فیس بوک بازتولید روابط اجتماعی دبیرستان های امریکا است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، حجت الاسلام سید سعیدرضا عاملی، استاد دانشگاه تهران شب گذشته در دوره آموزش تخصصی راهبری فضای مجازی که در محل موسسه خدمات مشاوره ای جوانان و پژوهش های اجتماعی آستان قدس برگزار شد، در تحلیل تأثیرات دوجانبه رسانه های مجازی و زندگی حقیقی در جامعه جوان ایرانی گفت: لازمه درک این مهم، تشخیص چگونگی مواجهه و ارتباط ما با واقعیت های اجتماعی است.

وی افزود: ارتباط ها معمولا یا سلطه آمیز و از بالا به پایین است که در این حالت فرد نه می درست می بیند و نه درست می شوند بلکه تنها برخورد می کند بنابراین این نوع ارتباط نتیجه ای ندارد یا رابطه فیل و موش است که همانطور که فیل با وجود کوچکی جثه موش، حریف او نمی شود، یک جامعه فیل وار می تواند توسط یک موش واره بازی بخورد.

حجت الاسلام عاملی ادامه داد: رابطه یک سویه( یک چشمی نگاه کردن به پدیده ها) با واقعیت نیز یک رابطه نادرست است است چرا که با نگاه بصیر و فراگیر مغایرت دارد. تعامل شاخ و گاو(همزمانی تنبیه و تشویق) و ارتباط دردمندانه، عاشقانه و مسؤولانه نیز از دیگر انواع ارتباطات بی نتیجه است.

برقراری ارتباط با پدیده ها در گرو درک و تبادل موقعیت با آن ها است/ فیس بوک بازتولید روابط اجتماعی دبیرستان های امریکا است

استاد دانشگاه تهران تصریح کرد: رابطه ماهی و صدف بر مبنای خرد ارتباطی و تبادل موقعیت  یکی از روابطه های موثر با پدیده ها است و برای برقراری ارتباط باید بتوانیم با پدیده ها تبادل موقعیت کنیم. این رابطه در تعبیر دینی به این اصل که «آنچه برای خود می پسندی برای دیگران هم بپسند» می رسد.

وی تأکید کرد: با این که فضای واقعی و مجازی هر دو در این عالَم مخلوق هستند اما ماهیت فضای مجازی با فضای واقعی متفاوت است.  

حجت الاسلام عاملی با بیان این که عدم درک نسل جوان از سوی خانواده و جامعه به عدم تبادل موقعیت با او بر می گردد، افزود: فیس بوک، تنها یک نرم افزار نیست بلکه بازتولید رفتار اجتماعی مبتنی بر فرهنگ امریکایی و در واقع بازتولید روابط اجتماعی دبیرستان های امریکا است. 

مهمترین اتفاق فضای مجازی، ایجاد یک تقلیل بنیادین است/ مسؤولان به جای انتقال پایتخت به مجازی کردن آن فکر کنند

رییس انجمن علمی مطالعات جهان دانشگاه تهران با بیان این که مهمترین اتفاق فضای مجازی، ایجاد یک تقلیل بنیادین است، اظهار کرد: قدرت کوچک سازی این محیط به حدی است که قابل اندازه گیری با واحدهای معمول نیست به عبارت دیگر فضای مجازی در یک تصاعد مجازی، پدیده ها را به توان متمایل بی نهایت کوچک می کند.

وی با اشاره به انقلاب های دیجیتال اول(دیجیتالیزیشن) و دوم(اتومایزیشن)، گفت: برخلاف تصور رایج، کارکرد و اثرات فضای مجازی بالاتر از سرگرمی و بازی است؛ به عنوان مثال به جای انتقال پایتخت از تهران به مکانی دیگر، می توان بسیاری از امور آن را مجازی کرد. مطابق تحقیقات، 83 درصد امور اداری تهران قابل انتقال به فضای مجازی است که اگر این اتفاق بیفتد مشکل ترافیک، آلودگی هوا، اتلاف وقت و بسیاری مسائل دیگر نیز حل می شود.

حجت الاسلام عاملی افزود: مجازی کردن اموری که قابلیت دارند، اوج عدالت اجتماعی است چرا که امروز سیستم اداری ما غیرتوحیدی است؛ اصولا ایستادن در صف و مانند آن، به معنای تحت سلطه بودن و عبودیت برای یک فرد است. باید انسان را از سلطه های اجتماعی ناشی از هوای نفس، خشونت و غیره نجات داد.

