دوگانگی بحران‌ساز در فکر و سبک زندگی افراد ریشه دوانده است
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، حجت الاسلام عبدالحمید واسطی از نخبگان حوزه علمیه خراسان، شب گذشته در دومین جلسه از سلسله نشست های راهبردی «سبک زندگی» در قرارگاه ولی امر، به تبیین سبک زندگی به عنوان جوهره تمدن پرداخت و گفت: اصولا هدف از خلقت بشر و همه فرآیندهای موجود در هستی، فراگیری عبودیت و توحیدمحوری است که برای رسیدن به این تمدن توحیدی، به یقین سبک زندگی از مهم‌ترین ملزومات است.
وی با اشاره به شبهه ناکارآمدی دین در مدیریت زندگی اظهار داشت: اکنون در محیط رقابتی قرار داریم یعنی اگر درست و به موقع عمل نکنیم جای ما به سرعت با دیگری پر خواهد شد. مصرف کننده در فضای عرفی و عادی جهانی در پی کیفیت است. اکنون وقت بررسی ضرورت های تغییر سبک زندگی نیست بلکه زمان تبیین چگونگی این تغییر است. باید ایده و ادعای کارآمدی دین را به محصول قابل استفاده بشریت تبدیل کرد.
مستحبات و مکروهات، شامل الزامات فرهنگی هستند که باید فرآوری شود
حجت الاسلام واسطی با تأکید بر این که علم دینی موجود در منابع اسلامی را باید فرآوری و تولید کرد، ادامه داد: ما در دوگانگی بحران ساز قرار داریم؛ افراد متدین در فکر و افراد سکولار در سبک زندگی دچار دوگانگی شده اند؛ منظور از سکولار افراد بی دین جامعه نیست بلکه مراد آن است که فرد حساسیت خود نسبت به باورهایش را از دست داده است.
استاد حوزه و دانشگا مشهد گفت: اصول فقه ما با دیدی حقوقی و حداقل مطلوب بسته شده است؛ یعنی رویکرد بر این است که چه کنیم تا عذاب نشویم. مستحبات و مکروهات، فرهنگ‌ساز و حاوی الزامات فرهنگی هستند که باید فرآوری شود تا به حداکثر مطلوب برسیم یعنی جایی که نه تنها عذاب نشویم بلکه پاداش هم دریافت کنیم.
فعال شدن احساس حضور خدا؛ شاخص رشد و توسعه جوامع بشری
وی ابراز داشت: دنیای امروز دارای پنج ویژگی انسان محوری، تجربه گروی، حس گروی، رسانه و کمیت است؛ باید تأمل کرد که اینها را چگونه می توان با خدامحوری، عقل گروی، قلب گروی و تفکر جایگزین کرد؛ چون شاخص رشد و توسعه در فرد، جامعه، سازمان ها و بین الملل، فعال شدن احساس حضور خدا و فراگیری عبودیت خالص است، اگر به این سو حرکت کردیم تمام زحمات ما معنادار خواهد شد.
حجت الاسلام واسطی با اشاره به این‌که محصولات ما برای اداره زندگی نباید صرفا دینی باشد، بلکه بایستی احساس حضور خدا را برای مخاطب تولید کند، تأکید کرد: آیات و روایات صرفا توصیه های اخلاقی فردی نیستند، بلکه در همه زمینه ها برنامه ساز و مدل ساز هستند.
این پژوهشگر حوزوی تصریح کرد: تمدن یعنی زندگی جمعی در سیستم‌های به هم پیوسته که سه شبکه معرفتی، قانونی و فرهنگی را نتیجه دهد(به فرموده رهبری خردورزی، اخلاق و حقوق). این سه، سه اَبَر سیستم برای نقشه تمدن محسوب می شوند. بنابراین می‌توان گفت جوهره تمدن، ساختارهای آن است و برای ساختارسازی، نیازمند فرآیند هستیم، حوزه‌های علمیه باید به استناد آیات و روایات، نقش آفرینی هر یک از اجزا را در این فرآیند تبیین کنند.
وی ادامه داد: در مرحله بعد، راهبردها باید ارائه شود؛ راهبرد به معنای ایجاد بهترین ارتباط بین متغیرها برای ایجاد جریان بهینه در سیستم(اعم از رسانه، آموزش، ورزش، اخلاق و...) است. پس از آن نوبت به مدیریت فرهنگی، یعنی اصلاح معادلات تصمیم گیری می رسد. سیستم فرهنگی است که فعالیت های معنابخش زندگی را تعریف و از نفع و ضررهای صحیح، برای مردم ایجاد حس می کند.
تغییر سبک زندگی نیازمند رفتارسازی اجتماعی است
حجت الاسلام واسطی خاطرنشان کرد: برای کار عملیاتی در خصوص تغییر سبک زندگی، باید مهارت تصمیم گیری شبکه ای و عمل آموزش داده شود چرا که انسان سالم و عامل، محور توسعه است. تغییر سبک زندگی نیازمند رفتارسازی اجتماعی است و بدین منظور باید چگونگی شکل‌گیری و تغییر رفتارهای اجتماعی را دانست.
وی، باورها، ارزش‌ها، رفتارهای نخبگان، هنجارها، قوانین، ساختارها، فضاها، ابزارها و محصولات، نمادها و تمایلات سبک زندگی را به ترتیب مولفه های شکل گیری رفتارهای انسان دانست و گفت: تاکنون ما در دو لایه اول کار کرده ایم یعنی هشت گام عقب هستیم. این در حالی است که همه جنگ نرم به وسیله فضاسازی، ابزارها و نمادها مدیریت می شود.
تغییر سبک زندگی به رفتارهایی با موافقت حداکثری دین نیاز دارد
وی با تأکید بر این که تغییر فرهنگ و سبک زندگی به رفتارهایی با موافقت حداکثری دین نیاز دارد نه موافقت حداقلی که امروزه مرسوم است، این که برخی مستحبات و مکروهات به مراتب مهم تر از خود واجب وحرام بیان دشه اند، به دلیل این است که برای ارتکاب آن حرام یا واجب، فضای اصلی را فراهم می‌کنند و بدون حرکت فرهنگی نمی‌توانیم قوانین‌مان را در فضای پایدار نهادینه‌سازی کنیم.
فعالیت فرهنگی، مدل، الگو و قالب نیاز دارد
این مؤلف و پژوهشگر حوزوی یادآور شد: فعالیت فرهنگی، مدل، الگو و قالب می خواهد که همه اینها در این ده مؤلفه پیش گفته باید بررسی شود. به عنوان مثال در خصوص موسیقی، باید دید کار و اثر موسیقی چیست و بعد به دنبال جایگزین و راهکار رفت، موسیقی جذبه روحی و حسی ایجاد می کند بنابراین باید بررسی کنیم در فضای نواهای الهی این جذبه‌ها در کجا قرار دارد.
مدیر سابق مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام واحد مشهد خاطرنشان کرد: نظام تصمیم‌گیری ما باید از فردی، جسمی و روانی صرف، به مجموعه ای از اینها (تصمیم گیری شبکه ای) تغییر کند به گونه ای که پایدار بوده و هر یک مانع دیگری نشود.
قابل ذکر است، در آغاز این نشست، دو تن از فرهیختگان مشهد نظرات خود را در خصوص طراحی الگوی سبک زندگی اسلامی و محروهای نقشه جنگ نرم ارائه دادند./930/پ201/س