طراحی نظام اقتصادی بر مبنای آموزه‌های اسلام؛ تنها راه برون رفت از مشکلات اقتصادی

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در اهواز، حجت الاسلام احمدعلی یوسفی، رییس انجمن اقتصاد اسلامی حوزه علمیه قم، در نشست هم اندیشی معاونان حوزه علمیه خوزستان با عنوان «فقه و طراحی نظام اقتصادی اسلام» با بیان این که نظام اقتصادی مجموعه ای از آموزه های نظام مند از مبانی هستی شناسانه است، گفت: در این نظام نوع رابطه خدای متعال به جهان هستی و نوع نگاه انسان به جامعه تبیین می شود.

رییس انجمن اقتصاد اسلامی حوزه علمیه قم با بیان این که جهت طراحی نظام اقتصادی فقها اجماع نکرده و نظام اقتصادی مبتنی بر آموزه های اسلامی را تدوین نکردند، گفت: ما در طراحی نظام اقتصادی و بانکی همان نظام سرمایه‌داری غرب را تنها با اندکی تعدیل اجرا کردیم.

مدیر گروه اقتصاد پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، نظام سرمایه داری را دارای فکر فلسفی و کلامی مبتنی بر دئیسم دانست و خاطرنشان کرد: دئیسم ها بر این مسأله که «خداوند علت محدثه جهان است و علت مقبیه نیست» اعتقاد دارند؛ از این رو نظام سرمایه داری بر این مبنای فلسفی پایه گذاری که در پرتو آن بالغ بر 400 سال بر جهان مسلط شده است.

وی ادامه داد: اینها به این مسأله که «خدا نظام طبیعی را آفریده که این نظام بهترین قوانین را در جهت سعادت بشر در درون خود دارد و نظام اقتصادی نیز جزیی از آن و وظیفه متخصصان اقتصادی کشف قوانین نظم طبیعی و اجرایی کردن آن در جامعه است تا بشریت به سعادت برسد» اعتقاد دارند؛ بنابراین بر اعتقاد آنان انسان هیچ نیازی به خدا، پیامبران، ائمه اطهار، قرآن، انجیل و دیگرات کتاب های آسمانی ندارد و در حقیقت هدایت تکوینی و تشریعی خداوند متعال در عرصه اقصادی را انکار کردند.

حجت الاسلام یوسفی خاطرنشان کرد: نظام سرمایه داری، انسان محوری و اراده انسان بریده از وحی و خدای متعال را به عنوان خاستگاه اقتصادی دانست و بر اساس خواسته‌های بشر مبنای اقتصادی را پایه گذاری کرد.

رییس انجمن اقتصاد اسلامی حوزه علمیه قم ادامه داد: نظام اقتصادی سرمایه داری بر مبنای حداکثر سازی منفعت مادی شخصی به دور از هرگونه قیود اخلاقی و ارزشی است که اعتقاد دارند هر چه منفعت مادی بیشتر باشد خوشبختی بیشتر خواهد شد؛ از این رو مالکیت مطلق اقتصادی پذیرفته شد.

مدیرگروه اقتصاد پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با بیان این که «کنز» به عنوان یکی از بزرگ‌ترین سردمداران نظام اقتصادی غرب معتقد است که تا یکصد سال آینده باید خوب و بد را جایگزین یکدیگر کنیم، گفت: بر اساس اعتقاد کنز، ایثار، فداکاری و از خود گذشتگی بد است و رباخواری، طمع و حرص خوب است.

وی قدرت اقتصادی در غرب را در دستان سرمایه داران دانست و با بیان این که سرمایه داری و نیروی انسانی دو عامل تولید هستند، افزود: در نظام غرب، سود حاصل از تولید بدین گونه تقسیم می شود که تنها سهم اندک و ناچیزی متعلق به نیروی انسانی است و عمده سود و درآمد آن متعلق به سرمایه دار است؛ بنابراین سرمایه داران همواره ثروتمند تر و نیروی کار روز به روز ضعیف تر می‌شود.

