پایان نامه ویژگی‌های تفکر تشیع اعتدالی با تأکید بر آراء علامه حلی
به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از دانشگاه ادیان و مذاهب، در این جلسه دانشجو منیره زارعان از پایان‌نامه خود با موضوع «ویژگی‌های تفکر تشیع اعتدالی با تأکید بر آراء علامه حلی» دفاع کرد. حجت الاسلام فرمانیان استاد راهنما و حجت الاسلام زارعان استاد مشاور این پایان‌نامه بودند و محمد حسن محمدی مظفر داوری این اثر را بر عهده داشت.
پس از قرائت خلاصه‌ای از رساله از سوی دانشجو، محمدی مظفر بیان داشت: موضوع این پایان‌نامه خوب است و از لحاظ شیوه نگارش مطلوب بوده و غلط املایی تایپی کمی دارد، از لحاظ محتوایی نیز کار خوبی است و زحمت زیادی برای آن کشیده شده است، ولی در عین حال اشکالاتی نیز دارد از جمله این که در بخش‌هایی از رساله برخی از عناوین باهم خلط شده‌اند، به عنوان نمونه در صفحات 12 تا 19 ذیل عنوان گونه‌شناسی تشیع این امر نمایان شده است.
وی افزود: در صفحه 4 رساله نیز گفته شده که «شواهد تاریخی زیادی در رابطه با تأثیر تشیع اعتدالی وجود دارد» ولی نمونه‌ای برای این شواهد تاریخی بیان نشده که می‌بایست تعدادی از این شواهد به عنوان نمونه ذکر می‌شد.
محمدی مظفر یادآور شد: در صفحات 17 و 18 رساله تعریفی از اخباری‌ها ارائه شده که این تعریف بیشتر بر مکتب تفکیک صدق می‌کند تا اخباری‌ها، مشابه این مطلب در صفحه 20 رساله در نقل قولی که از اطلس شیعه آمده، دیده می‌شود. در صفحه 19 از عقل‌گرایی محض و عقل‌گرایی فلسفی صحبت شده که این دو باهم تفاوتی ندارند و یکی هستند. شبیه به این مطلب در صفحه 164 رساله نیز دیده می‌شود.
استاد داور این پایان‌نامه تصریح کرد: در صفحه 38 رساله، چهار قسم در ویژگی‌های عالم اعتدالی در مواجهه با نقل آمده است درحالی‌که مورد سوم و چهارم یکی است و نیازی به آوردن مورد چهارم وجود نداشت همان طور که در صفحه 50 در نتیجه‌گیری بحث نیز سه مورد آورده شده و مورد چهارم حذف شده است.
وی در پایان خاطرنشان کرد: حجم رساله کمی زیاد است و در مورد پاورقی‌ها به صورت یکسان عمل نشده و برخی از نقل قول‌ها در پاورقی ذکر شده و برخی در انتهای رساله آورده شده است.
در ادامه منیره زارعان ضمن تشکر از استاد داور، در دفاع از ایرادات وارده بیان داشت: در مورد حجم زیاد متون و نقل قول‌های عربی باید بگویم که برای این که خواننده خود متون عربی را بخواند و تحلیل نماید این امر صورت گرفته است زیرا ممکن است تحلیل خواننده از این نقل قول‌ها با تحلیل من متفاوت باشد. در مورد این که در بخشی از رساله قسم سوم و چهارم با وجود شباهت با هم آمده‌اند، به این دلیل است که توضیح بیشتری آمده باشد.
سپس حجت الاسلام فرمانیان یادآور شد: موضوع رساله بسیار به روز است و جامعه علمی اکنون نیاز مبرمی به این‌گونه موضوع‌ها دارد، این موضوع بسیار مشکل است و منابع کمی در این رابطه وجود دارد.
وی با اشاره به استفاده از منابع بسیار در این رساله، افزود: بحث روان‌نویسی این رساله از نقاط قوت آن است و نقل قول‌های عربی نیز ابتدا در متن رساله و در پاورقی آمده بود که بعد تصمیم بر این شد که به پایان رساله منتقل شوند، البته آوردن این نقل قول‌ها به خاطر این بوده که مخاطب خود با این نظرات آشنا شده و به تحلیل آنها بپردازد.