فضای مجازی بر مبنای شناخت انسان و قابلیت های او طراحی شده است

معاون برنامه‌ریزی و فناوری اطلاعات دانشگاه تهران با اشاره به تأثیرات فضای مجازی در حوزه های علوم مختلف، توسعه جهانی انسان را نخستین ویژگی این فضا برشمرد و گفت: کسانی که فضای مجازی را طراحی کردند ابتدا انسان و قابلیت های او را کشف و درک کردند.

وی با اشاره به مسأله جهانی شدن، افزود: فرامکان گرایی جزو ذات انسان است؛ جهانی شدن ریشه در دین دارد، خداوند در قرآن 80 بار می فرماید «أیّها الناس» که «ال» کلمه ناس، به معنای استغراق است، حتی خطاب های«أیّها المؤمنون» قرآن هم جغرافیا و زمان نمی شناسد.

حجت الاسلام عاملی، انعطاف در تکثرهای موازی و توسعه جهانی دسترسی ها را از دیگر ظرفیت های فضای مجازی عنوان و تصریح کرد: اینترنت و فضای مجازی با تقویت دسترسی ها، تخیل را به عینیت تبدیل کرده و به نوعی جامعه واحد شکل داده اند. تحقیقات نشان می دهد در سال2020، 80 درصد قابلیت های انسان به روبوت ها منتقل می شود.

 دوفضایی شدن جهان در قلمرو نگرش ها، ظرفیت ها و روش ها روند سکولاریزه شدن را دامن زده است

نویسنده کتاب شبکه‌های علمی مجازی در توضیح خصوصیات سازه های مجازی، گفت: یکی از این خصوصیات، عددی بودن است که امکان حل مسائل سازه به صورت برنامه ای را فراهم می کند. قابلیت شکستن و هوشمندی نیز از دیگر خصوصیات این سازه ها است که نه تنها شیء نیست بلکه مغز دارد و می تواند رفتار مناسب داشته باشد.

وی ادامه داد: همچنین انعطاف(در مقابل ثابت بودن) که امکان احساس تغییرات واقعی مانند تغییر ساعت، روز و فصل را فراهم می کند، از ویژگی های سازه های مجازی است.

حجت الاسلام عاملی در خصوص تغییرات فضای مجازی که ما را با چالش مواجه می کند، تصریح کرد: دوفضایی شدن جهان در قلمرو نگرش، روش و ظرفیت نخستین مسأله است که سکولاریزیشن در نهادسازی ها و فرآیندها را در سطح گسترده ای دامن زده و به تغییر شناخت انسان از جهان و در نتیجه تغییر انتظارات وی منجر شده است.

این استاد دانشگاه تهران اضافه کرد: این تغییرات به گونه ای است که امروز اگر علوم، شناخت دوفضایی نداشته باشند نمی توانند پیشرفت کنند به عنوان نمونه، جامعه شناسی باید بداند منابع تغییر و یا تولید رفتار در فضای مجازی چیست.

وی ادامه داد: این دوفضایی شدن از دو جهت ذهنیت و عینیت اتفاق افتاده است یعنی فرآیند عمل اجتماعی دوفضایی در محلی به نام ذهن دوفضایی شکل می گیرد. نگاه دوفضایی شهرسازی را متحول می کند یعنی در آغاز ساخت یک شهر مشخص است چه اموری از راه مجازی نیز قابل انجام است و برای آن نباید فضای فیزیکی ساخت.

 شنواتر شدن بشر در زمان ظهور به دلیل کاهش عصبیت ها است

حجت الاسلام عاملی خاطرنشان کرد: بشر دارد به سمت آگاهی حرکت می کند؛ این که در روایات آمده است در زمان امام زمان(عج)، گوش مردم شنواتر است به این دلیل است که در آن زمان، وجه مشترک همه کفرها که عصبیت است، از بین رفته یا به حداقل می رسد.

وی، تغییر مفروضات اجتماعی در جامعه دوفضایی را ازدیگر تغییرات چالش برانگیز برشمرد و گفت: در جهان جدید باید مفروضمان این باشد که در قالب و سازه های امریکایی، به جای همسایگی با جهان اسلام، با غرب همسایه شده ایم. امروز وبی وود به جای هالی وود در پی تسخیر ذهن و فکر و زندگی انسان ها است.