حجت الاسلام یوسفی در پاسخ به این سؤال که با وجود نظام اقتصاد موجود که ریشه، بدنه و شاخ و برگ آن ربوی است، نظام فقهی ما در طراحی نظام اقتصادی چه کرده است؟ به رهنمودهای رهبر معظم انقلاب مبنی بر «حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌ها باید در طراحی نظام‌های اجتماعی که یکی از آنها نظام اقتصادی است، اقدام کنند» اشاره و خاطرنشان کرد: نظام فقهی ما روش سرمایه‌داری را بدین صورت امضا کرد که در نظام سرمایه‌داری می گفتند حداکثرسازی منفعت مادی و شخصی و ما همان شرایط را تنها در محدوده رعایت واجبات و محرمات بلا اشکال دانستیم و شاخه و برگ آن یعنی قوانین را اصلاح کردیم؛ اما بدنه و ریشه آن باقی ماند.

چارچوب قوانین بانکداری ایران اسلامی؛ اما بدنه و ریشه آن غربی است

رییس انجمن اقتصاد اسلامی حوزه علمیه قم با تأیید این مسأله که قوانین بانکداری ایران، اسلامی است؛ اما احتمال خلأ قانونی در گوشه هایی از آن وجود دارد، ابراز داشت: چارچوب قوانین بانکداری ایران، فقهی و اسلامی اما بدنه و ریشه آن مبتنی بر نظام سرمایه داری است.

مدیرگروه اقتصاد پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در پاسخ به این سؤال که چرا از همه آموزه‌های اسلامی در طراحی نظام اقتصادی استفاده نشده است، گفت: پس از پیروزی انقلاب اسلامی گام نخست، اسلامیزه کردن نظام اقتصادی بود و اکنون باید گام دوم که به قول مقام معظم رهبری تحول در علوم اسلامی است، برداشته شود.

وی ادامه داد: اگر فقه خواهان تحول در علوم انسانی در عرصه اقتصادی است باید از همه ظرفیت‌های اسلامی استفاده کند و از مبنا نظام اجتماعی و اقتصادی طراحی کنیم و اگر به مبانی هستی شناسانه روی آوردیم و نظام اقتصادی طراحی کنیم این نظام، نظام اقتصادی سرمایه داری اسلامی خواهد بود؛ چرا که در چنین نظامی همچنان منابع و محصول تولیدی و مدیریت فرآیند اقتصادی همچنان در اختیار سرمایه و صاحب سرمایه است و نیروی کار از مالکیت منابع و محصول تولیدی به نقش مؤثر در فرآیند اقتصادی بی بهره است.

تنها راه برون رفت از مشکل اقتصادی طراحی نظام اقتصادی برگرفته از آموزه های اسلامی است

حجت الاسلام یوسفی نظام اقتصادی موجود در کشور را عامل مشکلات اقتصادی دانست و تصریح کرد: با روش وجود در نظام اقتصادی، 300 سال دیگر هم بگذرد، مشکل این نظام اقتصادی حل نخواهد شد؛ چرا که بدنه و ریشه اقتصاد ما برگرفته از نظام سرمایه داری غرب است و تنها راه حل این مشکل طراحی بدنه و ریشه ای برگرفته از آموزه های اسلامی است.

رییس انجمن اقتصاد اسلامی حوزه علمیه قم با بیان این که در عرصه های سیاسی، فرهنگی و دفاعی، مردم سالاری سیاسی، فرهنگی و دفاعی داریم اما در عرصه اقتصادی، فاقد مردم سالاری اقتصادی دینی هستیم، گفت: این ناسازگاری سبب می شود مردم سالاری فرهنگی و سیاسی تحت شعاع سرمایه سالاری اقتصادی قرار گیرد که این مسأله تأثیرات منفی خود را در انتخابات به خوبی نمایان می کند.

مدیرگروه اقتصاد پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با اشاره به این که در انتخابات شاهد بوده ایم که سرمایه ها چگونه وارد میدان شدند و مردم سالاری را در معرض خطر قرار دادند، بیان داشت: اگر تا کنون شاهد پایداری نظام اسلامی بوده ایم تنها به قوت ولایت فقیه بوده است.

