علم روان شناسی غربی در مواجه با بحران معنا و معنویت حیران مانده است

به گزارش خبرگزاری رسا، حجت الاسلام سید احمد رهنمایی با اشاره به جایگاه کنونی علم روان شناسی و مبانی آن اظهار کرد: علم روان شناسی امروز که در اختیار ما قرار دارد، محصول و ساخته فکر و اندیشه غرب است که البته خوشبختانه پس از انقلاب اسلامی تلاش هایی شده و آموزه های اسلامی این مبانی را تحت الشعاع خود قرار داده است و با کوشش حوزه و دانشگاه می توان امیدوار بود در آینده علم روان شناسی اسلامی نه تنها در کشور بلکه در جامعه جهانی به منصه ظهور برسد.

عضو هیأت علمی موسسه علمی پژوهشی امام خمینی(ره) چشم انداز اسلامی شدن علم روان شناسی موجود را مثبت ارزیابی کرد و گفت: آثاری همچون روان شناسی رشد، بهداشت روانی، روان شناسی اجتماعی، روان شناسی خانواده و با نگرش منابع اسلامی و مجلاتی که در این حوزه تولید شده مانند روانشناسی و دین یا مناسبات دین و روان، دستاوردهایی است که نشان داد اسلام در پرداختن به مسائل روان شناسی موقعیت و ظرفیت هایی دارد که این امر می تواند طلیعه ای باشد برای این که در آینده شاهد به دست آوردن نتایج و آثار بیشتری در این زمینه باشیم؛ این اتفاق سبب برانگیختن انگیزه هایی در دانشگاه و حوزه شد و در سال های اخیر مراکز علمی تشویق شدند تا در حوزه روان شناسی علمی و شاخه های منتج آن اقداماتی انجام دهند.

وی با تاکید بر اینکه اگرچه در زمینه ایجاد تحول در علم روان شناسی اقدامات مناسبی انجام شده اما کافی نبوده و باید این گام های کوتاهی که برداشته شده به گام های بلندتر تبدیل کرد، افزود: هر چند نمی توان تحولات جدی در این زمینه را در دانشگاه ها انکار کرد و روزی نیست که ما با درخواست پاسخ و پرداختن به مسائل روان شناسی با رویکرد اسلامی مواجه نباشیم همچنان که رساله ها و مقالاتی با این رویکرد داوطلبانه از سوی دانشجویان در حال تدوین است، اما هنوز جای کار فراوانی باقی است و راه طولانی را در پیش داریم.

مدیر گروه تربیتی موسسه علمی پژوهشی امام خمینی(ره) ادامه داد: اقدامات یاد شده علامت و نشانه های خوب و مناسبی است که نشان از رشد و بالندگی جامعه ما که دغدغه اسلامی شدن علوم را دارند، می دهد.

وی درباره ضرورت اسلامی شدن علم روان شناسی متداول تصریح کرد: علم روان شناسی امروز تنها بخشی از مشکلات و مسائل ما را می تواند پاسخگو باشد اما تمامی مسائل ما این مواردی نیست که روان شناسی غرب به آن پرداخته و تنها قصد دارد رفتار انسان را به صورت علمی تجزیه و تحلیل کند.

حجت الاسلام رهنمایی افزود: در این تحلیل، روان کاوی فروید یا رفتارگرایان یا نهایتا انسان گرایی حاکم است که نتوانسته هیچ یک از نیازهای انسان را به خصوص در حوزه معنویت پاسخ دهند و هنوز نتوانسته اند به فضای متعالی دست پیدا کنند.

وی در ادامه گفت: ارتباط انسان با خود، ارتباط انسان با دیگران، ارتباط انسان با طبیعت و رابطه انسان با خدا، مسائل پیچیده ای در خود دارد که تنها بر اساس معیارهای دینی قابل جستجو و دست یابی است و تنها دین می تواند در این زمینه پاسخگو باشد و غرب از این امر فارغ است.

این روانشناس افزود: هر چند برخی از مکاتب غربی در این زمینه به مسائل دینی و معنوی ورود کرده اند اما هنوز آن گونه که باید و شاید نتوانسته اند دریچه هایی به روی بشر گشایند و در این حوزه پاسخگوی نیاز آنها باشند.

وی گفت: یکی از چالش های پیش روی علم روان شناسی غرب بحران معنویت و معنا در زندگی است و آنها هنوز نتوانسته اند معنایی که آرامش خاطر به زندگی می دهد و آدمی را در رابطه با زندگی این دنیا و آن دنیا آرام کند، به بشر عرضه کنند؛ یا درباره معنویت، بحران هایی مانند اینکه معنویت چطور حاصل می شود، کانون آن کجاست، معیار آن چیست و آن معنویتی که از استرس زندگی بشر بکاهد کدام است و چطور می توان بشر را به زندگی امیدوار کرد و یا مسائلی مانند زندگی پس از مرگ چگونه خواهد بود را روان شناسی امروز نمی تواند جواب دهد و این در حالی است که در اسلام حل شده و اگر تمامی مکاتب دست به دست هم دهند نمی توانند پاسخی برای این قبیل مسائل داشته باشند.

حجت الاسلام رهنمایی با تاکید بر اینکه ما هنوز با الفبای روان شناسی اسلامی آشنا نشده ایم، خاطرنشان کرد: این در حالی است که منابع اسلامی در این زمینه محتوایی غنی و سرشار دارد و می تواند به تمامی نیازهای بشر پاسخ دهد.

عضو هیأت علمی موسسه علمی پژوهش امام خمینی(ره) با بیان اینکه فلسفه تاسیس دفتر همکاری حوزه و دانشگاه همین بود که بتوانند آنجایی که اسلام در زمینه علم روان شناسی و البته سایر علوم انسانی حرف های زیادی برای گفتن دارد را استخراج و به جامعه عرضه کند، گفت: متاسفانه این نهاد در ابتدای راه از اهداف خود بازماند و آن طور که انتظار می رفت، نتوانست پیشروی کند.

وی افزود: با وجود این موسسات دیگری در سطوح دانشگاه و حوزه همچون موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) در قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و انجمن روان شناسی حوزه در این زمینه با انجام اقداماتی سرآمد شدند که امروز مجلاتی در حد علمی – پژوهشی فاخر از طریق همین موسسات به جامعه علمی عرضه شد؛ این مراکز هم اکنون پیشاهنگ تحول علم روان شناسی شده اند که البته باید تحول علوم با عزم عمومی همراه شود تا بتوان کار را پیش برد و در غیر این صورت نمی توان موفق عمل کرد.

حجت الاسلام رهنمایی درباره چرایی کُند بودن روند تحول علم روان شناسی گفت: البته باید در این راستا اقدامات گسترده و بیشتری انجام می شد که این اتفاق نیفتاد و نارسایی ها و تعللاتی صورت گرفت که شاید به عمد هم نبوده و افراد با ضرورت وقوع این فرآیند آشنا نبوده یا اهمیت آن برای برخی مراکز محرز نبوده است؛ اما با توجه به اقبال چشمگیر عمومی و حتی بین المللی می توان نسبت به ورود اندیشه های اسلامی به ویژه در حوزه مشاوره امیدوار بود تا اقداماتی شایسته ای در این زمینه انجام شود./916/د102/ی