قیام 29 بهمن مظهر پیوند مردم با روحانیت آگاه است

صمد اسمعیل‌زاده، محقق و نویسنده تاریخ معاصر در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری رسا در تبریز به تشریح ریشه‌های وقوه قیام 29 بهمن سال 1356 مردم تبریز پرداخت و اظهار داشت: آنچه مسلم است؛ روحانیت اصیل و مبارز در راه‌اندازی این قیام تاریخی نقش غیر قابل انکار ایفا کرده است، چنان که شهید آیت الله قاضی با هدایت این نهضت به خوبی توانست نتایج پیش بینی شده را کسب کند.

وی با بیان این‌که قیام 29 بهمن تبریز پیوند عمیق مردم آذربایجان با روحانیت آگاه، مبارز و ولایتمدار بود، گفت: آذربایجان در طول تاریخ ایران همواره نقش و اهمیت خاصی داشته است، چه در دوران دوران قبل و چه در دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی، نقشی که این منطقه در تاریخ معاصر ایران داشته، بسیار مهم و قابل توجه است.

اسمعیل‌زاده با اشاره به این‌که در تاریخ معاصر کشور مواضع علما، تحرکات و نهضت مردم قم و تبریز همواره به سراسر نقاط کشور تسری پیدا کرده است، افزود: آغاز نهضت امام خمینی(ره) یک ارتباط آشکار میان دو شهر قم و تبریز به نظر می رسد، به عنوان نمونه همان روزی که مدرسه فیضیه قم به خاک و خون کشیده شد، مدرسه طالبیه تبریز نز مورد هجوم نیروهای نظامی شاه واقع شد.

این محقق و نویسنده با تأکید بر این‌که قیام 29 بهمن آتش زیر خاکستر و بغض فرو رفته مردم آذربایجان علیه رژیم ستمشاهی بود، تصریح کرد: چاپ مطلب توهین آمیزی علیه امام، روحانیت و مقدسات اسلامی در شماره هفدهم دی ماه سال 1356 روزنامه اطلاعات، قیام 19 دی مردم قم را در پی داشت که به دنبال آن جرقه های قیام 29 بهمن تبریز از سوی علمای این شهر زده شد.

نویسنده کتاب «زندگی و مبارزات شهید آیت‌الله قاضی طباطبایی» ادامه داد: چهل روز پس از این نهضت در اربعین شهدای آن قیام در برخی از شهرها عزای عمومی اعلام شد، به طوری که شهر تبریز یکپارچه تعطیل شد، دانشگاه، بازار و مدارس تعطیل و ده‌ها هزار نفر از مردم به دعوت اعلامیه مراجع و علما برای شرکت در مجلس ختم مسجد قزللی به سمت بازار حرکت کردند.

اسمعیل‌زاده با اشاره به این‌که ریشه های قیام 29 بهمن را باید در فرهنگ، بافت اجتماعی و روحیه ظلم‌ستیزی مردم آذربایجان به ویژه تبریز جستجو کرد، گفت: نگاهی به شعارهای طرح شده در قیام 29 بهمن تبریز نشان می دهد که چهلم شهدای قم بهانه‌ای برای راه‌اندازی نهضتی بزرگ علیه رژیم شاه بود، چنانکه مردم شعار می دادند، بیز بو شاهی ایستمیروخ ایستمیروخ والسلام.

این محقق و نویسنده تاریخ معاصر با اشاره به مواضع مراجع عظام تقلید به ویژه امام راحل نسبت به قیام مردم تبریز یادآور شد: امام در بیانات خود شخص شاه را مقصر کشتار 19 دی و 29 بهمن تبریز معرفی کردند و خطر تفکر جدایی دین از سیاست و وظیفه خطیر روحانیت در پرداختن به مسائل سیاسی جامعه را گوشزد کردند.

وی در پایان تصریح کرد: اولین واکنشی که حکومت پس از اعلام حکومت نظامی در تبریز داشت؛ آغاز موج دستگیری افراد مظنون به شرکت در قیام بود، اقدام دیگر رژیم تعویض و تنبیه مقصران واقعه قیام مردم تبریز بود، چنان که استاندار وقت به تهران احضار و عزل و به دنبالش رییس شهربانی آذربایجان نیز تسلیم کمیسیون بررسی واقعه شد./935/د102/س