وی با بیان این که صاحب سرمایه، نیروی کارآمد و مصرف کننده سه گروه فعال اقتصادی هستند که همواره برای کسب منفعت بیشتر با هم جدال و درگیری دارند، ابراز داشت: آیا چنین وضعی مطلوب جامعه اسلامی و نظام اقتصادی است و آیا دستگاه فقهی نمی تواند راهبرد و مدلی طراحی کند تا اهداف این سه گروه سازگار شود؟

حجت الاسلام یوسفی به ارائه راهبردهای پیشنهادی جهت سازگاری اهداف سه گروه پرداخت و تشکیل بنگاه های اقتصادی مردم سالار تلفیقی را نخستین راهکار دانست و گفت: در این بنگاه ها هر سه گروه فعال اقتصادی، مالک منابع و محصول تولیدی و نقش مدیریت دارند.

رییس انجمن اقتصاد اسلامی حوزه علمیه قم، راهبرد تعاونی تلفیقی واقعی را دومین راهکار در اصلاح نظام مردم سالار اقتصادی دینی خواند و افزود: این راهکار که برگرفته از آیات و روایاتی مانند «و لقد کرمنا بنی آدم»، «فتبارک الله احسن الخالقین»، « فجعلکم خلائف الارض» است اهداف هر سه گروه را محقق خواهد کرد.

مدیرگروه اقتصاد پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی سومین راهکار را راهبرد تعاونی تولید واقعی برشمرد و افزود: راهبرد مشارکت نیروی کار در مالکیت، چهارمین راهکار است که در این روش یک یا چند نفر مالک بنگاه اقتصادی هستند و دیگر نیروهای کاری سهمی از مالکیت دارند که این مسأله سبب کاهش شدت نزاع نیروی کار و مالک سرمایه می شود.

وی راهبرد مشارکت سهامی در مالکیت و راهبرد مالکیت فردی را به عنوان دو راهکار دیگر پیشنهاد داد و گفت: باید به گونه ای نظام را از مبانی هستی شناسانه اصول مکتبی، احکام فقهی، اخلاق اقتصادی، الگوهای رفتاری، اهداف نظام اسلامی از منابع اسلامی و منسجم و نظام مند استنباط و استخراج تا از همه ظرفیت های اسلامی بهره برداری و مدل مردم سالاری اقتصادی را در جامعه محقق کنیم که در این صورت مشکلات موجود در نظام اقتصادی برطرف خواهد شد.

حجت الاسلام یوسفی مدیریت و منابع مالی را دو عامل مهم در اجرایی شدن نظام اقتصادی بر مبنای مردم سالاری دینی خواند و گفت: همان گونه که در سایر عرصه ها از مدیریت مردم سالار استفاده کردیم به یقین در عرصه اقتصاد نیز می توانیم با بهره گیری از نخبگان مردم از این روش بهره گیریم.

رسالت اصلی در تدوین نظام اقتصادی اسلامی بر عهده حوزه های علمیه است

رییس انجمن اقتصاد اسلامی حوزه با بیان این که در سیستم نظام اقتصادی موجود، بخشی از صاحبان سرمایه به عنوان ستون پنجم دشمن هستند، تصریح کرد: در عرصه هشت سال دفاع مقدس، مردم سالاری دفاعی، در راهپیمایی های مختلف، مردم سالاری سیاسی و در مناسبت های مذهبی، مردم سالاری فرهنگی را به خوبی نشان دادیم اما تا کنون در عرصه اقتصادی موفق نبوده ایم؛ از این رو باید بر اساس مبانی اسلامی نظام اقتصادی دینی را طراحی و اجرا کنیم.

حوزه های علمیه در تدوین و طراحی نظام اقتصادی رسالت مهمی را برعهده دارند

مدیر گروه اقتصاد پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی همچنین به تأکید رهبر معظم انقلاب مبنی بر تدوین نظام اقتصادی اسلامی اشاره و خاطرنشان کرد: تأکید مقام معظم رهبری نشان دهنده عدم مردمی بودن نظام اقتصادی موجود است؛ از این رو رسالت اصلی در این زمینه متوجه حوزه های علمیه و روحانیت است.

