گفت‌وگوی امام هادی به زبان فارسی
خبرگزاری رسا ـ عضو هیأت علمی پژوهشکده تاریخ و سیره اهلبیت گفت: در روایات بسیاری که غالباً روایات مناقب و فضائل است، ائمه معصومین آگاه به زبان‌های عجمی دانسته شده‌اند.
به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، فرهیختگان محترم را به مطالعه متن گفتوگویی که با حجتالاسلام مصطفی صادقی، عضو هیأت علمی پژوهشکده تاریخ و سیره اهلبیت(ع) در رابطه با گفتگوی امام هادی علیهالسلام به زبان فارسی انجام شده است، جلب میکنیم.
حجتالاسلام صادقی در ابتدای صحبت‌های خود با اشاره به نمونه‌های زیادی از روایاتی که بیانگر آگاهی ائمه اطهار علیهم‌السلام به زبان‌های غیرعربی دارد گفت: در روایات بسیاری که غالباً روایات مناقب و فضائل است، ائمه معصومین آگاه به زبان‌های عجمی دانسته شده‌اند. این روایات دو دسته است؛ گروهی که این مطلب را به طور کلی بیان کرده و همه ائمه را دارای این ویژگی می‌داند، چنانکه در کتاب بصائر الدرجات بابی به این موضوع اختصاص یافته و روایات متعددی در این باره ذکر شده که ائمه اهل‌البیت(ع) به همه زبان‌های عصر خود آگاهند و با آن تکلم می‌کنند.
وی افزود: گروهی از روایات که درباره امامی خاص وارد شده و مثلاً می‌گوید امام صادق(ع) به گروهی از مردم خراسان درباره اموالی که از راه غیر صحیح به دست آید فرمود: «من جمع مالاً من مهاوش أذهبه اللّه فی نهابر» آنان گفتند معنای کلامتان را نفهمیدیم؛ امام فرمود: «از باد آید، بدم شود» یعنی باد آورده را باد می‌برد.
وی ادامه داد: امام هادی(ع) با برخی غلامانش به ترکی سخن گفته‌اند، یا ابوهاشم جعفری نقل کرده که آن حضرت با من به زبان هندی گفتگو کرد و من متوجه نمی‌شدم. در برخی از این اخبار آمده است که اگر شخصی عجم، به زبان عربی با امام سخن می‌گفت جواب را به زبان و لهجه خودش می‌شنید.
عضو هیأت علمی پژوهشکده تاریخ و سیره اهلبیت(ع) در ادامه به اعتبار منابع این گونه روایات اشاره کرد و اذعان داشت: تعداد این روایات کم نیست اما فارغ از بررسی‌های سندی و نقد منبع یا متن این اخبار، آنچه در یک بررسی کوتاه و به صورت اجمالی می‌توان گفت اینکه همه این روایات در منابع شیعه اعم از کتب مناقب مانند: دلائل الامامه، بصائر الدرجات، مناقب ابن‌شهر‌آشوب، الخرائج و الجرائح، الثاقب فی المناقب و مدینة المعاجر یا کتب تاریخ معصومین یا به عبارتی کتب تاریخی ـ کلامی، مانند اثبات الوصیه، ارشاد شیخ مفید، اعلام الوری و کشف الغمه درج شده است.
وی افزود: اما جستجوی اجمالی این اخبار در منابع مشهور تاریخی که غالباً نوشته مخالفان مذهبی ماست یا در کتابی مانند تاریخ یعقوبی که مؤلف آن شیعه قلمداد می‌شود و حتی کتب سنیان دوازده امامی مانند تذکرة الخواص و مطالب السؤول، نتیجه‌ای به دست نمی‌دهد.
وی ادامه داد: با این همه، اخباری در همین کتب مناقب هست که از عبارات و چگونگی نقل آن می‌توان به صدور آن اطمینان پیدا کرد و به این وسیله بر اصل موضوع یعنی زبان‌دانی ائمه استدلال کرد.
حجتالاسلام صادقی همچنین به شرح نمونه ای از این روایات درباره امام هادی (ع) پرداخت و گفت: یکی از این روایات درباره دیدار علی بن مهزیار اهوازی و برادرش ابراهیم با امام هادی(ع) است. امام از آنان دعوت کرده و خواسته بود چیزی که زمان را مشخص کند برایش بسازند و ببرند. ابراهیم می‌گوید در سال 228 ساعتی را برای امام بردیم. پس از ملاقات امام در منزلشان، از ما خواست ساعت را راه‌اندازی کنیم.
وی افزود: برای امام و ابن مهزیار صندلی گذاشتند و هر دو در کنار هم نشستند. ساعت که با افتادن سنگ‌ریزه‌ای زمان را مشخص می‌کرد، به کار افتاد و ساعت 8 را نشان داد. مسرور، غلام ابن‌مهزیار گفت ساعت هشت است؛ امام بلافاصله سؤال کرد: «هشت یعنی ثمانیه؟» ابن‌مهزیار گفت: بله، آقا جان!
وی ادامه داد: این ایرانیان تا عصر نزد امام ماندند ولی امام خواست غلام آنان مسرور پیش او برگردد. گویا امام هنوز سؤالاتی درباره ساعت ساخت ایرانیان داشت یا فرمایش دیگری با مسرور داشت. وقتی او وارد شد امام به فارسی از او احوال‌پرسی کرد: «بارخدایا چون». و مسرورو به فارسی جواب داد: نیک! دوباره امام به فارسی فرمود: «در را ببند» چون شخصی به نام نصر از آنجا عبور می‌کرد که امام نمی‌خواست حضور مسرور را در منزل یا اتاقش ببیند. البته اینکه نصر که بوده و چرا امام میهمان خود را از او پنهان کرده، مشخص نیست.
عضو هیأت علمی پژوهشکده تاریخ و سیره اهلبیت(ع) همچنین به این نکته اشاره کرد که این روایت و یکی دو خبری که پیش‌تر اشاره شد، از موارد نادری است که به وضوح کلماتی را از سوی امام به فارسی بیان می‌کند بر خلاف غالب اخبار در این باب که به صورت کلی از زبان‌دانی ائمه سخن می‌گوید.
حجتالاسلام مصطفی صادقی در پایان صحبت‌های خود با بیان اینکه آشنایی ائمه به زبان‌های غیرعربی از دوره امام ششم به بعد، گزارش‌های ملموس‌تری دارد گفت: فارغ از مباحث کلامی و ویژگی‌های امامت، ورود ایرانیان به دربار عباسی، حضور امام هشتم در ایران و کثرت راویان ایرانی مانند علی بن محمد قاسانی (کاشانی) که روایات او از امام هادی(ع) در کتاب کافی کم نیست، می‌تواند دلیلی بر اطلاع آن بزرگواران از زبان فارسی باشد./9191/د101/ی
ارسال نظرات