ساخت و سازهای اطراف حرم رضوی به جایگاه زیارت خدشه وارد می‌کند

حجت الاسلام محمدحسین مهدوی مهر، رییس جامعة المصطفی العالمیة مشهد در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، در مورد جایگاه مشهد به عنوان مهمترین شهر زیارتی در اسناد بالادستی کشور، اظهار کرد: امام خمینی(ره) فرمودند: «آستان قدس مرکز ایران است»، رهبر معظم انقلاب  نیز به این منبع انرژی(که دارد تمام جامعه را با خود راه می برد) بارها اشاره کرده و خود ایشان برای نشان دادن اهمیت این موضوع هر سال در آغاز سال نو حضور حضرت رضا(ع) مشرف می شوند.

وی افزود: به رغم این سرمایه گذاری های امام و رهبری، متاسفانه می بینیم مسائل بسیار جزئی مشهد هنوز حل نشده است. یکی از این مسائل، جاده های ورود به مشهد است که پس از سال ها هنوز حل نشده و چقدر جان و  وقت مردم به جهت نامناسب بودن راه های ارتباطی گرفته شده است.

حجت الاسلام مهدوی مهر تصریح کرد: این در حالی است که زائر وقتی وارد مشهد می شود هم برای رسیدن به حرم مشکل دارد. اینگونه نیست که با آرامش بیاید و برود.

ضرورت تشکیل اتاق فکر زیارت با سطوح تخصصی

رییس جامعة المصطفی العالمیة مشهد با بیان این که زیارت امری ملی است و تلاشی در این ابعاد می طلبد، یاداور شد: اگر برنامه ریزی ها مطابق عقلانیت اقتصادی باشد، حرم امام رضا(ع) بهترین منبع برای تقویت توریسم است.

وی ادامه داد: چگونگی برخورد مجاوران با زائر و عدم آشنایی شان با شأن زائر فضای معنوی زیارت را مخدوش کرده است. آنچه باید ضرورت دارد، تشکیل اتاق فکری برای زیارت متشکل از فرهیختگان در رشته های مختلف اعم از منابع معنوی، تجاری و مالی، مهندسان معماری و غیره است.

حجت الاسلام مهدوی مهر گفت: دولت هم باید خود را موظف به اجرای مصوبات این گروه بداند نه اینکه مصوبات بایگانی و فراموش شود؛ وقتی زائر می آید و برخوردهای متفاوت و متضاد می بیند، دریافتش متفاوت خواهد بود و مسؤولیت این امر برعهده مسؤولانی است که در این زمینه همت نداشته اند.

تأمین رفاه زائر به دور از تجملات؛ از شاخصه های شهر زیارتی

وی در مورد ویژگی ها و نمادهای خاص شهر زیارتی در مشهد اظهار کرد: باید بتوانیم شهر زیارتی را به گونه ای طراحی کنیم که فارغ از تجملات، رفاه زائر به طور کامل در آن تأمین شود. زائری که ساعت ها در ترافیک می ماند بعد دیگر،  وقت استراحت او می رسد نه فرصت زیارت. زائری که با برخورد نامناسب هتل دار و میزبان مواجه می شود آن حضور قلب لازم را برای زیارت نخواهد داشت.

جانشین رییس جامعة المصطفی العالمیة با بیان این که ساخت و بافت شهر هم برای رفاه زائر مناسب نیست، افزود: زائر برای پارک ماشین، تجدید وضو، و رفت و امد افراد مسن تا حرم و حداقل های انسانی دچار مشکل است.

چقدر مسیر عبور زائر را از آلاینده های فیزیکی و معنوی محیط پاکسازی کرده ایم؟

وی اضافه کرد: یک شهر مذهبی باید همه نمادهایش مذهبی باشد البته منظور این نیست که فقط مهر و تسبیح بفروشند و بانوان همه با پوشیه و آقایان همه با ریش و تسبیح باشند؛ این ها لازم است و در یک شهر مذهبی باید از حرکت افرادی که هنجارهای اجتماعی را در شئون اجتماعی رعایت نمی کنند، جلوگیری شود اما آیا ما مسیر را برای عبور زائر از آلاینده های فیزیکی و معنوی محیط پاکسازی کرده ایم؟.

