عوامل اضطراب و آرامش روانی از دیدگاه قرآن

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، پایان نامه «عوامل اضطراب و آرامش روانی از دیدگاه قرآن» به قلم«حجت‌الاسلام سید حسن هاشمی جزی» نوشته شده است، نویسنده در این تحقیق به نقش و جایگاه آرامش در پیشرفت فرد و جامعه پرداخته است.

بر اساس این گزارش، در این تحقیق نقش و جایگاه آرامش در پیشرفت فرد و جامعه و  راه های کسب آن و هم چنین شناسایی عوامل اضطراب و چگونگی مبارزه با آن بررسی شده است.

چکیده:

قرآن کریم در میان امواج پرتلاطم اضطراب و نگرانی‌ها، یاد و نام خدا را آرامش دهنده و شفابخش روان، روح و قلب آدمی می‌داند: «الا بذکر الله تطمئن القلوب»، و این یاد خداست که پایان دهنده تمامی استرس‌ها و هیجان‌های زندگی انسان است.

بنابراین اصل مسلم ما در این نوشتار این است تا عوامل ایجاد اضطراب و نگرانی و راه‌های پیشگیری از این معضل فردی و اجتماعی را با توجه به آیات شریفه قرآن کریم مورد کنکاش و بررسی قرار داده و راه برون رفت از این بحران را بیان کنیم.

یقیناً داشتن ایمان و زندگی سعادتمندانه یکی از خواسته های آیات قرآنی است که آن را برای زندگی بشر به ارمغان آورده و در لابلای مطالب آسمانی خود به دنبال آن است، که عوامل اضطراب و دلهره آور را به انسان شناسانده تا راه دور شدن از آن را پیدا نموده و همچنین به دنبال کسب آرامش دنیا و آخرت خویش را تأمین نماید.

این پژوهش پس از ارائه بحث‌های مقدماتی به بررسی نقش و جایگاه آرامش در پیشرفت فرد و جامعه پرداخته، به راه‌های کسب آن و هم چنین شناسایی عوامل اضطراب و چگونگی مبارزه با آن خواهد پرداخت.

جمع بندی و نتیجه گیری:

در اول این پژوهش این سؤال را مطرح کردیم که عوامل بروز اضطراب و آرامش از دیدگاه قرآن چیست؟آیا قرآن به این موضوع مهم پرداخته است یا خیر؟ جواب مثبت بود و به عواملی که قرآن برای اضطراب و آرامش بیان فرموده، پرداخته: منشأ اصلی آرامش، خداوند تبارک و تعالی است.

ابتدا به آرامش، عوامل و مباحث پیرامون آن اشاره شد: منشأ سرچشمه اصلی آرامش خداوند تبارک و تعالی است، و دیگر عوامل و اسباب مادی آرام بخشی خویش را از او گرفته‌اند و اگر بخواهیم بدون توجه به خداوند و ایمان به او آرامش را از عوامل مادی به دست آوریم در حقیقت به آرامش کاذب تمسک کرده، از آن سودی نبرده، به آرامش حقیقی و مطمئن و دائمی نخواهیم رسید.

نعمت آرامش دارای اثرات فراوانی بر فرد و جامعه است که عبارتند از: پیشرفت اقتصادی، اقتدار و تمدن سازی، غلبه بر مشکلات، پیروزی نظامی، خانواده مطلوب، ارتباط محکم میان رهبری و جامعه، پیشرفت و تکامل معنوی ، فزونی ایمان، اطاعت از فرمانده، توکل به خدا، اطاعت پذیری از رهبران .

عوامل درونی و راه‌های کسب آرامش

عوامل و راه‌های کسب آرامش به دو بخش درونی و بیرونی تقسیم شد که عبارت است از : عوامل درونی: پیروی از هدایت الهی، ایمان و عمل صالح، تسلیم بودن در برابر خداوند، راضی بودن به رضای الهی، ایمان به معاد، عبادت و بندگی خدا، پایداری در راه خدا، دانش و توان جسمی، خوف و خشیت الهی، بردباری در مصائب، یاد و نام خدا، حفظ اسرار، شناخت و معرفت، توکل به پا داشتن نماز و زکات، دوستی با خدا.

