برتری بر اساس تقوا موجب برتری حقوقی نیست

به گزارش خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدجواد ارسطا در درس خارج فقه و حقوق بشر که در دفتر منطقه 5 کمسیون حقوق بشر اسلامی‌در قم برگزار می‌شود با اشاره به این که در اعلامیه حقوق بشر اسلامی، کرامت اعطایی از کرامت اکتسابی متمایز شده است، گفت: در اعلامیه جهانی حقوق بشر این دو نوع کرامت از هم تفکیک نشده است که همین امر می‌تواند یکی از عوامل مهم رکود انسان‌ها و محرومیت آن‌ها از تکامل اخلاقی و روحی باشد چرا که اگر انسان تصور کند دارای کرامت ذاتی است که چیزی به آن افزوده یا از آن کاسته نمی‌شود برای ارتقای آن هیچ تلاشی نمی‌کند.

وی افزود: دنیای امروز از کرامت ذاتی انسان سخن می‌گوید در حالی که دلیل معقولی برای آن ارائه نمی‌دهد. در فلسفه اومانیسم هم معلوم نیست چرا انسان باید کرامت داشته باشد در حالی که در اسلام وقتی سخن از کرامت می‌شود با توجه به آیه «لقد کرمنا بنی آدم» استناد به اعطای الهی پیدا می‌کند.

منشاء کرامت در حقوق بشر اسلامی
حجت‌الاسلام ارسطا با اشاره به این که منشاء کرامت در حقوق بشر اسلامی ‌در حقیقت بازگشت به فعل الهی دارد گفت: این امر موجب رابطه بیشتر انسان با خدا می‌شود. این که انسان بداند کرامت را خدای قادر به او داده و خالق هستی به او توجه دارد هیچگاه دچار افسردگی، احساس پوچی و رها شدگی نمی‌گردد.

وی خاطر نشان کرد: در حقوق بشر معاصر مثل حقوق بشر اسلامی ‌همه انسان‌ها از یک خانواده محسوب می‌شوند لکن در حقوق بشر دلیل قاطعی بر این مطلب ارائه نمی‌شود. از نگاه اسلام دلیل این مطلب روایات متعددی است که بیان می‌دارد «الخلق کلهم عیال الله». این دسته از روایات وحدت خانوادگی را اثبات و عامل و محور وحدت را خدا می‌داند.

ملاک برتری تقوا در حقوق بشر اسلامی
عضو هیات علمی ‌دانشگاه باقرالعلوم (علیه‌السلام) بیان داشت: در حقوق بشر اسلامی ‌ملاک برتری تقوا است این در حالی است که میزان تقوای اشخاص فقط از سوی خدا قابل تشخیص است بنابراین هرگونه برتری طلبی و اظهار فخر نسبت به دیگران جایی در اسلام ندارد. این مساله در حقوق بشر دیده نشده است.

وی اظهار داشت: حقوق بشر معاصر مبتنی بر نفی خدا نیست لکن خدا را نادیده گرفته تا با مبانی و دیدگاه‌هایی که در کشورهای مختلف جهان جاری است همسان باشد در حالی که یکی از ارکان حقوق بشر اسلامی ‌ناشی شدن همه چیز از خدا و بازگشت همه چیز به اوست.

برتری تقوا موجب برتری حقوق نمی‌شود
حجت‌الاسلام ارسطا ادامه داد: یکی از نقاط قوت حقوق بشر اسلامی ‌این است که برتری بر اساس تقوا (برتری اخلاقی) موجب برتری حقوقی نمی‌شود. اصرار حقوق بشر اسلامی ‌بر تقوا و فضیلت این است که راهی برای ارتقای انسانیت انسان ارائه دهد در حالی که این مساله در حقوق بشر جهانی نادیده گرفته شده است.

وی اظهار داشت: در حقوق بشر معاصر اگر انسان کار نیکی انجام می‌دهد به دنبال آن است که خودش از نتیجه آن بهره‌مند شود در حالی که در حقوق بشر اسلامی‌ اگر کسی کار نیکی کرد شاید خودش از آن منتفع نشود ولی رضایت خدا را کسب کرده است و این یعنی خود را ندیدن و خدا را دیدن.

استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: بند یک ماده 2 اعلامیه حقوق بشر اسلامی‌ بیان می‌دارد «زندگى موهبتى است الهى و حقى است که براى هر انسانى تضمین شده است و بر همه افراد و جوامع و حکومت‌ها واجب است که از این حق حمایت نموده و در مقابل هر تجاوزى علیه آن ایستادگى کنند و جایز نیست کشتن هیچ کس بدون مجوز شرعى.» این بخش حق حیات را مطرح کرده است.

دلایل فقهی حق حیات
وی به دلایل فقهی حق حیات اشاره و خاطر نشان کرد: حق حیات یک حق فطری است و انسان با فطرت خودش این مطلب را به وضوح درک می‌کند. حیات موهبی از جانب خداوند برای رسیدن به کمال مطلوب انسانیت است و انسان‌ها در برخورداری از این حق بر اساس فهم فطری یکسان هستند.

حجت‌الاسلام ارسطا گفت: اسلام هرگز بر خلاف امور فطری حکمی ‌ندارد تا جایی که فقها ملتزمند در تعارض بین دلیل روایی با دلیل فطری، اگر دلیل روایی توجیه بردار نبود باید آن را کنار گذاشت مثلا روایات دال بر معذب بودن و عدم رستگاری فرد زنازاده افزون بر ضعف سند، مخالف حکم عقلی و فطری نیز هست برای همین نباید به آن اعتنا کرد.

وی با اشاره به این که کرامت اعطایی یک اصل پذیرفته شده اسلامی ‌است، بیان داشت: لازمه کرامت انسانی برخورداری از حق حیات است و کرامت اعطایی زمانی تحقق می‌یابد که انسان برخوردار از حق حیات و دیگر حقوق دیگر باشد.

استاد حوزه و دانشگاه در پایان بیان داشت: در روایات نه تنها در مورد انسان‌ها بلکه از کشتن موجودات دارای روح هم نهی شده است. در روایتی آمده «نهی رسول الله عن قتل کل ذی روح الا ان یوذی» این دسته از روایات حق حیات برای انسان را صراحتا اثبات می‌کند./916/د102/ع

منبع: شبکه اجتهاد