مشروعیت توسل در گفتار علمای اهل سنت
مشروعیت توسل به اولیای خدا و واسطه قرار دادن آنها برای تقرب به خداوند و طلب حاجت از او، در روایات متعددی آمده و سیره مسلمانان از عصر پیامبر(ص) تا کنون بر آن جاری بوده است. این امر نه تنها شرک نیست، بلکه اظهار تذلل و خشوع بیشتر در پیشگاه خداوند است.
در ادامه به بررسی نمونه‌هایی ای از گفتار علمای اهل سنت در مشروعیت توسل که توسط حجت الاسلام و المسلمین سید علوان نجاتی موسوی گردآوری شده است می‌پردازیم:
قاضی عیاض به اسناد خود روایت کرده که ابوجعفر منصور در مسجد پیامبر(ص) با مالک بن انس روبرو شد و از او پرسید: آیا رو به قبله نموده و دعا کنم یا رویی به سوی پیامبر(ص) گردانم؟ مالک جواب داد: چرا رخسار خود را از پیامبر(ص) برگرداندی در حالی که او وسیله تو و پدرت آدم تا روز قیامت است؛ رو به جانب قبر نموده و او را شفیع خود قرار ده تا نزد خداوند شفاعتت کند؛ چرا که خداوند فرموده: «ولو أنهم إذ ظلموا انفسهم...»
2- در الصواعق المحرقه آمده است که محمد بن ادریس شافعی به اهل بیت پیامبر(ص) متوسل می‌شد و می‌گفت:
آل النبی(ص) ذریعتی و هم الیه وسیلتی
ارجو بهم اعطی غدا بیدی الیمینی صحیفتی
خاندان پیامبر(ص) وسیله من به سوی خدا هستند و امیدوارم که به خاطر آنان، نامه عملم به دست راست من داده شود.
3_ از عتبی و سفیان بن عیینه که از مشایخ شافعی هستند نقل شده که عتبی گوید:
کنار قبر پیامبر(ص) نشسته بودم که پیر مردی اعرابی آمد و گفت: السلام علیک یا رسول الله! شنیدم که خدا می‌گوید: « و لو أنهم اذ ظلموا انفسهم جاؤوک ....» و من نزد تو آمدم در حالی که از گناهان خود آمرزش خواسته و تو را نزد خدا شفیع قرار می‌دهم! سپس گریست و چنین فرمود:
یا خیر من دفنت بالقاع اعظمه فطاب من طیبهن القاع و الاسم
نفسی الفداء بقبر انت ساکنه فیه العفاف و فیه الجود و الکرم
ای آن که در عظیم‌ترین زمین‌ها مدفون شده‌ای و از عطر خوش آن هر پستی و بلندی خوش بو شده است، جانم فدای قبری باد که تو در آن آرام گرفتی و در آن عفاف وجود و کرم گرد آمده است.
سپس استغفار نموده و بازگشت در این هنگام خواب مرا ربوده در رؤیا دیدم پیامبر(ص) به من فرمود: ای عتبی به اعرابی بپیوند و به او بشارت بده که خدا آمرزیدش!
4- ابن الحاج محمد بن محمد العبدری مالکی(737 هـ) در فصل زیارت قبور المدخل می‌نویسد:
سزاوار است زائر به واسطه ایشان به خداوند توسل جسته تا گناهانش آمرزیده و حاجاتش برآورده شود؛ زیرا سنت خداوند بر این استقرار یافته که به دست ایشان و به واسطه ایشان حوائج را بر آورده سازد و هر که از رسیدن به مزارشان عاجز است، باید سلام خود را روانه کرده و حوائج خود را بر شمرد؛ زیرا آنان بزرگوارند.
سائل را بر نگردانده و هر که آنان توسل جوید و پناه آورد را نا امید بر نمی‌گردانند!
این سخن در مورد زیارت پیامبران به نحو عموم است؛ اما در مورد زیارت پیامبر(ص) آن چه که ذکر شده، چند برابر افزون می‌شود. توسل به پیامبر(ص) جایگاه ریزش گناهان و خطاهای بزرگ است؛ زیرا برکت و عظمت شفاعت آن حضرت از هر گناهی بزرگ‌تر است.
5- سهودی در وفاء الوفاء به نقل از تقی الدین سبکی گوید: آیه «ولو انهم اذ ظلموا انفسهم جاؤوک...» دلالت دارد بر ترغیب به رفتن نزد قبر پیامبر(ص) و آمرزش خواستن در آن جا و نیز آمرزش خواستن پیامبر(ص) برای او و این مرتبه‌ای است که با مرگ حضرت منقطع نمی‌شود.
6- ابوالعباس قسطلانی(923 هـ) در المواهب اللدنیه می‌نویسد: عمر آن گاه که با توسل به عباس استسقاء می‌نمود، می‌گفت: ای مردم! پیامبر(ص) به عباس هم‌چون پدر خود می‌نگریست؛ پس شما هم به پیامبر(ص) اقتدا و عباس را وسیله درگاه خدا قرار دهید.
در این گفتار عمر تصریح به توسل می‌کند و بنا بر این قول کسی که توسل به مردگان و زندگان را به طور مطلق مردود شمرده یا آن را مختص پیامبر(ص) می‌داند، باطل می‌شود.
هم‌چنین می‌نویسد: توجه به پیامبر(ص) و توسل به ایشان در همه پیش از خلقت، در طول حیات و پس از ممات، در برزخ و در عرصههای قیامت واقع شده و خواهد بود.
7 - زرقانی در شرح مواهب اللدنیه می‌گوید:
باید به آن حضرت متوسل شده و در این توسل خدا را به جاه و منزلت آن حضرت خواند؛ زیرا همین توسل موجب فرو ریختن کوه گناهان و بار سنگین معاصی می‌شود. برکت، عظمت و شفاعت ایشان نزد پروردگار برتر از هر گناهی است و کسی که بر خلاف این معتقد باشد، محرومی است که خداوند بصیرتش را گرفته و قلبش را گمراه کرده است!
1-الغدیر 5 / 135
2- کشف الاریتاب / 318 از الصواعق المحرقه و 321 از وفاء الوفاء
3- الغدیر 5 / 144 از المواهب اللدنیه و 144 از شرح اللدنیه
4 – المدخل 1 / 251 و 25
/9464/704/ر