در ادامه بیان داشت: جامعه روحانیت که بنا دارد حافظان مکتب و مذهب باشد و در جایگاه جانشینان صاحبان شریعت فعالیت کند، بیش از همگان مورد بازبینی عامه مردم برای شناخت منبع و سیره صاحبان شریعت هستند. بنابر این باید دقت بیشتر در رفتار و کردار خویش کنند. به این دلیل که، بهترین راه برای شناخت یک آیین و مکتب عملکرد مقتدایان به خصوص دعوت‌کنندگان به مکتب است؛ چون تئوری‌ها با تجربه عملی قابل تصدیق است گر‌چه براهین عقلی هم می‌تواند برای صاحب‌نظران، حقانیت آن مکتب را اثبات کند. از همین رو ما در تاریخ زندگی پیامبر بزرگوار اسلام و ائمه‌(ع) می خوانیم که جمع زیادی از مخالفان بلکه معاندان را با اخلاق عملی خود پایبند به دین کردند.

آیت الله اشرفی در ادامه با اشاره به مکارم اخلاق پیامبر(ص) و ائمه اطهار(ع) در برخورد با معاندان با اشاره به آیه 4 سوره قلم‌«وَإِنَّکَ لَعَلى خُلُقٍ عَظِیمٍ؛ و تو اخلاق عظیم و برجسته‏اى دارى»، گفت: بی جهت نیست که قرآن مجید، پیامبراکرم را چنین ستوده است. ایشان دارای مکارم اخلاق و برخورد نیکو با عموم مردم بودند که سبب جذب آنها به دین می شد.

وی در ادامه بیان داشت: خداوند در آیه 159 سوره آل عمران می فرماید‌«وَلَوْ کُنتَ فَظّاً غَلِیظَ الْقَلْبِ لاَنفَضُّواْ مِنْ حَوْلِکَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَشَاوِرْهُمْ فِی الأَمْرِ فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَکَّلْ عَلَى اللّهِ إِنَّ اللّهَ یُحِبُّ الْمُتَوَکِّلِینَ؛ و اگر خشن و سنگدل بودى، از اطراف تو، پراکنده مى‏شدند. پس آنها را ببخش و براى آنها آمرزش بطلب! و در کارها، با آنان مشورت کن! اما هنگامى که تصمیم گرفتى، (قاطع باش! و) بر خدا توکل کن! زیرا خداوند متوکلان را دوست دارد.» این آیه به خوبی اثر منفی یکی از اخلاق نکوهیده را بیان می‌کند و حتی آن را منافی با هدف بعثت قرار داده است و این چیزی نیست جز این که به گذشت و اغماض از خطای مردم و طلب آمرزش برای آنان و حتی شخصیت‌دادن به آنها به وسیله مشاوره با آنان امر می‌کند.

آیت الله اشرفی گفت: آیات نورانی قرآن پر است از دستورات اخلاقی و عملی که سبب رسیدن انسان به قله انسانیت می‌شود و این بهترین راه است و همچنین عمل به سنت نیکوی رسول خدا در رفتار و کردار و برخورد با مردم سبب جذب آنها به دین و معارف اسلامی می‌شود.

استاد خارج حوزه خراسان با اشاره به این که اهمیت اخلاق امروزه برای روحانیان به خوبی روشن است، اظهار داشت: در جامعه دیده می شود که بیش از علمیت یک روحانی، روش برخورد او با مردم و التزام عملی او در داخل و خارج منزل به اخلاق و دین مورد توجه است که سبب می‌شود فرزندان و مردم را علاقه‌مند و پایبند به دین کند. در نقطه مقابل عملکرد زشت و یا اخلاق نکوهیده او در داخل و خارج منزل و عدم التزام به دستورات دینی، اثر منفی نسبت به دین و روحانیت را به همراه دارد.

آیت الله اشرفی با اشاره به ضرورت اخلاق عملی استادان حوزه علمیه در جهت تأثیرپذیری طلاب گفت: راهنمایی‌های اخلاقی استادان و مدیران حوزه‌های علمیه با شرط التزام عملی به همان گفتار، یک مسأله ضروری است در غیر این صورت جواب نمی‌دهد.

وی افزود: دانش‌طلبان علوم دینی را نباید با دانشجویان علوم روز مقایسه کرد؛ چون دانش‌طلبان علوم دینی بنا هست در آینده مربیان عملی و اخلاقی عموم مردم قرار گیرند و اگر خود نیازمند به اخلاق دینی و تقوای الهی نباشند چه بسا ضررشان از نفعشان بیشتر است.‌/933/ت302/س