بررسی مبانی اخلاق در همایش اخلاق و ادیان
خبرگزاری رسا ـ نشست تخصصی مبانی اخلاق از سلسله نشست‌های تخصصی همایش بین‌المللی اخلاق و ادیان در قم برگزار شد.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، نشست تخصصی مبانی اخلاق از سلسله نشست‌های تخصصی همایش بین‌المللی اخلاق و ادیان عصر چهارشنبه 9 اسفندماه در سالن شماره 3 بنیاد بین‌المللی علوم وحیانی اسراء قم برگزار شد.
در این نشست که حجت‌الاسلام شیروانی، محمد محمدرضایی و قاسم جوادی، هیأت رئیسه آن را برعهده داشتند، مقاله‌های عدالت به مثابه انصاف، اخلاق نقد مذاهب، نقش اخلاق اسلامی در رساندن انسان به کمال، اخلاق و رفتار مسالمت‌آمیز با پیروان مذاهب، بررسی اخلاق راع، پژوهشی در باب نظریه امر الهی و تلاقی‌های منطق و اخلاق بررسی شدند.
عدالت به مثابه انصاف
حجت‌الاسلام احمد دیلمی
چکیده: یکی از جنبه‌های عدالت اجتماعی و در عین حال تفسیرهای آن عدالت به مثابه انصاف است. چنانکه برخی انصاف را تمام عدالت اجتماعی پنداشته‌اند. کالبدشکافی انصاف بسان عدالت امری دشوار است. اگرچه انسان توشه‌ای خدادادی از معرفت نسبت به این دو دارد،و در عمل منتظر به سرانجام رسیدن نظریات در این‌باره نمی‌ماند. از منظر منابع وحیانی، انصاف از جمله اصول اخلاقی و حقوقی جهانی است. قرآن و احادیث اسلامی و شیعی بر انصاف به عنوان یکی از اصول راهبردی در روابط اخلاقی و حقوق تأکید می‌ورزند.
فیلسوفان اخلاق از انصاف با عنوان قاعده زرین یا سیمین یاد می‌کنند، و در باب تبیین و کارآمدی آن به بحث می‌پردازند. برخی از مجریان عدالت در جهان، اساس داوری خویش را تنها بر انصاف استوار نموده‌اند. این مقاله درصدد است تا جایگاه انصاف به مثابه بارزترین نماد عدالت اجتماعی را در سنت اسلامی روایت و تحلیل کرده و جایگاه آن را در نظام هنجارهای اخلاقی و حقوقی نشان دهد.
اخلاق نقد مذاهب
قاسم جوادی
چکیده: از آغاز یکی از مهمترین اهداف انبیا، اصلاح اخلاق در سطح جامعه بوده است؛ اخلاقی که ایشان به بشریت عرضه داشته‌اند. متأسفانه بخشی از رهبران مذاهب، حافظان دین و شریعت و نیز پیروان ایشان، در مواجهه با یکدیگر متخلق به اخلاق حسنه نمی‌باشند، در حالی که پیام کامل انبیا در صورتی تحقق پیدا می‌کند که این اخلاق ابتدا از سوی رهبران دینی به عنوان الگوی پیروان ادیان رعایت گردد. گرچه توجه به اخلاق در همه جا و از سوی همه کس لازم است لیکن از سوی رهبران ادیان ضروری‌تر به نظر می‌رسد. رعایت این اخلاق به ویژه در مواجهه با مذاهب دیگر به ویژه در هنگام فهم و مطالعه مذاهب دیگر مهم است.
بررسی تاریخی مواجهه مذهب با یکدیگر تصویر خویش از این موضوع به دست نمی‌دهد. غالبا مطالعات ادیان با نوعی بدبینی، بدفهمی و گاه اهانت همراه بوده است و لازم است اخلاق مرتبط با مطالعه ادیان و مذاهب به دقت مورد بررسی قرار گرفته تا زمینه برای عمل بدان فراهم شود. رعایت انصاف، فهم درست و عدم توهین از ضروری‌ترین اصول اخلاقی در مواجهه علمی مذاهب است.