حجت الاسلام مهدوی مهر تأکید کرد: باید با ایجاد یک محیط امن، مطلوب و آرام همراه با معرفت بخشی صحیح (که بر عهده حوزه است) الگویی زیبا از یک زیارت واقعی را برای زائر ارائه دهیم. البته کارهایی در این زمینه شده ولی در چنین بارگاه عظیمی، کمترین خلأ هم مهم و شایسته توجه است.

تخصصی نبودن مصوبات و نداشتن ضمانت اجرایی؛ مهم ترین علت فاصله میان وضع موجود و مطلوب

وی در تبیین علت فاصله میان وضع موجود و مطلوب مشهد به عنوان یک شهر زیارتی، گفت: میان ارگان های اجرایی در زیارت یک ناهماهنگی وجود دارد؛ خود آستان قدس که بزرگ ترین قطب اقتصادی و مدیریتی کشور محسوب می شود برای حداقل های بازسازی اش (حتی جابجایی یک تیر چراغ برق)دچار مشکل است و باید با چند نهاد هماهنگ کند.

وی با تأکید بر لزوم تشکیل یک اتاق فکر در سطوح مختلف زیارت، افزود: بسیاری از مصوباتی که اکنون داریم چون ضمانت اجرایی ندارد اجرا نمی شود. مدیریت این اتاق می تواند دولتی باشد یا نه. با توجه به این که خود حرم یک مجموعه مستقل است نمی توان این را کاملا به دولت سپرد بلکه دولت می تواند همراهی کند. بنابراین در وهله نخست، به جهت عدم وجود متخصصان، مصوبات دقیق نیست و در مرحله بعد،مصوبات، ضمانت اجرایی ندارد.

رییس جامعة المصطفی العالمیة مشهد خاطرنشان کرد: تمامی امکانات کشوری باید برای تحقق اهداف زیارت بسیج شود. علت ناهماهنگی ها، نداشتن آگاهی نیست. دلیل این وضعیت، کم توجهی بوده است مانند نماز که متوجه اهمیت آن هستیم ولی سرمایه گذاری صحیح نمی کنیم.

وی در خصوص ساخت و سازهای مرتفع اطراف حرم ابراز کرد: وقتی برای سکونت زائر خصوصا در ایام پیک دچار مشکل هستیم ناگزیر تمام فضاها را به نوعی در قالب هتل یا مجتمع مسکونی یا منزل شخصی برای این کار استفاده کنیم اما این که نگاه همه این ها مادی و انتفاعی است نه خدمات به زائر و این که که چگونه بسازیم که بیشتر از زائر پول بگیریم، اشکال عمده است که بسیار گران تمام می شود.

ساخت و سازهای کنونی اطراف حرم، هدف زیارت را زیر سؤال می برد

حجت الاسلام مهدوی مهر با بیان این که اینگونه ساخت و سازها، هدف زیارت که تغییر رفتار زائر است، را زیر سوال می برد، افزود: ساخت فضای مسکونی خوب است ولی به لحاظ استاندارهای محیطی و معنوی باید کنترل و نظارت باشد.

وی ادامه داد: کسبه پیرامون حرم و مناطق زائرنشین باید از تخفیف ویژه خدمات شهری برخوردار باشند تا توجهشان بیشتر به خدمات رسانی به زائر باشد نه مسائل اقتصادی. همچنین برای مراکز اقامتی زائران باید تسهیلات ویژه قائل باشیم، اکنون هزینه رفت و امد به مشهد بسیار بالاست که بخشی به خاطر خدمات گران در مشهد است.