وی در بخش دیگری از سخنان خود با انتقاد از پرداخت یارانه نقدی به مردم تصریح کرد: سالانه بیش از 40 هزار میلیارد تومان در قالب یارانه به مردم پرداخت می شود که پیامد این مسأله افزایش حجم پول و در نتیجه تورم خواهد بود، در صورتی که باید این پول را برای مردم و با مردم، در تولید سرمایه گذاری کرد.

حجت الاسلام یوسفی درمان رایگان و واگذاری مسکن به جوانان را دو کار مهم و ارزشمند خواند و افزود: حال که دولت یارانه ها را بدین شکل در اختیار مردم قرار داده است، می تواند فعالیت های ارزشمند دیگری را برای مردم انجام داد که در این راستا درمان رایگان برای همگان و اختصاص مسکن به جوانانی که به تازگی ازدواج کرده اند دو کار مهم و در حقیقت نوعی سرمایه گذاری فرهنگی از سوی دولت است.

رییس انجمن اقتصاد اسلامی حوزه علمیه قم در پاسخ به پرسشی مبنی بر «ارزیابی شما از پرداخت یارانه نقدی به مردم چیست؟»، گفت: در مرحله نخست که بایستی هدفمندی را مدیریت کرد، بد نبود؛ اما اکنون هیچ ثمره ای ندارد؛ چرا که تورم حاصل بیش از میزان پرداختی به مردم است.

مدیر گروه اقتصاد پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با اشاره به درخواست مقام معظم رهبری از حوزه های علمیه و دانشگاه ها جهت تحول در علوم انسانی بیان داشت: خوشبختانه اکنون در حوزه های علمیه و دانشگاه ها ظرفیت های فراوان و بسیاری در این دو نهاد وجود دارد که باید از آنها استفاده کرد.

جنگ اقتصادی آخرین تیر دشمن جهت رویارویی با نظام اسلامی است

وی با بیان این که سیاست امام خمینی(ره) در عرصه بین الملل پنجه در پنجه صهیونیسم انداخت که در همه عرصه ها آنها را به زمین زده ایم، تصریح کرد: آمریکا و رژیم صهیونیسم از ابتدای انقلاب تا کنون در هر عرصه ای که به نبرد با ما پرداخته شکست خورده است.

حجت الاسلام یوسفی جنگ اقتصادی را آخرین تیر دشمن جهت سست کردن اراده مردم دانست و اظهار داشت: در صورتی که در این مرحله با تدبیر اصولی و درست از این مرحله عبور کنیم، دشمن تسلیم خواهد شد و جهت تعامل واقعی در همه مسائل جهانی به دنبال ما خواهد آمد.

رییس انجمن اقتصاد اسلامی حوزه علمیه قم در پاسخ به این که عده ای سودای مذاکره با آمریکا را در سر می پرورانند، تصریح کرد: مگر در چند سال گذشته با گروه 1+5 مذاکره نکرده ایم؟ و آیا این مذاکرات سودی برای ما داشته است؟ این مذاکرات به جز زیاده خواهی آنان و قصد تحقیر ملت ایران سود دیگری برای ما ندارد.

مدیر گروه اقتصاد پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ادامه داد: به یاری خداوند متعال از این مرحله گذر خواهیم کرد و دشمن تسلیم می شود و آن موقع بدون هیچ پیش شرطی در خصوص همه مسائل جهان با ایران اسلامی به مذاکره و تعامل واقعی خواهد پرداخت.

وی با بیان این که اگر چه ضعف‌های اقتصادی داریم؛ اما اکنون به واقع ابر قدرت در عرصه بین الملل هستیم، خاطرنشان کرد: با یاری خداوند متعال و هدایت مقام معظم رهبری از مشکلات گذر خواهیم کرد.

راهبرد اقتصاد مقاومتی مردمی کردن اقتصاد در میدان اسلامی است

حجت الاسلام یوسفی در پایان با بیان این که اقتصاد مقاومتی با ریاضت اقتصادی و مقاومت اقتصادی به کلی تفاوت دارد، راهبرد آن را مردمی کردن اقتصاد در میدان اسلامی دانست و گفت: ویژگی اقتصاد مقاومتی، تبدیل تهدید به فرصت، هموار کردن مسیر رشد، مأیوس کردن دشمن از تکرار تجاوز و پایداری شرایط اقتصادی است./9454/ز502/س