رابطه اقتصاد و حکومت از دیدگاه آیت‌الله مصباح یزدی
خبرگزاری رسا ـ رییس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) بر فرهنگ‌سازی رعایت ارزش‌های اسلامی در اقتصاد تأکید کرد و از مسؤولان صدا و سیما خواست مردم را به رعایت ارزش‌های اسلامی در اقتصاد علاقه‌مند کنند.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، آیت‌الله محمدتقی مصباح یزدی در همایش ملی اقتصاد و حکومت که پیش از ظهر امروز در سالن اجتماعات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) برگزار شد، به تبیین رابطه اقتصاد و حکومت پرداخت و بر رعایت ارزش‌های اسلامی در اقتصاد تأکید کرد.
وی فلسفه نیاز به وجود حکومت در جوامع به ویژه جوامع مدرن را مورد بررسی قرار داد و گفت: برای رسیدن به رابطه اقتصاد و حکومت ابتدا باید تعریفی از حکومت ارائه و براساس آن تعریف وظایف کلی حکومت در نظر گرفته شود و بعد باید دید که وظایف حکومت چه ارتباطی با اقتصاد داشته و حکومت اسلامی چه ویژگی در ارتباط با مسائل اقتصادی دارد.
رییس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) با بیان اینکه حکومت نهادی متصدی رفع نیازمندی‌های جامعه به طور محدود یا کامل است، افزود: ممکن است انسان‌هایی داوطلب شوند بتوانند نیازها را برطرف کنند اما معمولا انگیزه اینکه نیازهای جامعه رفع شود در افراد پیدا نمی‌شود.
وی یادآور شد: هرچند افرادی ثروتمند و متخصص بتوانند با تشکیل مؤسسه آموزشی در سطوح مختلف و حتی با پول و نظارت خودشان، آموزش و پرورش را از ابتدایی تا سطوح پایین‌تر اداره کنند، اما عملا اینطور نخواهد شد و اگرچه از سوی چند خیر مدرسه‌ساز مدارس غیرانتفاعی دایر شود، اما اینکه بتوانند نیاز کل کشور را تأمین کنند، محال است.
آیت‌الله مصباح یزدی با اشاره به اینکه بخشی از نیازمندی‌ها مربوط به امور اقتصادی، آموزش و پرورش، بهداشت و درمان، روابط خارجی و بین‌المللی، دفاع و امنیت داخلی و بخشی نیز مربوط به نیازهای اقتصادی جامعه است، گفت: ارتباط حکومت با مسائل اقتصادی از آنجا است که جامعه دارای نیازمندی‌هایی است که داوطلب بالفعل برای رفع آن وجود ندارد.
طرح یک فرمول اقتصادی برای جوامع امکان‌پذیر نیست
وی چگونگی رفع نیازمندی‌های جامعه را از سوی حکومت مورد تبیین قرار داد و اظهار کرد: شکل رفع نیازهای جامعه تابع شرایط زمانی و مکانی است و یک فرمول خاصی برای رفع نیازمندی‌های جامعه نمی‌توان ارائه کرد که در همه جوامع، زمان‌ها و اقلیم‌ها به طور یکسان اجرا شود، چراکه شرایط زندگی مردم تفاوت می‌کند و نمی‌توان به هر کشوری با شرایط ویژه اقلیمی که دارد یک فرمول اقتصادی ارائه داد.
نماینده مردم تهران در مجلس خبرگان تصریح کرد: انتظار بی‌جایی است که بتوان یک فرمول اقتصادی واحد برای همه زمان‌ها و مکان‌ها ارائه کرد؛ اگر مکتب و ایدئولوژی ادعا کند که برای همه زمان‌ها و مکان‌ها ضوابط و قانون دارد، حتما اکثر این ضوابط کلی بوده و برنامه اجرایی نخواهد بود، همه قوانین نمی‌تواند مضبوط در یک دین برای همه مصادیق اقتصادی تعیین شود.
وی با بیان اینکه شرایط متغیر انسان‌ها در زمان‌ها و مکان‌ها متفاوت، اقتضای برنامه‌ریزی متغیر دارد، گفت: با توجه به تجربیات و شرایط به خصوصی که در همه دنیا اعمال می‌شود، وظایف کلی حکومت در بخش اقتصادی را می‌توان در چند بند در نظر گرفت و تحت چند عنوان کلی که هر کدام احتیاج به برنامه‌ریزی‌های عملیاتی و اجرایی خاص در گستره بسیار وسیع و مقتضای نیازهای جوامع دارد، گردآوری کرد.
اقتصاد هر کشوری بدون تبادل و تجارت راکد می‌ماند
آیت‌الله مصباح یزدی توجه به زیرساخت‌های اقتصادی را مورد تأکید قرار داد و افزود: برای اینکه امور اقتصادی جوامع مدرن به ویژه در بعد اجتماعی تعیین شود، زیرساخت‌های اقتصادی در چند بخش کلی قابل مطالعه است، پایه اقتصاد هر کشور و طبیعی‌ترین منبع درآمد برای انسان‌ها در کشاورزی است، با توجه به خشکسالی‌ها متعدد، اولین زیرساخت تأمین آب است که احتیاج به ساخت سدهای متعددی نیز دارد.