بارزترین خصیصه جهان جدید را تقویت فردیت است

استاد جامعه شناسی ارتباطات دانشگاه تهران، بارزترین خصیصه جهان جدید را تقویت فردیت دانست و ادامه داد: فضای مجازی از یک قابلیت به نام تبدیل انسان غیرفعال به انسان فعال بهره گرفته است از همین رو انسان امروز بسیار فعال تر از انسان دیروز است و لذا فردیت او نیز قوی تر شده است البته فردیت گاه به معنای خودخواهی است و گاهی به معنای عمل کردن بر خلاف هنجارهای جمعی (به دلیل گستردگی دسترسی ها) است.

حجت الاسلام عاملی یاد آور شد: رسانه ملی در درجه اول باید تغییر مفروضات اجتماعی را برای مردم تبیین کند؛ نمی شود به فرزندمان بگوییم از فضای مجازی استفاد نکنید اما می شود بگوییم مراقب آسیب های آن باشید.

بازنمایی گاهی دروغ بزرگ تولید می کند؛ ترسیم چهره غیرواقعی از اسلام حاصل همین صنعت است

وی با اشاره به نقش صنعت بازنمایی در جهان جدید، یادآور شد: بازنمایی گاهی توسط ذهن کارگردان و نویسنده و ....، دروغ بزرگ تولید می کند، اصولا صنعت بازنمایی، صنعتی جانب دارانه است که می تواند زندگی تولید می کند. ترسیم چهره غیرواقعی از اسلام حاصل همین صنعت است.

موسس و رئیس انجمن مطالعات جهان دانشگاه تهران، گفت: برابر دانستن فضای مجازی با فضای رسانه ای نوعی تقلیل است زیرا فضای مجازی فضای زندگی، فراگیر و اجتماعی است.

حجت الاسلام عاملی، دو فضایی شدن زمان را از دیگر تغییرات چالش برانگیز جهان جدید برشمرد و افزود: زمان بنیادی ترین امر زندگی انسان و قالبی است که در آن زندگی می کند. زمان هندسی در مقابل زمان خطی قرار دارد، زمان در فضای مجازی یک لحظه می میرد و یک لحظه متولد می شود و به یک پویایی می رسد که چون فاصله حذف شده است، در آن واحد، انسان همه جا و برای همه حاضر است از همین رو در فضای مجازی، نوبت و صف ایستادن مطرح نیست.

وی تأکید کرد: در عین حال باید توجه داشت که این همه جای حاضری با همه جا حاضر بودن خداوند متفاوت است چرا که از جنس فیزیکی و منوط به اسباب مادی است به عنوان مثال اگر برای هاستینگ مشکلی ایجاد شود این حضور مختل می شود .

مطابق با تلاشمان ادعا کنیم؛ طبق نظر علما و بزرگان، حتی معجزه هم باید با قانون علیت تفسیر شود

طراح شهر مجازی تمدن اسلامی در شورای سیاست گذاری روابط فرهنگی بین المللی، خطاب به مسلمانان خاطرنشان کرد: باید مطابق با تلاشمان ادعا کنیم؛ طبق نظر علما و بزرگان، حتی معجزه هم باید با قانون علیت تفسیر شود چرا که اصولا هیچ چیز در این جهان بدون قانون علیت معنا پیدا نمی کند، معجزه در واقع نوعی فشردگی سلسله علل است.

وی با اشاره به دوفضایی شدن کار در جهان جدید، گفت: در فضای واقعی یک کار برای یک یا چند مصرف محدود انجام می شود اما در فضای مجازی، یک کار برای بی نهایت مصرف انجام می شود بنابراین در فضای مجازی با انفجار و پویایی مفهوم اقتصادی مواجه هستیم.

حجت الاسلام عاملی، دوفضایی شدن مکان و جغرافیا (ساختمان مجازی بر مبنای معماری باز و معلق شکل می گیرد) و ظهور انرژی مجازی در کنار انرژی های فیزیکی( تبدیل انرژی های تخریبی به انرژی با تخریب کم) را از دیگر تغییرات چالشی جهان جدید عنوان کرد و گفت: یکی از بنیان های نظام شهروندی، پاسخگویی است و امروز جهان مجازی بزرگتر و پاسخگوتر از جهان واقعی شده است چرا که دنیای امروز، دنیای قدرت انتخاب است./930/ز502/ع