ضرورت تبلیغ دین در فضای مجازی

به گزارش سرویس پیشخوان خبرگزاری رسا، عباس خسروانی در یادداشتی در روزنامه رسالت آورده است: یکی از دلایل وجوب ورود به عرصه فضای مجازی برای تبلیغ دین و رفع شبهات، رشد عرفان ها و معنویت های دروغین در جهان بخصوص در فضای مجازی است.

گرایش جامعه امروز بشری به معنویت است و این موضوع باعث شده که عرضه انواع معنویت‌های واقعی و دروغی در فضای مجازی گسترده شود،از سوی دیگر یکی از رسالت‌های دین مبین اسلام، تبلیغ بوده و اساساً برای آن ساز و کار تعیین شده و حتی روایت و آیات بسیاری داریم که جذب دیگران با زبان خوش، مناسب و با ادبیات خودشان از کارکردهای دین مبین اسلام است و تبلیغ دین با توجه به رسانه‌ها و این جمعیت مخاطبان گسترده و گرایش‌های جامعه جهانی به مسئله معنویت طبیعی است که یک ضرورت انکارناپذیر در دنیای کنونی باشد.همه ما وظیفه داریم به حکم و دستور قرآن کریم به تبلیغ دین بپردازیم و در حقیقت هر دیندار باید یک مبلغ باشد.فضای مجازی هم فرصتی برای تبلیغ دین است که افراد آ‌شنا به این فضا می توانند به رسالت دینی خود عمل کنند و به تبلیغ دین در این فضا بپردازند.خوشبختانه مراکز و نهادهای زیادی در این باره فعال هستند، ولی متاسفانه عدم انسجام این مراکز در عمل به یکی از آسیب‌های تبلیغ دین در اینترنت منجر شده است.

حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمد حسینی، کارشناس حوزه دینی به فضای مجازی موجود برای تبلیغ دین انتقاد دارد و می گوید:«همان‌گونه که در فضای حقیقی هرکس می‌تواند اشاعه‌دهنده عقیده‌ای باشد، در فضای مجازی نیز هرکسی می‌تواند تفکر خود را رواج دهد و این شاید بزرگ‌ترین آسیب باشد که تبلیغ دین در فضای سایبر بسیار شخصی، ذوقی، سلیقه‌ای و بدون ضابطه شده است. متأسفانه تأثیر فضای مجازی بر همگان روشن نشده است و کاربرانی که در این عرصه حضور دارند، قدرت تاثیرشان پایین‌تر است و نمی‌توانند تأثیر بسزایی داشته باشند».یکی از آسیب های فضای مجازی در حوزه دینی دسترسی آسان به پایگاه‌های ضد دینی است که خود یکی از موانع تبلیغ دین محسوب می شود.دسترسی سهل و آسان به سایت‌های ضد دینی و نبود اعتبارات کافی برای تبلیغ دین از ضعف‌های تبلیغ دین به شمار می‌رود که باید تلاش کنیم تا مانع از این فعالیت‌های ضد دینی در فضای مجازی شویم.

حجت‌الاسلام والمسلمین مصطفی خاکی، کارشناس فضای مجازی با تائید این آسیب می گوید:«ما نباید از هیچ‌یک از ابعاد فضای مجازی غافل شویم، بلکه باید ابزار نفوذ را پیدا کنیم، به‌گونه‌ای که نتوانند حرف و منطق ما را تحریف کنند و مطالب‌مان را در جبهه‌های تبلیغی بویژه جبهه فضای مجازی به صورت تحریف‌شده به گوش اهل عالم برسانند.در فضای مجازی به راحتی می‌توان با افراد بسیار و ایده‌های مختلف ارتباط برقرار کرد؛ بنابراین باید از فرصت فضای مجازی برای تبلیغ دین بهره‌مند شویم تا شاهد عملکرد مطلوب در این فضا باشیم. هر اندازه بیشتر از فضای مجازی برای امر تبلیغ استفاده کنیم، بهتر خواهد بود».استفاده از فضای مجازی برای تبلیغ دین الزامات وشرایط خاص خود را دارد که برای نتیجه گرفتن باید رعایت شوند.کاربران ما برای تبلیغ دین باید آموزش های لازم را دیده باشند.به عبارتی ما باید مبلغان رسانه ای قوی در حوزه مجازی داشته باشیم. طلاب برای ورود به فضای مجازی باید از تخصص لازم برخوردار باشند تا بتوانند با کاربر ارتباط برقرار کند و به تبلیغ دین بپردازد، شاید اگر کاربر از ابتدای امر بداند که با یک روحانی ارتباط گرفته از ادامه ارتباط خودداری کند؛ بنابراین طلاب برای ورود به چنین فضاهایی باید تمامی موارد را در نظر داشته باشد تا کاربر به او اعتماد کند و در نهایت دین را متناسب با نیازهایش انتقال دهد. اخضریان کاشانی مدیرعامل مؤسسه فرهنگی و اطلاع‌رسانی نمایه در این باره  می‌گوید:« ما از نظر ساختاری مشکل عقب‌ماندگی نداریم، اما از لحاظ سازوکارهای جذب مخاطبان دچار ایراد هستیم که قابل رفع است. دلیل ایراد این است که ما مبلغ مناسب نداریم، مبلغ فضای مجازی نداریم، افرادی داریم که دغدغه دین دارند، کار با اینرتنت و فضای مجازی را هم تا حدی بلد هستند و آمدند با دانش محدودی سعی می‌کنند زبان دین را رسانه‌ای کنند، ولی حقیقت این است که این افراد به عنوان مبلغ فضای مجازی شناخته نمی‌شوند، اینها را باید ایجاد کنیم».‏ حداقل‌هایی هست که در ادبیات تبلیغ دینی در فضای مجازی باید رعایت شود، اگر غیر این باشد مخاطب فضای مجازی که خاص است، از این ادبیات ملول خواهد شد و مبلغ به نتیجه مطلوب نمی‌رسد. از آنجا که دسترسی مبلغ به مخاطب، مستقیم نیست و به صورت غیرحضوری است، اگر چند جمله اول و چند خط اول مخاطب را جذب نکند، به دنبال سایت و صفحه‌ای دیگر می‌رود.

