عوامل زمینه ساز در سیطره تفکر سلفی ها در جوامع اسلامی

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام والمسلمین احمد مبلغی رییس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی شب گذشته در مراسم گرامیداشت مرحوم حجت الاسلام رضا داودی به آسیب شناسی نوع نگاه اندیشمندان اسلامی به مسائل اجتماعی، اظهار داشت: یکی از اشکالاتی که متوجه مطالعات فقهی و دینی است، فقدان یک نگاه جامع، ساختاری، دربرگیرنده و دارای چارچوب نسبت به جامعه اسلامی است.

وی افزود: زمینه های سیطره افکار تکفیری، طالبانیسم و سلفی های تندرو در جامعه اسلامی بازگشت به فقدان این نوع نگاه دارد به این معنا که ما فرصت ایجاد ساختار پویای در برگیرنده و شامل را از دست داده ایم، در این وضعیت امکان رشد تفکر سلفی های تندرو پیش آمده است؛ امروزه حوادث جامعه اسلامی دست خوش فعالیت های آنها است.

رییس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس، علت این امر را از هم پاشیده شدن جامعه اسلامی و استقرار نیافتن نگاه جامع دانست و گفت: متأسفانه در این زمینه مطالعه ای صورت نمی گیرد؛ همه مطالعات جزئی نگر است، آنچه عمدتا همه ما از حیث فکری و مطالعاتی درگیر آن هستیم از مقوله های خُرد، کوچک و موردی است.

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی با تأکید بر این که دیدگاه دربرگیرنده و ساختاری در متن اسلام تعبیه شده است، ابراز داشت: از ابتدا پیامبر(ص) و به تبعیت از ایشان اولیای الهی پیگیر چنین نگاهی بوده اند؛ با وجود چنین منطق محکمی در دین و تجربه هایی در این زمینه، به دلایل مختلف در مسیر حرکت فکری و اندیشه اسلامی به ورطه ای از جزئی نگری، مقطع نگری و دور شدن از نگاه های ساختاری از جامعه افتاده است.

وی ادامه داد: هرچه جلو آمده ایم بیشتر از منطق اجتماعی کامل و جامع دور شده ایم؛ با وجود مطالعات بسیاری که در جهان اسلام در میان شیعه و سنی صورت می گیرد به جای آن که نتیجه اش پیشرفت اسلام، امت و جامعه اسلامی باشد در وضعیتی قرار گرفته که فاقد نتیجه است و یا نتیجه های مضری دارد زیرا مطالعات متمرکز بر اندیشه های جزئی است.

رییس مرکز تحقیقات اسلامی با بیان این که کلی نگری در مسائل فرهنگی و اجتماعی وجود ندارد، گفت: اسلام اولین و اولویت دارترین مسائل را تشکیل جامعه می داند؛ در یک جامعه متزلزل و بدون چارچوب آنچه تولید می شود نه تنها به جایی نمی رسد بلکه گاهی در تعارض با بخش های دیگر جامعه است.

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی بازگشت به مطالعه جامعه شناختی اسلامی را ضروری خواند و خاطرنشان کرد: با این کار می توانیم به تک تک ارزش ها و اصول فرهنگی و اجتماعی روح ببخشیم و در خدمت جامعه قرار دهیم.

وی با توجه به این که اسلام از ابتدا عنایت به تشکیل جامعه اسلامی داشته و جایگاه حقوقی به آن بخشیده است، گفت: اسلام همه حقوق عِرض، مال، جان و حرمت آنها را به شهادتین مترتب کرده است نه ایمان؛ ایمان یک امر درونی است و نمی شود مبنای حقوقی را بر آن قرار داد؛ ایمان امری میان ما و خدا است و مراتب آن در بین انسان ها مختلف است.

رییس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس بیان داشت: آنچه جامعه باید بر اساس آن شکل بگیرد یک امر ملموس است بنابراین باید شهادتین را به زبان جاری کرد؛ این بدان معنا نیست که اگر ایمان در یک جامعه تشکیل نشد یک سری آداب، رسوم و قوانین متناسب با آن شکل نگیرد؛ مذاهب مختلف هرکدام آنچه را ارائه می کنند به عنوان راه می شناسند و هریک جامعه ای تشکیل داده و باهم مبارزه می کنند.

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی با بیان این که معنای جامعه واحد اسلامی داشتن یک دولت برای همه ممالک نیست، گفت: اگر این گونه شد بهتر است اما معنای اصلی این مسأله برقراری یک رابطه درست میان امت ها بر اساس شهادتین است؛ هرچه پیش می رویم فاصله ها بیشتر می شود و امثال سلفی ها زمام دارد امور می شوند.

وی با تأکید ضرورت ایجاد انقلاب ساختاری در میان ممالک اسلامی، بیان داشت: باید بفهمیم لوازم و حداقل های تشکیل جامعه واحد چیست آنگاه فقه ما نیز در آن چارچوب شکل می گیرد؛ چرا باید در جامعه اسلامی بیشترین خونریزی ها رخ دهد و حتی خشونت را به جاهای دیگر صادر کنند؟

رییس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس گفت: برخی جوامع غیر اسلامی که اصول اولیه برای تشکیل جامعه را نداشتند به این کار تن در داده اند اما متأسفانه امت اسلامی با این همه ارزش اسلامی و مشترکات موجود، مشتت ترین جامعه است.

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی خاطرنشان کرد: ما غرب و سردمداران آن را دشمن می دانیم زیرا آنها نسبت به ما عناد و بدخواهی دارند و این را با اعمال قدرت و استفاده از سلاح علیه ما ثابت کرده اند اما نمی توانیم همه کشورهای غربی را به یک چوب برانیم و دشمن بدانیم./928/پ202/ی