مصداق شناسی اهل بیت در کتاب و سنت از دیدگاه فریقین

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، پایان نامه «مصداق شناسی اهل بیت(ع) در کتاب و سنت (از دیدگاه فریقین)» پژوهشی از «آقای عبدالله غلامی» به بررسی و تعیین مصادیق اهل بیت و اهل کساء در آیه تطهیر و حدیث کساء از دیدگاه شیعه و سنی اهتمام ورزیده است.

بر اساس این گزارش، در چکیده این پایان نامه می‌خوانیم:

چکیده:

اهل بیت(ع) به تعبیر آیه قرآن «اطیعوا الله و اطیعوا الرسول و اولوا الامر منکم» مولی مؤمنان و جانشین پیامبر عظیم‌الشأن(ص) هستند؛ و وظایف آن حضرت را در همه ابعاد به جز دریافت وحی به عهده می‌گیرند و به عبارت دیگر: اهل بیت پیامبر(ع) رهبران الهی پس از آن حضرت هستند و شناخت درستی و پیروی از آنان موجب هدایت و سعادت دنیوی و اخروی یک مسلمان است و عدم شناخت و پیروی از آنان موجب گمراهی و نقمت او می‌شود. اما اهل بیت(ع) چه کسانی باید باشند؟ مگر همسران و خویشاوندان پیامبر اکرم(ص) نیستند؟ با توجه به آیه تطهیر مصادیق اهل بیت پیامبر(ص) غیر از همسران و خویشاوندان آن حضرت هستند زیرا آنان فاقد آن ویژگی هستند که در آیه ذکر شده است.

این تحقیق در صدد بررسی مصادیق اهل بیت پیامبر(ص) با توجه به آیه تطهیر (آیه 33 از سوره احزاب) به صورت تطبیقی و مقارنه‌ای هست، و مشتمل بر شش فصل می‌باشد. در فصل اول به بیان کلیات به صورت دقیق و در فصل دوم به بررسی واژگان مصداق شناسی، اهل، بیت و به صورت اجمالی به آیه تطهیر پرداخته و در فصل سوم و چهارم مصداق شناسی اهل بیت در آیه تطهیر از دیدگاه مفسران فریقین و مصداق شناسی اهل بیت در روایات از دیدگاه فریقین را مورد بررسی قرار داده‌ام. در فصل پنجم، شبهات مربوط به آیه تطهیر را مطرح کرده و به نقد و بررسی و پاسخگویی آن پرداختم و در فصل ششم مسأله جانشینی پیامبر(ص) را در سه گفتار: 1- تعیین جانشین پیامبر(ص) 2- ویژگی‌های امام 3- تعداد جانشینان آن حضرت از دیدگاه فریقین، مورد بررسی قرار داده‌ام.

اهداف تحقیق :

این تحقیق اهداف ذیل را در بر می‌گیرد:

1-تعیین مصادیق اهل بیت در آیه تطهیر.

2-آیه تطهیر دال بر پاکی و عصمت اهل بیت است.

3-روشن ساختن اهل بیتی که معصومند و در واقع جانشینان پیامبر اکرم (ص) هستند به جز حضرت فاطمه زهرا (س)، و برتری و شایستگی مسأله خلافت و جانشینی، ویژه آنان است. چون بر اساس ادله عقلی و نقلی برای همه امت اسلامی جانشینان پیامبر باید معصوم باشند تا هدف فرستادن انبیاء و اولیاء جهت هدایت انسان نقص نشود.

4-نقد و بررسی شبهات مربوط به آیه تطهیر و پاسخگویی به آن.

5-نشان دادن نا توانایی برخی قرآن پژوهان و حدیث پژوهان اهل سنت در تعیین مصادیق اهل بیت پیامبر (ص) و جانشینان آن، و بیان علت و یا غرض از عدم قبول مصادیق واقعی اهل بیت و پنهان کردن آن، و اشاره به عدم امکان پنهان شدن واقعیت یک حق (مصادیق اهل بیت) بر اساس گفتار برخی از علمای معتدل و حق گرا در مذهب اهل سنت.

اهل بیت:

معنای ترکیبی این دو واژه عبارت است از افراد و اعضای یک خانواده و معنی اصطلاحی اهل بیت پیامبر (ص) نیز همین معنی خواهد بود، افرادی که اعضای خانواده پیامبر (ص) هستند.

دیدگاه‌ها درباره مصادیق اهل بیت در آیه تطهیر:

اگر به دیدگاه‌ها به دقت نگاه کنیم خواهیم یافت که تمام آن‌ها پیرامون سه عنصر دور می‌زند:

اول : دخول زنان در مراد از کلمه «اهل بیت» یا به طور مستقل یا با اصحاب کساء یا با سایر بنی هاشم یا با افرادی که دایره شمول گسترده‌تر یا تنگ‌تری دارد.