وی ادامه داد: بخش دوم منابع اقتصادی، معادن است که شناسایی، استخراج، بهره‌برداری از فناوری آن و حتی انرژی هسته‌ای جزئی از زیرساخت‌های آن به شمار می‌رود، دستیابی به این امر کار یک فرد، گروه یا بنگاه اقتصادی نیست و تنها بر عهده نهاد دولت است؛ صنعت با این مفهوم امروزی که در دنیا دارد و تمام شئون زندگی را در برگرفته است، احتیاج به تکنولوژی، توسعه و آموزش آن دارد که خود زیرساخت‌هایی را می‌طلبد.
رییس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) با بیان اینکه اقتصاد هر کشوری بدون تبادل و تجارت راکد می‌ماند، تأمین زیرساخت‌های اقتصادی را یکی از وظایف دولت در زمینه اقتصاد عنوان و اظهار کرد: اگر هزار متخصص جمع شوند و بهترین قانون‌ها را بنویسند برای مردم اعتباری ندارد، باید نهادی شناخته شده، قانونی را که می‌نویسد پشتوانه اجرایی داشته باشد، یعنی دولت و حکومت.
وی تعیین مقررات مربوطه در زمینه‌های مختلف را از وظایف حکومت دانست و با بیان اینکه خود قانون پس از وضع، ضمانت اجرا ندارد و دستگاهی باید اعتبار قوانین را ضمانت کرده و بر اجرای قوانین نظارت کند، افزود: اگر فردی گرانفروشی می‌کند باید الآن مجازات شود تا فردا گرانفروشی نکند، این وظیفه نهاد نظارت به عنوان تعزیرات حکومتی است که باید ضمانت اجرایی داشته باشد.
آیت‌الله مصباح یزدی، تأمین نیازمندی‌های کسانی که از عهده تأمین نیازمندی‌های خود بر نمی‌آیند مانند معلولان را از وظایف دیگر دولت عنوان و ابراز کرد: مقداری اینها با کمک‌های مردمی اداره می‌شود اما ضمانتی ندارد و وظیفه حکومت است که هر جا داوطلبی ندارد از بیت‌المال پرداخت شود.
ضرورت فرهنگ‌سازی برای رعایت ارزش‌های اسلامی در اقتصاد
وی با بیان اینکه یک بخش از مسائل اقتصاد مربوط به حکومت اسلامی و فوق همه اینها و ارزشمندترین و سایه‌انداز بر همه این بخش‌ها است و آن رعایت ارزش‌های اسلامی است، گفت: ارزش‌هایی را باید همواره در بحث اقتصاد در نظر گرفت که نمونه بارز آن که همه به آن مبتلا هستیم مسأله ربا در اقتصاد است.
این استاد اخلاق حوزه علی رغم مقررات وضع شده، وضعیت بانک‌های کشور نامناسب دانست و تأکید کرد: در دنیا برای نجات از بحران اقتصادی نرخ بهره را به نیم درصد کاهش داده‌اند اما نرخ بهره در کشور ما عملا بین 27 تا 30 درصد است و اسم آن را هم کشور اسلامی و بانکداری اسلامی گذاشته‌ایم و توقع داریم مشکلات اقتصادی حل شود، همه مشکلات را هم به گردن این نهاد و آن نهاد و یا تحریم‌های خارجی می‌اندازیم، در حالی که ارزش‌های اسلامی را رعایت نمی‌کنیم.
وی با اشاره به مسأله استنباط احکام، ادامه داد: هنوز برای ریشه‌ای‌ترین موضوع اقتصاد که اسکناس باشد، جواب قطعی نداریم، وقتی چیزی مورد حاجت جامعه است و متصدی ندارد دولت باید اقدام کند، گیریم که وظیفه حوزه بود و حوزه از انجام آن پرهیز کرد، از عهده دولت خارج نمی‌شود، نیاز جامعه است و باید آن را فراهم کند که فراهم کردن پژوهش در حوزه اقتصادی و آموزش دادن افراد و نیز فرهنگ‌سازی وظیفه دولت و حکومت است.
اقتصاد ایران را نمی‌توان مجزای از اقتصاد دیگر کشورها در نظر گرفت
آیت‌الله مصباح یزدی بخش دیگری از سخنان خود را به تبیین بحث اقتصاد جهانی اختصاص داد و با بیان اینکه اقتصاد ایران را نمی‌توان مجزای از اقتصاد آمریکا، ژاپن و چین در نظر گرفت، بار دیگر بر پیاده شدن ارزش‌های اسلامی در اقتصاد تأکید کرد و از مسؤولان صدا و سیما خواست تا با به کارگیری انواع وسایل تبلیغی، مردم را به رعایت ارزش‌های اسلامی در اقتصاد ترغیب کنند.
وی سرمایه‌گذاری دولت به عنوان یک شریک و بنگاه اقتصادی و به کارگیری تکنیک‌هایی را برای حل برخی از مشکلات اقتصادی ضروری دانست و گفت: پژوهش، آموزش و فرهنگ‌سازی بزرگ‌ترین وظیفه به عهده حوزویان است، اما چون امکاناتش نیست، دولت باید برای رفع نیازها کمک کرده و اگر نشد مؤسساتی برای پژوهش، آموزش و فرهنگ‌سازی تأسیس کند. /920/پ201/ج
ارسال نظرات