دایرة المعارف موسیقی عاشورایی تدوین شد

به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از پایگاه خبری حوزه هنری، جهانگیر نصر اشرفی پژوهشگر موسیقی درخصوص مجموعه فرهنگ سوگ آواهای مذهبی ایران که گردآوری آن را به عهده داشته است، گفت: این مجموعه شامل پنج بخش نوحه‌ها، پیش خوانی‌ها، موسیقی تعزیه، موسیقی عشایری و موسیقی آیینی است که در قالب 24 لوح فشرده و همراه با کتابچه‌ای که اطلاعاتی راجع به الحان مختلف این مجموعه می‌دهد، ارائه می‌شود.

این پژوهشگر موسیقی الحان موسیقی را در این مجموعه از نظر مضمونی جدا کرده و اظهار داشت: در این دایرة المعارف جامع موسیقی مذهبی، موسیقی تعزیه در یک بخش و نوحه‌ها و پیش خوانی‌ها به دلیل ساختار متنی و متریک در بخش دیگر آمده است.

نصر اشرفی مذهب شیعه را دارای رپرتوآر بزرگی از نظر موسیقی دانست و افزود: معتقدم مذهب شیعه در قیاس با دیگر ادیان و مذاهب از لحاظ حجم، تعداد و الحان رپرتوآرها و هم از نظر کیفیت و تنوع ملودیک در حوزه آسیای غربی منحصر به فرد است.

وی با تاکید بر این‌که بخش عمده‌ای از ملودی و الحان موسیقی مذهبی براساس فرهنگ ایرانی اعم از فرهنگ ملی یا قومی عشایری ساخته شده است، بیان داشت: برای بسیاری این سوال مطرح است که خواستگاه یا منشا موسیقی مذهبی در کجا قرار دارد و پاسخ‌هایی با این مضمون که موسیقی مذهبی دارای خواستگاه مستقل و منشایی از ایده‌ها و عقاید مذهبی مردم ایران دارد، داده شده که این پاسخ مبتنی برنگاهی دقیق، پژوهشی و علمی نیست.

این پژوهشگر موسیقی خاطرنشان کرد: مجموعه فرهنگ سوگ آواهای مذهبی ایران اثبات می‌کند که خواستگاه موسیقی مذهبی اعم از الحانی که در ماه محرم و یا مناسبت‌های مذهبی مورد استفاده قرار می‌گیرد اعم از چاووش خوانی، سحرخوانی و ...همگی بدون استثنا از خواستگاه ملی، قومی عشایری ایرانی هستند.

وی ادامه داد: این الحان همگی یا دارای ساختاری مبتنی بر موسیقی ردیفی هستند و یا دارای ساختاری مبتنی بر موسیقی قومی عشایری است با این تفاوت که این الحان به دلیل استفاده شدن در موقعیت‌ها و مناسبت‌های خاص و استمرار و تداوم و ایجاد ذهنیت اعتقادی در بین مردم دارای جایگاه قدسی شدند.

نصر اشرفی با تاکید بر این‌که الحان مذهبی ایرانی از موسیقی ملی و قومی به عاریت گرفته و مستقل شدند، گفت: تعامل میان فرهنگ ملی و مذهبی باعث شد بخش مهمی از الحان ایرانی در جایگاه موسیقی مذهبی حفظ شوند و اکنون در اختیار ما قرار داشته باشند.

این موسیقی دان کشورمان متون موسیقی مذهبی را الزاما حزن انگیز ندانست و افزود: موسیقی مذهبی با متن و ادبیات شناخته می‌‎شود و بالطبع اکثر اشعار این نوع موسیقی، یا ذکر رویدادهای تاریخ شیعه است و یا راهکارهای شرعی فقهی شیعه را بازتاب می‌دهد که در مناسبت‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. از این منظر این مضامین را به عنوان موسیقی شیعیان می‌شناسیم ضمن این‌که بسیاری از این الحان در ذات خود می‌‍توانند جوهره حماسی و شادی آور داشته باشند.

نصر اشرفی با بیان این‌که مجموعه "فرهنگ سوگ آواهای مذهبی ایران"  نمونه‌های شاخص الحان موسیقی نواحی مختلف کشور را در خود جای داده است، افزود: ظرفیت‌های مضامین شیعی و علایقی که مردم ایران در طول تاریخ پیدایش به این مذهب پیدا کردند باعث شد بخش بزرگی از فرهنگ ایرانی از طریق این دیدگاه امکان بروز و ظهور پیدا کند.

وی در پایان با اعلام رونمایی این دایرة المعارف موسیقی در ماه صفر گفت: از پیمان بزرگ نیا که پژوهش‌های میدانی این مجموعه به خصوص در حوزه غرب کشور را به عهده داشته است، تشکر می‌کنم./966/د102/ن