دوم : دخول خویشاوندان پیامبر (ص) یعنی بنی هاشم غیر از اصحاب کساء یعنی کسانی که صدقه بر آنان حرام است وبا پیامبر خویشاوندی نسبی دارند. بعضی از زنان پیامبر را می‌افزایند و بعضی هم در نفی آنان اصرار دارند.

سوم : اختصاص اهل بیت به اصحاب کساء :گروهی با استناد به روایات چندی که در این باره صراحت دارد سایر امامان دوازده‌گانه را به آن می‌افزایند.

تمام دلایل در حقیقت به نفی یا اثبات این عناصر برمی گردد اگر چه در بیان آنچه که در اثبات آن می‌کوشند با هم اختلاف جزیی دارند.

مصداق شناسی اهل بیت (ع) در آیه تطهیر از دیدگاه مفسران فریقین :

الف) مصادیق اهل بیت در آیه تطهیر از دیدگاه مفسران شیعه :

1- فرات کوفی در کتاب خود «تفسیر فرات کوفی» بیش از ده روایت را با سندهای گوناگونی از منابع فریقین نقل می‌کند که همه این روایات بر این مطالب دلالت می‌کند منظور از اهل بیت و اهل کساء (پیامبر، امام علی، فاطمه زهرا، امام حسن و امام حسین) است.

2-     فیض کاشانی : ذیل آیه مبارکه تطهیر به نقل قول پرداخته سپس چند روایت از منابع شیعه نقل می‌کند که همه این روایات صریحاً و تلویحاً بر اختصاص آیه تطهیر به اهل کساء دلالت می‌کند.

ب)مصادیق اهل بیت در آیه تطهیر از دیدگاه مفسران اهل سنت :

1- جناب طبری پس از تبیین معنی آیه می‌گوید:اهل تأویل درباره منظور از اهل بیت نظر مختلف دارند بعضی گفته‌اند منظور از آن رسول خدا علی، فاطمه، حسن، و حسین است. وی جهت این دیدگاه چهارده روایت از ابی سعید، عایشه، ام سلمه و ... آورده که به صراحت بر اختصاص آیه تطهیر به اهل کساء دلالت دارند؛ و بعضی دیگر گفته‌اند : منظور از اهل بیت، زنان رسول خدا است ولی وی برای تایید این دیدگاه فقط یک روایت آورده است.

با ملاحظه دیدگاه‌های مفسران اهل سنت نکات ذیل را می‌توان به دست آورد :

مفسران اهل سنت برای مصداق شناسی اهل بیت در آیه تطهیر به چهار دیدگاه قائلند:

1- منظور از اهل بیت اهل کساء است.

2- منظور از آنان زنان پیامبر است.

3- منظور از آنان اهل کساء و زنان آن حضرت است.

4- منظور از آنان زنان و خویشاوندان آن حضرت است.

نتیجه گیری :

1-       آیه تطهیر فقط اهل بیت(ع) را معصوم می‌داند از این رو همسران و خویشاوندان پیامبر (ص) از جمله آل علی (ع) غیر از علی (ع) و فرزندان معصوم او که از نسل امام حسین هستند، آل عقیل، آل عباس جزء اهل بیت (مراد آیه) به حساب نمی‌آیند زیرا همه آنان فاقد عصمت بودند.

2-       بر اساس روایات فریقین که درباره آیه تطهیر آمده منظور از اهل بیت گروه خاصی است که علاوه بر اسم اهل بیت، آنان را اهل کساء می‌نامند و آنان منحصر به پنج تن بودند پیامبر(ص)، علی، فاطمه، حسن و حسین (ع).

3-       اینکه خداوند اراده کرده که هرگونه پلیدی و گناه را از اهل بیت (ع) دور کرده و آن‌ها را کاملاً پاک سازد این اراده منحصر به زمان گذشته (یعنی زمان نزول آیه) نیست بلکه این اراده، استمرار و تداوم دارد.

4-       همه اهل بیت پیامبر (ص) جز فاطمه (س) جانشین آن حضرت هستند زیرا بر اساس روایات متواتر و معتبر فریقین از جمله حدیث غدیر، ثقلین، حدیث امامان و... پیامبر (ص) در طول عمر خود به فرمان خدا در مواقع مختلف جانشینان خود را به امت معرفی و تاکید نموده است که به آن‌ها چنگ زده و از آنان اطاعت کنند تا گمراه نشوند. همچنین اسامی آنان را به ترتیب برای امت خود بیان کرده است. 

شایان ذکر است، پایان‌نامه «مصداق شناسی اهل بیت (ع) در کتاب و سنت (از دیدگاه فریقین)» پژوهش پایانی «خانم أمینه یینگ می گائو»، برای اخذ مدرک کارشناسی رشته علوم قرآن و حدیث جامعة المصطفی العالمیة است که در تابستان 1390 دفاع شده است و استاد راهنمای آن «جناب آقای علی زاده» است. /9193/پ201/ن