در گفتگو با محقق پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی مطرح شد؛
قوانین و مقررات عفاف و حجاب در حوزه رسانه
خبرگزاری رسا ـ محقق پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی گفت: اگر رسانه‌ها بر پایه اصول و سیاست‌هایی که از قبل در حوزه عفاف و حجاب وضع شده است بتوانند به القای پیام بپردازند، قطعا نقش مؤثر و بسزایی در نهادینه شدن فرهنگ حیا و عفت دارند.
به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، در اولین مصاحبه از سلسله مصاحبه های «قوانین و مقررات عفاف و حجاب»به بررسی وضعیت کلی موضوع عفاف و حجاب و قوانین و مقررات آن پرداخته شد. در ادامه این گفتگو با حجت‌الاسلام فجری مؤلف کتاب مجموعه قوانین و مقررات عفاف و حجاب و از محققین پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، به بررسی قوانین عفاف و حجاب در حوزه رسانه‌های مکتوب پرداخته شده است که توجه علاقه‌مندان را به آن جلب می‌کنیم.
جناب آقای فجری، رسانه‌ها در جامعه ما بسیار نقش آفرین هستند و در زمینه فرهنگ سازی و ترویج آن در بین جوانان و خانواده‌ها بسیار تاثیرگذارند. آیا برای رسانه ها در حوزه عفاف و حجاب سیاستی از سوی مراجع سیاست گذاری وضع شده است یا نه؟
عصری که در آن زندگی می‌کنیم عصر اطلاعات و ارتباطات است، عصری که رسانه ها در آن حکمرانی می‌کنند و به طور قدرتمندی بر زندگی انسان ها سایه افکنده اند. اگر بگوییم که امروزه این بشر نیست که فکر می‌کند چگونه بپوشد، چگونه بخوابد، چگونه با دیگران معاشرت داشته باشد، بلکه رسانه است که برنامه ریزی می‌کند و به انسان ها الگو و خط مشی می دهد حرف بی راهی نگفته‌ایم.
هر رسانه با توجه به سیاست‌هایی که برای آن وضع شده سعی در القای پیام خاصی دارد. در کشور ما نیز رسانه ها از این امر مستثنی نیستند و اگر رسانه ها بر پایه اصول و سیاست‌هایی که از قبل در حوزه عفاف و حجاب وضع شده است بتوانند به القای پیام بپردازند قطعا نقش مؤثر و بسزایی در نهادینه شدن فرهنگ حیا و عفت دارند.
بخش قابل توجهی از سیاست‌هایی که تاکنون در حوزه عفاف توسط حاکمیت وضع شده است به رسانه‌ها اختصاص دارد.
آیا این سیاست‌ها یکجا جمع شده است یا باید برای دستیابی به آنها مصوبات مختلفی را تورق کرد تا از آنها مطلع شد؟
نه اینگونه نیست که تمامی این سیاست‌ها در یک جا جمع شده باشد بلکه مراجع مختلفی به سیاست‌گذاری اقدام کرده‌اند و حتی برخی از مراجع طی مصوبات مختلفی به این موضوع پرداخته اند. به عنوان مثال یکی از این سیاست ها که توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی در " راهبردهای گسترش فرهنگ عفاف" وضع شده است عبارت است از:
توسعه و تنوع بخشی به الگوهای مناسب حجاب و تبلیغ آن توسط رسانه‌ها به منظور اقناع روحیه تنوع‌طلبی و حس زیباشناختی جوانان، ضمن ترویج و تشویق چادر به عنوان حجاب برتر و پرهیز از تحمیل و اجباری کردن یک الگوی ثابت از حجاب؛
یا سیاست دیگری توسط این شورا در "سیاست‌های فرهنگی ـ تبلیغی روز زن" ابلاغ شده است که بر اساس آن رسانه‌های تبلیغی و تصویری باید رعایت فرهنگ عفاف را در برنامه‌های ذی‌ربط خود بنمایند و از ارائه حجاب برتر در قالب و نقش‌های ضعیف و منفی بپرهیزند.
سیاست‌های دیگری نیز وجود دارد به عنوان نمونه بیان می‌کنم:
- اعمال تمهیدات لازم در جهت ترویج و تبلیغ نمادها و الگوهای پارچه و لباس ایرانی ـ اسلامی و بومی مناطق مختلف کشور و نمادها و الگوهای ایرانی اسلامی در سینما، تئاتر، مطبوعات، کتاب، موسیقی، هنرهای نمایشی و دیگر فعالیت‌های فرهنگی
- فراهم کردن زمینه‌های لازم جهت تهیه کتب، نشریات و تولیدات علمی ـ فرهنگی به منظور ترویج فرهنگ عفاف و پاسخگویی به شبهات موجود در مورد آن
- ممنوعیت طراحی، تولید، توزیع و صدور خدمات و محصولات فرهنگی، هنری و سینمایی، رسانه‌ای، صنایع دستی که موجب ترویج فرهنگ برهنگی، بدحجابی و بی‌حجابی و ابتذال باشند.
