ویژگی‌های سیاستگذاری مطلوب جمعیت در ایران مطرح شد
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، اسماعیل نوده فراهانی در کمیسیون آمار و جمعیت همایش ملی تغییرات جمعیتی و نقش آن در تحولات مختلف جامعه که عصر امروز در سالن اجتماعات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) قم برگزار شد، به ارائه پژوهش خود با عنوان «ویژگی‌های سیاستگذاری مطلوب جمعیت در ایران» پرداخت.
بر اساس این گزارش، در این مقاله، دیدگاه‌های مطرح شده پیرامون «افزایش جمعیت» در قالب رویکردهای سه‌گانه «افزایش جمعیت به مثابه افزایش جویندگان رفاه»، «افزایش جمعیت به مثابه افزایش نیروی انسانی در خدمت توسعه»، «افزایش جمعیت به مثابه افزایش نیروی انسانی در خدمت توسعه» و «افزایش جمعیت به مثابه افزایش مسلمانان یا شیعیان» طبقه‌بندی شده است.
بررسی اجمالی برخی رویکردهای موجود در سیاستگذاری جمعیت از جمله در انگلیس، هند، ترکیه، فلسطین اشغالی و لبنان و همچنین مروری تاریخی بر سیاست‌های جمعیتی پس از انقلاب اسلامی طی سال‌های 1357 تا 1384 و سرانجام بررسی علل عدم توفیق رویکرد اصلاحی دولت نهم و دهم با عنایت به سایر سیاست‌های مؤثر بر مقوله جمعیت در ایران، از جمله سیاست‌های آموزش عالی بخش‌های کلیدی این مقاله را تشکیل داده است.
نویسنده در مقدمه پژوهش خود آورده است: سیاستگذاری جمعیت یکی از انواع سیاستگذاری‌ها در جهان معاصر است که جمعیت را موضوع خود قرار داده و ضمن بررسی آن از جهات مختلف، تحولات جمعیت را در ارتباط با سایر موضوعات کلان یک جامعه، مورد بررسی قرار می‌دهد؛ علم جمعیت‌شناسی مبنای نظری سیاستگذاری جمعیتی به شمار می‌رود.
وی با اشاره به برخی رویکردهای موجود در سیاستگذاری افزایش جمعیت، جمعیت را به سه مؤلفه کمیت، کیفیت و آمایش تقسیم می‌کند و با طرح اینکه به لحاظ کمی جمعیت از طریق شاخص‌هایی نظیر نرخ رشد، نرخ باروری، مطلق جمعیت، نسبت گروه‌های سنی مختلف مورد بررسی قرار می‌گیرد، می‌نویسد: نکته اساسی در سیاستگذاریهای جمعیتی، تأکید بر اصل افزایش یا عدم افزایش است و این اظهارنظرها عملا از مداقّه در مراحل بعدی یعنی کمّ و کیف افزایش جمعیت و آینده‌اندیشی پیرامون آن اجتناب کرد‌ه‌اند.
نوده فراهانی می‌افزاید: جمعیت به لحاظ کیفی از طریق شاخص‌هایی مورد قضاوت قرار می‌گیرد که این شاخص‌ها در جوامع مختلف تا حدی متفاوت است، برای مثال، ممکن است در جامعه‌ای میزان دارایی و تحصیلات نسبت به مواردی نظیر باورها و عقاید، سلامت روان و شخصیت، جسم و تن اولویت بیشتری داشته باشد.
وی همچنین ادامه می‌دهد: از منظر آمایشی، جمعیت از طریق شاخص‌هایی نظیر پراکنش جغرافیایی، نسبت‌های شهرنشینی، روستانشینی، کوچ نشینی، مرزنشینی، مذاهب، اقوام و مشاغل مورد نظر قرار می‌گیرد و هنگامی که هر یک از شاخص‌های فوق، رضایت بخش نبوده و یا نیازمند بازنگری و اصلاح به شمار آیند، تلاش برای تغییر شاخص‌های مورد نظر در دستور کار برنامه‌ریزان قرار خواهد گرفت.
سیاست‌های جمعیتی پس از انقلاب اسلامی، علل عدم توفیق رویکرد اصلاحی دولت، بی‌توجهی به دیگر سیاستگذاریهای مرتبط با مقوله جمعیت از مواردی است که نویسنده در این پژوهش به بررسی آنها پرداخته و در پایان نتیجه گرفته است که سیاستگذاری مطلوب جمعیت در ایران، مستلزم تبیین چشم‌انداز مورد نیاز در جهت اهداف نظام جمهوری اسلامی از جمله در راستای ایجاد تمدن اسلامی است./920/پ202/ن