تاریخچه پرچم ایران + فیلم

به گزارش سرویس مانیتورینگ خبرگزاری رسا، 20 اردیبهشت ماه، سالروز طراحی پرچم جمهوری اسلامی ایران می باشد. پرچم ایران از دورهٔ ناصرالدین‌شاه قاجار دارای سه رنگ، شامل رنگ‌های سبز، سفید و سرخ است. نشان کنونی در پرچم ایران، نشان جمهوری اسلامی نام دارد که شرح و تفسیر رسمی آن در اصل 18 قانون اساسی آمده‌است. اما به‌طور خلاصه این نشان بیان‌گر لفظ جلاله «الله» و شعار اسلامی  «لا اله الا الله» است که روی رنگ سفید پرچم قرار گرفته‌است. همچنین 22 «الله‌اکبر» به رنگ سفید و به نشانه پیروزی انقلاب در روز 22 بهمن در حاشیه پایین رنگ سبز و حاشیه بالای رنگ سرخ نوشته شده‌است.

 در گذشته پرچم هخامنشیان به احتمال زیاد عقابی با بال‌های گشوده، با قرص خورشیدی در پشت سر عقاب بود. در زمان اشکانیان پرچمی استفاده می‌شد که به خورشید مزین بوده‌است. منبع عمده ما، از نشانه‌های اشراف دوره ساسانی و درفش‌های روزگار ساسانی، کتاب شاهنامه و منابع اسلامی می‌باشد. همچنین تعداد هجده مُهر مربوط به دوره ساسانی که در اطراف دریاچه خوارزم پیدا شده‌است و سنگ نوشته‌های ساسانی وبرخی اشارات موجود در منابع رومی، آگاهی‌هایی در این زمینه به ما می‌دهند.

در سده‌های آغازین پس از اسلام رنگ سیاه، رنگ خلفای عباسی و پیروان و طرفداران آنها بود و رنگهای سبز و سفید نیز رنگ مورد علاقه در پرچم‌های مخالفان عباسیان؛ مانند علویان، فاطمیان مصر و شورشیان ایرانی.

از حدود قرن 9 هجری (پانزده میلادی) نشان شیر و خورشید نشان محبوبی در پرچم‌های ایران گردید. این نشان در دوره‌های مختلف و نزد سلسله‌های شاهی مختلف به صورت های متفاوتی تعبیر شد که مهمترین تفسیر آن چنین بود: شیر، نماد اسدالله، علی بن ابیطالب و خورشید نشان ولایت بود.

تعبیرهای ملی‌گرایانه و سلطنتی از این نشان بعدها در دوران‌های قاجار و پهلوی داده شد. در زمان فتحعلی شاه قاجار شمشیری به دست شیر داده می‌شود و استفاده از این نشان تا انقلاب 1357 ادامه پیدا می‌کند. نشان شیر و خورشید بعد از انقلاب اسلامی به رهبری حضرت امام خمینی(ره) با نشان جمهوری اسلامی جایگزین می‌گردد.

طراح آرم پرچم، حمید ندیمی، دانشیار دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی می‌باشد.

بنابر استاندارد موجود در ایران علامت مخصوص جمهوری اسلامی ایران به رنگ سرخ در وسط پرچم قرار می‌گیرد. شعار «الله اکبر» به رنگ سفید و با خط بنایی (یعنی همان خطی که شعار الله اکبر را بر گلدسته های مساجد اسلامی با آن نقش می‌کنند) تکرار می‌شود. این شعار به نشانه بیست و دوم بهمن (یازدهمین ماه سال) یازده بار در رنگ سبز و یازده بار در رنگ سرخ یعنی بیست و دو بار به صورت حاشیه در مرز رنگ سرخ و سبز با رنگ سفید تکرار می‌گردد. طبق استاندارد ملی شماره یک کشور ایران پارچه پرچم باید از نخ پنبه‌ای خالص سفید و مرسریزه شده و یا مخلوط پنبه - پلی‌استر و ویسکوز- پلی‌استر (معمولًا به نسبت 65-35 درصد) تهیه شود در ضمن از ابریشم و پشم نیز می‌توان استفاده نمود، ولی پارچه پرچم نباید از ویسکوز خالص باشد. بافت پارچه مورد استفاده برای پرچم ساده و از نوع تاری و پودی است.

آقای ندیمی در خصوص طراحی آرم چنین می گوید: "هلال‌های تعبیه‌شده در این آرم از نقش مبارکی ریشه می‌گیرد که حضرت رسول(ص) بارها با شمشیر مبارکشان به عنوان امضا بر روی شن‌ها ترسیم کرده‌اند. این طرح پنج بخش دارد که نشان‌دهندة پنج اصل دین است. اصل توحید را در حکم عمود، دو ساقة اصلی در میان خود دارد. علاوه بر کلمة الله که در ترکیب اصلی آن دیده می‌شود، لااله‌الاالله نیز در آن مستتر است. جزء قائم میانی در ترکیب با شکل تشدید ( ّ ) که در خط عربی نشانه شدت است، شمشیر را تداعی می‌کند؛ این همان تعبیر کلمه «حدید» است. تقارن‌های این آرم هم نشانه تعادل و توازن است؛ این همان میزان است.

بزرگ‌ترین و اصلی‌ترین ویژگی این آرم همان بیان کلمة الله است که قالب و محتوا را در خود جای داده است. آرم به صورت کروی طراحی شد تا نشان‌دهنده ی پیام جهانی آن باشد."

"علاقه داشتم برای جهان اسلام یک نشان درست کنم. وقتی حضرت امام فرمودند که نشان شیر و خورشید باید عوض شود و کشور به نشان جدیدی نیازمند است، به صورت جدی ایده‌ام را پی‌گیری کردم و به مرور سیاه‌مشق‌های قبلی پرداختم. در این نماد سه رکن اساسی حکومت اسلامی از دیدگاه قرآن وجود دارد یعنی کتاب، ترازو و آهن و یا به عبارت قرآنی کتاب، میزان و حدید. جزء قائم میانی، در ترکیب با شکل تشدید که در خط فارسی و عربی نشانه شدت است شمشیر را تداعی می‌کند، قائم و ایستاده که خود نماد  قدرت و استحکام و ایستادگی است و این برداشت تعبیری از کلمه حدید است در کتاب الله (... انزلنا الحدید فیه باس شدید) و ترکیب کاملا متقارن شکل بیانی از حالت تعادل و توازن که این نیز برداشتی تعبیری است از کلمه میزان در کتاب خدا. والسماء رفعها و وضع المیزان.

او در توضیح طرحش ادامه می دهد: " این پرچم به امید دادن به دست حکومت امام زمان (عج) طراحی شد. رنگ‌های سبز و سفید و سرخ، علامت مخصوص جمهوری اسلامی و شعار الله اکبر همگی از ارکانی هستند که در قانون اساسی برای پرچم ایران در نظر گرفته شده‌اند."

او در سال های اخیر در یک دیدار خصوصی اظهار داشت: " «من که اصلاً این‌کاره نبودم. این طرح را باید گرافیست‌های بزرگ می‌کشیدند. کارِ من نیست. این کاری خدایی است، به من ربطی ندارد. این است که دوست ندارم خودم را سنجاق کنم. افراد فانی را به مسایل باقی متصل نکنید.»

/1418/ 9161/خ