- فراهم کردن زمینه‌های لازم جهت تهیه کتب، نشریات و تولیدات علمی ـ فرهنگی به منظور ترویج فرهنگ عفاف و پاسخگویی به شبهات موجود در مورد آن
- نظارت دقیق و همه جانبه در امر تولید و نشر کتاب، مطبوعات و مجلات سینمایی در خصوص رعایت حریم عفاف و حجاب از نظر محتوایی و شکلی؛
"کتاب" یکی از مهمترین رسانه های مکتوب به شمار می رود. آیا برای این رسانه به طور خاص قانون یا سیاست‌هایی در حوزه عفاف و حجاب وضع شده است؟
نظام جمهوری اسلامی، سیاست آزادی اندیشه و بیان آرا و عقاید را به عنوان یک اصل اساسی خود برگزیده و بر حقوق و تکالیف قانونی مردم در زمینه نشر کتاب (اعم از چاپی و الکترونیکی) مطابق ضوابط قانونی تأکید می‌کند؛ اما نشر کتاب همان‌گونه که ممکن است مظهر و نمودی از آزادی‌های اجتماعی و انسانی تلقی شود، چه بسا مورد سوءاستفاده و اشاعه لاابالی‌گری فکری و اخلال در حقوق عمومی قرار گیرد. در این زمینه شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوبه ای دارد تحت عنوان "اهداف، سیاست‌ها و ضوابط نشر کتاب" که در سال 1389 وضع کرده است.
بندهایی از این مصوبه به عفاف و حجاب مرتبط است و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی موظف است با همکاری دستگاه‌های ذی‌صلاح برای مقابله با جوانب منفی، این حدود و ضوابط را مورد توجه قرار دهد و فضای سالم و سازنده چاپ و نشر کتاب را حفظ و حراست نماید. به عنوان مثال در بندهایی از این قانون مواردی منع شده است از جمله اینکه بیان جزئیات مراودات جنسی، گناهان، کلمات رکیک و مستهجن، به‌نحوی‌که موجب اشاعه فحشا شود. البته در تبصره این بند استثنایی وجود دارد و آن این است که اگر بیان مراودات جنسی یا مفاسد با زبانی عفیف و غیرمحرک به منظور آموزش، انتقال پیامی مثبت یا نشان دادن چهره شخصیت‌های منفی باشد ایرادی ندارد.
یکی دیگر از بندهایی که مربوط به عفاف است، ممنوعیت استفاده از جاذبه جنسی و تصاویر برهنه زنان یا مردان با عنوان آثار هنری یا هر عنوان دیگر است که این بند هم استثنایی دارد و آن هم استفاده از تصاویر و طرح‌های علمی در کتاب‌های تخصصی و علمی است.
مطبوعات در کشور ما به عنوان یکی از ابزارهای فرهنگی، مدافع و نشر دهنده ارزش‌های فرهنگ اسلامی- ایرانی محسوب می‌شوند. بی تردید ارتقای سطح آگاهی‌های عمومی با استفاده صحیح از این رسانه امکان‌پذیر است. آیا برای این رسانه نیز در حوزه عفاف و حجاب قانونی داریم؟
هرچند مطبوعات عنوان رکن چهارم دموکراسی را به خود اختصاص داده‌است؛ اما با این حال همین پدیده سبب پدید آمدن جرم‌های جدیدی در عصر ما شده و جوامع بشری را با مشکلاتی مواجه کرده است؛ اشاعه فحشا و منکرات و ... از پیامدهای منفی مطبوعات است. در مصوبه "سیاست‌های فرهنگی جمهوری اسلامی در حوزه مطبوعات"، قانون مطبوعات و ... مواردی به عنوان اخلال به مبانی و احکام اسلام و حقوق عمومی معرفی شده اند که در صورت ورود نشریات به این عرصه مورد مجازات قرار می‌گیرند. از جمله:
- اشاعه فحشاء و منکرات و انتشار عکس‌ها و تصاویر و مطالب خلاف عفت عمومی، که اقدام به آن موجب تعزیر شرعی است و اصرار بر آن موجب تشدید تعزیر و لغو پروانه خواهد بود.
- استفاده ابزاری از افراد (اعم از زن و مرد) در تصاویر و محتوی، تحقیر و توهین به جنس زن، تبلیغ تشریفات و تجملات نامشروع و غیرقانونی.
آیا نشریات دانشجویی نیز مشمول این قوانین هستند؟
شورای عالی انقلاب فرهنگی به منظور ضابطه‌مند کردن فعالیت‌های نشریات دانشگاهی و در راستای نهادینه کردن حقوق این نشریات "ضوابط ناظر بر فعالیت نشریات دانشگاهی" را تصویب کرده است. بر اساس ماده 3 این مصوبه، نشریات دانشگاهی از کلیه حقوق مصرح در قانون مطبوعات جمهوری اسلامی ایران برخوردار بوده و در انتشار مطالب و تصاویر جز در موارد اخلال به مبانی و احکام اسلامی و حقوق عمومی و خصوصی مطابق ماده 6 قانون مطبوعات آزاد هستند.
اعمالی که از نظر این ضوابط برای نشریات دانشگاهی، تخلف محسوب و مستلزم رسیدگی و صدور رأی در مراجع پیش‌بینی شده می‌باشد، همان موارد مصرح در فصل ششم قانون مطبوعات است.
در کلیه مواردی که تخلف ارتکابی بر اساس قوانین موضوعه کشور جرم تلقی شود، شورای فرهنگی دانشگاه می‌تواند مدیر مسؤول نشریه را به کمیته انضباطی دانشگاه و یا واحد دانشگاهی معرفی کند و کمیته مزبور پس از رسیدگی می‌تواند مراتب را به دادگاه‌های صالحه منعکس نماید./9191/د101/ن
ارسال نظرات