ساخت و سازها و کاربری های آن به گونه ای باشد که امنیت معنوی زائر را خدشه دار نکند

رییس جامعة المصطفی العالمیة مشهد در مورد تبعات ساخت و سازهای گران اطراف حرم از جمله کمبود اقامتگاه ارزان و نیز از بین رفتن نظارت محیطی ناشی از تخریب بافت فرسوده این حریم، گفت: باید برای سطوح مختلف اجتماع محل اقامت داشته باشیم و بهره مندی از فضای زیارت برای ثروتمند و فقیر یکی باشد. نباید با ارائه خدمات گران، مردم را تحت فشار قرار داد که عده ای خاص و محدود به زیارت بیایند، در این میان سرمایه گذاری دولت و تولیت استان برای ایجاد مهمانسراهایی برای اقشار کم درامد دارای اهمیت است.

حجت الاسلام مهدوی مهر یادآور شد: اصولا می بایست رینگی در اطراف حرم مطهر وجود داشته باشد که در آن یک سری بایسته ها رعایت شود درست مثل این که محدودیت ترافیکی ماشین های سنگین در شهر وجود دارد. از سوی دیگر، رعایت هنجارهای اسلامی و اجتماعی نیز بسیار مهم است. یک زائر انتظار ندارد ببیند البسه و وسایل نامناسب که روح معنوی ندارد یا آثار مخرب دارد در کنار حرم به فروش می رسد. 

وی تأکید کرد: ساختمان های اطراف حرم مطهر، بایدبه گونه ای باشد که وقتی زائر وارد می شود از امنیت معنوی برخوردار باشد. این یک عزم ملی و هدایتگری خواص و بزرگان را می طلبد.

تبیین صحیح ارزش ها؛ راهکاری مهم برای استمرار احساس حضور

وی در پاسخ این پرسش که چه باید کرد تا احساس حضور امام محدود به محدوده حرم نبوده و زائر و مجاور، در همه صحنه های زندگی، نظارت خدا و امام را حس کنند،افزود: این به زیرساخت های غلط اجتماعی ما برمی گردد که نتوانسته ایم ارزش ها و خصوصا حجاب و ضرورت رعایت آن را به خوبی تبیین کنیم. در ابتدای پیروزی انقلاب، زنان به سوی حجاب هجوم داشتند در حالی که اجباری نبود و امروز در شرایطی که حجاب الزامی است این رعایت به حداقل رسیده و بعضاً وجود ندارد.

رییس جامعة المصطفی العالمیة مشهد اضافه کرد: وقتی خانمی به درب حرم که می رسد چادر می پوشد، درست مانند کسی است که هنگام ورود به حرم سیگارش را کنار می اندازد اما آلودگی همراه خودش دارد. در هنگام ورود به حرم و در طول زیارت باید به اشکال مختلف از جمله نمایشگاه دائمی از بایسته ها به شکل جذاب وغیرمستقیم ارزش ها را تبیین و ترویج کرد که ضمن جذبه بصری پیام رسانی هم داشته باشد و این کاری فراشهری و فرا دستگاهی است.

وی در تبیین جایگاه نظارت همگانی و امربه معروف و نهی از منکر در استمرار احساس حضور ، گفت:موضوع امر به معروف و نهی از منکر اقتضائات خاص خود را دارد؛ این که در طول مسیر زیارت، آقایان و خانم ها را نسبت به رعایت شئون اخلاقی تذکر می دهیم،جز این که زائر را از حال معنوی که در هنگام تشرف دارد، بیرون بیاورد، سودی ندارد.

حجت الاسلام مهدوی مهر تأکید کرد: باید کار ارزشمندی انجام شود طوری که در فرد تحول ایجاد کند و اینگونه نباشد که فرد بعد از زیارت چادرش را دربیاورد و همان وضع قبل را در پیش گیرد؛ اگر زائر بفهمد امام رضا(ع) از بانوی محجبه خوشش می آید با توجه به زحماتی که برای زیارت متقبل شده حتما رعایت خواهد کرد، منتها ما هنوز نتوانسته ایم این را تبیین کنیم که امام از عدم رعایت شئون اخلاقی ناراحت می شود./930/ت301/س