اخلاق از غربت خود بیرون نیامده است
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام هادی صادقی، معاون فرهنگی قوه قضاییه نوزدهم اسفندماه در نخستین نشست تخصصی جایگاه علم اخلاق در نظام آموزش و پژوهش حوزه که در پژوهشگاه علوم و معارف اسلامی حوزه علمیه قم برگزار شد گفت: متأسفانه هنوز در حوزه اخلاق نظری و علمی در حوزه‌های علمیه اقدامات مطلوبی صورت نگرفته است.
وی ادامه داد: اخلاق در گذشته در غربت طولانی به سر می‌برد و هم‌اکنون نیز از غربت خود بیرون نیامده است، بسیاری از افراد فکر می‌کنند تنها اخلاق به موعظه ختم می‌شود، یعنی وقتی صحبت از اخلاق می‌شود تنها اخلاق موعظه‌ای به ذهنشان می‌آید.
معاون فرهنگی قوه قضاییه با بیان این‌که در فرهنگ اسلامی مباحث اخلاق نظری سه علم فلسفه، کلام و اصول فقه بیشتر مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد، اظهار داشت: بسیاری از افراد اخلاق فلسفی، تربیتی، علم اخلاق و عرفان را با هم مخلوط می‌کنند از این‌رو گرفتار اشتباه می‌شوند.
وی اظهار داشت: در اصول فقه مباحث مبنایی و جدی فلسفی مورد بررسی و توجه قرار گرفته است؛ در این علم از حسن و قبح سخن گفته می‌شود در عرصه علم اخلاق اسلامی نیز می‌توان رگه‌های مختلفی از گرایش‌ها را مشاهده کرد.
حجت‌الاسلام صادقی با تأکید بر این‌که امروزه باید مباحث اخلاقی از هم تفکیک شده و در هر عرصه علم اخلاق به صورت جداگانه مورد بررسی قرار بگیرد، خاطرنشان کرد: مباحث اخلاقی در کتاب اخلاقی گذشته به صورت مخلوط عرضه می‌شد ولی امروز احساس می‌شود که باید مباحث اخلاقی هر بخش جدا باشد.
وی افزود: امروزه در دانشگاه‌ها خبری از اخلاق نیست، در حوزه‌های علمیه نیز درباره اخلاق کتاب‌های انگشت شماری نوشته شده است و به مباحث اخلاقی توجه بیشتری نشده است، در حوزه نسبت به اخلاق نظری و عملی کار جدی مشاهده نمی‌شود.
حجت‌الاسلام صادقی با تأکید بر توجه به تربیت اخلاقی گفت: در حوزه تربیت اخلاق هم عرفان عملی و هم تصوف وجود دارد، عرفان گاهی به صورت فقاهتی و گاهی با شیوه صوفیه مورد بررسی قرار گرفته است ولی به هیچ وجه نمی‌توان عرفان نظری را جزو اخلاق دانست.
وی تصریح کرد: عرفان نظری می‌تواند مبنای خدا شناختی و هستی شناختی داشته باشد، عرفان نظری کاملاً وحدت‌گرا بوده و خداوند را تنها هستی قابل ذکر می‌داند و هر کس دارای این مبنا باشد اخلاق او نیز متأثر از آن خواهد بود.
معاون فرهنگی قوه قضاییه با بیان این‌که دیدگاه اسلام باید در عرصه اخلاق نظری مورد بررسی قرار بگیرد، خاطرنشان کرد: پس از تغییر و تحول رنسانس در غرب نتیجه این شد که شریعت و دین مسیحیت کنار رفت و سکولاریسم که ناظر بر عمل نبود جایگزین آن شد.
وی بیان داشت: افزون‌بر این‌که فقه اسلامی و شریعت ناظر بر اعمال مسلمانان است عهده‌دار بیان تکالیف و حقوق مردم در عرصه‌های مختلف است، در حالی که فقه غربی ناظر بر اعمال افراد نبوده و تنها مباحثی همانند صلح، حقوق بشر، طبیعت و پزشکی از جمله مباحث عملی مورد بحث فقه و علوم اخلاقی غربی هستند.
این استاد حوزه ابراز داشت: در جهان اسلام بخش مهمی از وظایف اخلاق بر عهده فقه است و به دلیل این‌که علوم اخلاقی مختلف گسترش چندانی نداشته و نمی‌تواند تمام مطالب را مورد بحث قرار دهد علم فقه پاسخگوی مردم بوده و نیاز به علوم اخلاقی احساس نمی‌شود و اگر بخواهیم در حوزه نسبت به مباحث مختلف بررسی انجام بدهیم علم فقه یک منبع غنی به شمار می‌آید.
معاون فرهنگی قوه قضاییه با اشاره به این که باید به بایستههای علم اخلاق توجه شود، اظهار داشت: متأسفانه بخش نظری اخلاق مورد بیتوجهی قرار می‌گیرد چرا که در این بخش نیاز به مبنا گزینی چندان احساس نشده و مورد بررسی قرار نگرفته است.
وی ادامه داد: گروهی از نیازهای اخلاق ما شامل مباحث نظری می‌شود و اگر بخواهیم به مباحث نظری رنگ و بوی اسلامی بدهیم باید مبانی نظری در اخلاق اسلامی را مورد بررسی و واکاوی قرار بدهیم.
حجت‌الاسلام صادقی با تأکید بر این که فقه اسلامی نسبت به اخلاق غربی برتر است، گفت: مهمترین ویژگی فقه اسلامی این است که در آن هم اخلاق و هم حقوق بیان شده است در حالی که همراه بودن اخلاق و حقوق در اخلاق غربی وجود ندارد.
وی در پایان بیان داشت: اخلاق به معنای وسیع کلمه بخش مهمی از فقه اسلامی، شیعی، عرفان عملی و اصول را شامل می‌شود که باید مورد توجه قرار بگیرند./993/پ202/ن