استاد راهنمای این رساله در رابطه با خلط در تعریف اخباری‌ها و مکتب تفکیک گفت: تعریفی که از اخباری‌ها در رساله صورت گرفته، درست است و مکتب تفکیک کسانی هستند که عقل را در خدمت نقل قبول دارند و تعریف ذکر شده در رساله به درستی مربوط به اخباری‌ها است.
وی افزود: زحمت زیادی برای نگارش این رساله کشیده شده و نظرات خوبی در آن جمع‌آوری شده است، همچنین استفاده از شیوه سلبی در ارائه مطالب و نظریه‌ها یک روش بسیار جالب است که در این رساله از آن استفاده شده است.
در پایان، حجت الاسلام زارعان، استاد مشاور این رساله خاطر نشان کرد: اصل مسئله پرداختن به این موضوع هم اهمیت بسیاری دارد و هم کمی جرأت می‌خواهد، زیرا این موضوع حساس بوده و منابع کمی در رابطه با آن در دسترس قرار دارند.
چکیده
ویژگی‌های تفکر تشیع اعتدالی
مقاله حاضر در پی یافتن ویژگی‌های تفکر تشیع اعتدالی و شناخت نوع نگاه عالم اعتدالی به آموزه‌های کلامی و شیوه پرداختن او به این آموزه‌ها است.
این پژوهش به بررسی رویکرد این تفکر در زمینه کلام پرداخته و در دو محور مبانی و منابع، و رهبری جامعه رویکرد عالم اعتدالی را مورد کنکاش قرار می‌دهد. در زمینه شناخت رویکرد تشیع اعتدالی به مبانی، ابتدا نگاه علما به عقل و نقل به شکل جداگانه و سپس برخورد آنان نسبت به وجود تعارض احتمالی بین عقل و نقل بررسی شده است.
در این بخش خواهیم دید که عالم اعتدالی برای عقل در گستره علوم کلامی، جایگاهی مستقل قائل است. همچنین او در وادی نقل، یعنی کتاب و سنت نیز برای درک مفهوم آیات و نیز شناخت روایات صحیح از غیر آن از عقل مدد می‌جوید. در تعارضات بین حکم عقلی و ظواهر نقلی نیز حکم عقلی را برگزیده و در آیات به توجیه آن و در روایات یا به تأویل و یا به کنار نهادن آن روی می‌آورد.
رویکرد تشیع اعتدالی به موضوع رهبری
در بخش بعدی تحقیق، رویکرد تشیع اعتدالی به موضوع رهبری جامعه و شرایط و ضوابط مربوط به آن بررسی می‌شود. در این مجال تلاش ما بر این است تا نگاه عالم اعتدالی به ضرورت وجود حاکمی الهی در جامعه و شرایط ضروری او نمایانده شود. در این راستا نظر تشیع اعتدالی نسبت به ضرورت وجود و نصب امام و نیز حکم مخالفان ایشان، جایگاهی که عالم اعتدالی برای امام معصوم نسبت به ملائکه و نسبت به دیگران از جمله صحابه، نگاه او به ویژگی‌های عصمت و علم و نوع برخورد او در این ویژگی‌ها و چگونگی اثبات آنها و بالاخره دیدگاه او در بحث ولایت تکوینی بررسی شده است.
در این مباحث خواهیم دید که عالم اعتدالی بیش از هر چیز تلاش می‌کند تا با براهین عقلی و تا حد ممکن برون دینی به اثبات آموزه‌های بنیادین و محوری بپردازد. او از برخی از اعتقادات شاخه‌ای به سهولت گذشته و برخی را به صورتی اجمالی بیان می‌کند اما در اصول محوری با ریزبینی و دقت همه جوانب بحث را بررسی نموده و به اثبات معتقدات بنیانی می‌پردازد.
توجه خاص به براهین عقلی، دقت در انتخاب روایات، تمرکز بر اهم موضوعات محوری در مباحث کلامی و گذر اجمالی از موضوعات شاخه‌ای‌تر، دوری از تعصبات و در پیش گرفتن رویه‌ای منعطف و منصفانه در برخورد با مخالفین از بارزترین ویژگی‌های تشیع اعتدالی است که در این تحقیق بدان دست یافته‌ایم./905/د101/ن