اخلاق و رفتار مسالمت‌آمیز با پیروان مذاهب
راضیه علی اکبری
چکیده: مقاله حاضر با عنوان «اخلاق و رفتار مسالمت‌آمیز با پیروان مذاهب» در نظر دارد بایسته‌های رفتاری شیعیان را در برخورد با سایر مذاهب اسلامی بیان دارد. برای این منظور مطالب در دو بخش چالش‌ها و ارزش‌های اخلاقی در رفتار با پیروان مذاهب بیان شده است. در بخش چالش‌ها، نبایدهای اخلاقی و رفتارهای مذموم آورده شده؛ و در بخش دوم نیز ارزش‌های اخلاقی‌ای که باید در رفتار با پیروان دیگر مذاهب مدنظر داشت مورد بررسی قرار گرفته است.
حقیقت این است که رعایت اخلاق در ارتباط با دیگر مسلمانان در راستای دستور قرآن به وحدت: «واعتصموا بحبل الله جمیعا و لاتفرقوا»، و عملی شدن تئوری تقریب میان مذاهب است؛ چراکه به نظر نگارنده تنها مانع قابل رفع بر سر راه همبستگی میان پیروان مذاهب،عدم رعایت اخلاق اسلامی است. از این‌رو، اگر حساب اختلافات عقیدتی از رفتار اخلاق مدارانه با آنان جدا گردد، اختلافات مذهبی مانع رعایت اخلاق و رفتار مسالمت‌آمیز با مسلمانان نخواهد شد.
بنابراین این پژوهش در صدد بیان این حقیقت است که پیروان همه مذاهب اسلامی به رغم تمام اختلافات و تفاوت‌هایی که در نگرش‌های مذهبی خویش دارند، می‌توانند بر طبق معیارهای اخلافی مشترک که رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله به ارمغان آورده و برای تکمیل آن مبعوث گشته است، به تقریب و یک زندگی مسالمت‌آمیز دست یابند.
بررسی اخلاق راع
سیدابراهیم موسوی
چکیده: اخلاق راع عنوانی است که بیشتر با اخلاق کاربردی مرتبط می‌شود اما قابلیت آن را دارد که مبنایی برای یک نظریه اخلاقی گسترده باشد. این اخلاق براساس حدیث شریف نبوی «کلکم راع و کلکم مسئول عن رعیته» نامگذاری شده است و بیشتر با Ethics of Care همخوانی دارد.
اخلاق راع هم بعد اجتماعی دارد و هم بعد فردی. نه مانند اخلاق لیبرالی نسبت به دیگران بی‌تفاوت است و نه مانند اخلاق سوسیالیستی فقط برای دیگران و با مبنای مادی است. گرچه این اخلاق مانند اخلاق‌های رفاه و وظیفه با محوریت عدالت نظریات خود را طرح نمی‌کند، ولی کاملا می‌تواند با عدالت همراه شود و از این جهت با Ethics of Care متفاوت است. با این احوال شخص متخلق در این اخلاق نیازمند شخصیتی حساس نسبت به انسانیت است که با همدلی، همدردی و اعتماد پیش می‌رود و از طرفی لازمه این اخلاق باور به خودمختاری انسان است.
در این مقاله بررسی بعد واقع‌گرایی و بعد ارزشی این اخلاق توجه خواهد شد. از این جهت ایده‌آلی واقعی هم در معنای اخلاقی که دستیابی به فضیلت همراه با نیازهای بالفعل است و هم در معنای دینی که دستیبابی به سعادت دنیوی و اخروی است را در بردارد.
پژوهشی در باب نظریه امر الهی
محمد محمدرضایی
چکیده: این نوشتار بر آن است تا نظریه امر الهی را که مدافع ریشه‌دار بودن اخلاق در دین و خدا است، مورد بحث و بررسی قرار دهد. مطابق این نظریه، از لحاظ اخلاقی، خوب آن چیزی است که خدا امر کند و بد آن چیزی است که خدا نهی کند. در ابتدا سعی شده است که تعریف‌های روشنی از اخلاق و دین ارائه شود. منظور از دین، ادیان الهی است که خداوند به پیامبران الهی وحی نموده است که اسلام، تجلی تام و تمام آنها است و منظور از اخلاق، اخلاق دستوری است که درصدد کشف معیارهای اعمال خوب و بد می‌باشد. در ضمن توضیح این نظریه، اعتراضات وارد بر این نظریه مطرح گردیده است. آنها عبارتند از: راه تشخیص اوامر الهی؛ مسأله الزام در نظریه اوامر الهی؛ خودمختاری در نظریه اوامر الهی و بن‌بست این نظریه. در اداامه، پاسخ‌های مناسب آنها به اجمال بحث و بررسی شده است به گونه‌ای که این نظریه قابل دفاع باشد. /920/پ202/ی
ارسال نظرات