مجتبی رحماندوست، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی،با اشاره به ضرورت استفاده از فضای مجازی در تبلیغ دین در این باره می گوید:« نمی‌توان از ابزارهای جدید و روش‌های دیجیتالی فرار کرد؛ زیرا چه بخواهیم و چه نخواهیم استفاده از این روش‌ها و ابزارها امری ضروری است. زمانی که برای اطلاع‌رسانی عرصه‌های مختلف مانند ورزش، سیاست و اقتصاد از ابزارهای دیجیتال استفاده می‌کنیم، نمی‌توانیم مقوله دین را استثنا کرده و از این ابزارها استفاده نکنیم.هر اندازه از روش‌های  غیر‌مستقیم، جاذبه‌دار، هیجان برانگیز، زنده‌تر و با نشاط‌تر استفاده کنیم، می‌توانیم کاربران بیشتری را به سمت مسائل دینی در فضای مجازی جذب کنیم. سال 69 خدمت مقام معظم رهبری رسیدیم و ایشان فرمودند برای ماندگاری فرهنگ باید به سمت قصه و داستان بویژه رمان برویم. شاید روش‌های مستقیم همچون رسانه منبر جای خود را داشته باشد، اما برای اینکه فرهنگ به نسل‌های بعد منتقل شود، باید از روش‌های ادبی و هنری بهره‌مند شویم.محتوای دینی را باید در محتوا و قالب‌های ادبی و هنری جذاب مانند داستان، انیمیشن و به واسطه سیستم دیجیتال به کاربران انتقال دهیم تا برایشان جذاب باشد و از این طریق بتوانیم تأثیرگذاری مثبتی داشته باشیم».‏

محتوای مناسب برای فضای مجازی

محتوای مناسب برای فضای مجازی کم داریم.پژوهشکده، حوزه‌های علمیه، دانشگاه‌ها و مراکز مذهبی فراوان داریم که تولید محتوای ارزشمند می‌کنند، اما این ادبیات ارزشمند و فاخر قابل استفاده در فضای مجازی نیست. باید فرایندی روی این محتوا صورت بگیرد تا به محتوای قابل بهره‌گیری در فضای مجازی تبدیل شود.محتوای دینی را باید در محتوا و قالب‌های ادبی و هنری جذاب مانند داستان، انیمیشن و به واسطه سیستم دیجیتال به کاربران انتقال دهیم تا برای شان جذاب باشد و از این طریق بتوانیم تأثیرگذاری مثبتی داشته باشیم.این امر بدین معناست که جامعه مخاطب فضای مجازی، ادبیات خاصی و قالب خاصی را می‌طلبد و می‌پسندد. نباید فکر کنیم نهج‌البلاغه شریف چون بلیغ است برای همه کاربران فضای مجازی جذاب است و عین همان را در فضا بگذاریم، بلکه باید نهج‌البلاغه شریف را تبدیل به محتوای قابل فهم برای مخاطبان خاص در فضای مجازی کنیم تا ادبیات آن قابل درک باشد. مفاهیم دینی را می‌توانیم از طریق قصه و داستان، روایت و قالب‌های هنری به کاربران ارائه کنیم. اکنون به غیر از موارد معدود، بیش از 90 درصد فعالیت‌ها، از ادبیات هنری استفاده و در فضای مجازی به کاربران انتقال داده می‌شود.حوزه علمیه علاوه بر تولید نرم‌افزار باید وارد فضای تولید بازی‌های رایانه‌ای و راه‌اندازی پایگاه‌های اطلاع‌رسانی دینی شود تا به تبلیغ مفاهیم دینی با روش‌های غیرمستقیم بپردازد که به نظر می‌رسد حوزه در این بخش ابتدای راه است. با کاربران باید به زبان خودش صحبت کرد و زبان امروز دنیا بویژه در قشر فرهیخته، زبان نرم و سایبری است و متأسفانه تا اندازه‌ای فضای دینی و حوزه‌ها نسبت به دستاوردهای جدید فضای فناوری دیر عکس‌العمل نشان داده‌اند به همین دلیل عقب افتاده‌ایم.ضروت مسئله تبلیغ دین در فضای مجازی برای طلاب و حوزه‌های علمیه همگانی نشده است و این این ضرورت باید به مرحله عینی و عملی برسد که متأسفانه رخ نداده است، ضرورتی که باید جایگاهی برای تبلیغ دین در فضای مجازی از سوی حوزه‌های علمیه ایجاد کرد. شاید این ضرورت در حیطه کلام از سوی شخصیت‌های عالی‌رتبه و سیاستگذاران حوزوی در ادبیات دیده شده اما در قالب سیاست اجرایی و دستورالعمل اجرایی محقق نشده است. فعالیت‌های دینی در فضای مجازی شاید درصورت کلان بتوان مصداقی از امر به معروف و نهی از منکر دانست اما نکته قابل توجه این است که فضای مجازی برای ما هدف نیست بلکه ابزاری برای تبلیغ دین است به همان نسبت که رسانه منبر‌ می‌تواند ابزاری برای سخنرانی و انتقال مفاهیم دینی، قرآنی به گروه‌های مختلف جامعه باشد./916/د102/ع