عوامل درونی و راه‌های کسب آرامش

انفاق، نزول فرشتگان، اصلاح گری شامل اصلاح خود و اصلاح دیگران، حضور در مکان‌های مقدس، جهاد، خطرپذیری برای خدا، ازدواج، رها نکردن رهبر و مقتدا، مسکن، خواب سبک، توجه به تاریخ، دعا و استجابت آن، شب، دعای بزرگان، دل داری دادن، انفاق بدون منت و آزار.

در ادامه بحث اضطراب و عوامل آن و نیز تأثیرات آن بر فرد و جامعه پرداخته شد.مباحثی که در این زمینه مورد توجه قرار گرفت عبارتند از: اهمیت و شناخت اضطراب و عوامل آن، منشأ اضطراب که عبارتند از: ترس زیاد، دشمنی با خدا و پیامبر، ترس از آبرو، هیجان و عاطفه زیاد، از بین رفتن عوامل آرامش.

تأثیرات و عوامل اضطراب بر فرد و جامعه

و اما تأثیرات اضطراب بر فرد و جامعه عبارتند از:

آرزوی مرگ، افشای اسرار، پیدایش حالت غیرعادی، تزلزل ایمان، شکست، نابود کردن اموال خویش، سقط جنین، ترک فرزند، فرار. و اما عوامل اضطراب عبارتند از: جنگ، مرگ، قیامت، شایعه، شرک و کفر، طوفان، بلا و گرفتاری، محاصره، مخالفت با خدا و رسول خدا، عدم امنیت اجتماعی.

در ادامه بررسی عوامل اضطراب، به تحلیل دلائل اضطراب افراد و گروه‌هایی پرداخته شد که در قرآن به عنوان مضطرب از آنان یاد شده است که آن افراد و گروه‌ها عبارتند از:یهود، منافقین، کافران، مریم، مادر موسی (ع)، مجاهدان، حاضران در قیامت ، فرشتگان، داوود، یادگار، لوط.

در پایان این پژوهش به آثار متقابل اضطراب و آرامش بر یک موضوع پرداخته شد که چگونه می‌توانند آثار متفاوتی را بر یک موضوع واحد گذارد: پیروزی و شکست در جنگ، فزونی ایمان و غرق شدن در کفر، محبت وهم دلی و پراکندگی، پایمردی و فرار در جنگ، دوستی عاشقانه یا از روی ترس. بنابراین پاسخ سؤال دوم از سؤال‌های اصلی در ضمن بیان مباحث مشخص گردید که چگونه اضطراب یا آرامش می‌تواند کارکرد فرد و جامعه را تحت تأثیر خویش قرار دهد و یک فرد را به انسانی موفق ارائه نماید. در صورت بروز اضطراب، جامعه‌ای به هم ریخته و شکست خورده و افسرده را در پی داشته باشد.

در پاسخ به سؤال سوم که راه حل قرآن برای کاهش اضطراب و به دست آوردن آرامش چیست، تمامی عواملی که به عنوان عوامل آرامش و راه‌های کسب آن ذکر گردید می‌تواند راه کار قرآن برای کاهش اضطراب و فزونی آرامش به شمار آید. یعنی جامعه‌ای که در آن روح بندگی دمیده شده است و افراد آن به فکر یکدیگرند و اهل انفاق و دستگیری و اهل تلاش و کوشش و جهادند و برای سعادت خویش و جامعه خویش تلاش می‌کنند.

شایان ذکر است پایان نامه « عوامل اضطراب و آرامش روانی از دیدگاه قرآن» به قلم«سید حسن هاشمی جزی» و راهنمایی مجتبی کلباسی و با مشاوره حجت‌الاسلام عبدالکریم بهجت پور برای اخذ مدرک سطح 3 حوزه علمیه قم در سال 1390دفاع شده است.

علاقه‌مندان به مطالعه این پایان‌نامه می‌توانند به کتابخانه آیت‌الله حائری در «مدرسه عالی فیضیه» مراجعه کنند./905/پ202/ن