جایگاه نشانه‌های ظهور در هندسه معرفت دینی
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت الاسلام نصرت الله آیتی، استاد و پژوهشگر مهدویت حوزه علمیه قم، در نشست تخصصی«منجی در دنیای معاصر و نشانه های ظهور» که پنج شنبه شب در موسسه آینده روشن دفتر تهران برگزار شد، به تشریح جایگاه نشانه‌های ظهور در هندسه معرفت دینی پرداخت.
وی با اشاره به فراگیر بودن مباحث مربوط به ظهور در میان عامه مردم گفت: این بحث از مباحث پرطرفدار و در عین حال پر حرف و حدیث بوده و هم پیشوایان معصوم در طیف وسیعی از روایات به آن اشاره کرده و هم در میان عموم مردم مکرر درباره آن سخن گفته می‌شود.
حجت الاسلام آیتی در بیان شاخه های مختلف موضوع نشانه های ظهور ابراز داشت: در مبحث نشانه های ظهور باید به چیستی و تعریف نشانه های ظهور و تفاوت آن با شرایط زمان ظهور، تعلیمات نشانه های ظهور و کارکردهای آن، مقاصد و اهداف پیشوایان معصوم از طرح این بحث، زبان نشانه های ظهور و واقعی یا سمبلیک بودن آن، حتمی و غیرحتمی بودن نشانه‌های ظهور و تطبیق نشانه ها و معیارهای آن، راه‌های تشخیص نشانه‌های ظهور از نشانه های جعلی و بحث جایگاه نشانه‌های ظهور در هندسه معرفت دینی پرداخت.
وی افزود: در دیدگاه عموم مردم، نشانه های ظهور جایگاه بسیار بالایی دارد و عمده افراد بیشتر به دانستن در خصوص نشانه‌ها تمایل و حساسیت نشان می دهند در حالی‌که در فرهنگ دینی ما چنین چیزی وجود ندارد و نشانه های ظهور تنها بخش ناچیزی از حقیقت ظهور را تشکیل می دهند.
این پژوهشگر دینی با اشاره به شبهه‌ای در خصوص اهداف پیشوایان معصوم(ع) از سخن گفتن درباره نشانه های ظهور، سوال کرد: آیا با وجود کم اهمیت بودن نشانه های ظهور در معارف دینی (نسبت به بینات دین) توجه ویژه ائمه معصومین(ع) به مسأله نشانه‌ها (نعوذبالله) امری لغو و بیهوده نیست؟
وی در پاسخ به این سوال تاکید کرد: اولاً معصومین(ع) از لغو و بیهوده گویی مبرا هستند ثانیاً بر اساس تعلیمات قرآنی، نشانه‌های ظهور تنها نقش حاشیه ای، متمم و مکمل را دارد و اساس و پایه کار بر اصول، چارچوب ها و بینات و معارف دینی استوار است.
حجت الاسلام آیتی به داستان جانشینی امیرمومنان(ع) اشاره کرد و اظهار داشت: برای نمونه، در موضوع جانشینی حضرت علی(ع)، رسول اکرم(ص) از آغاز بعثت تا هنگام رحلت، در زمان ها و مکان های مختلف سخنان متعددی داشتند؛ اما از نقش نشانه‌ها هم غفلت نکردند و در هر فرصتی، از نشانه‌ها برای تمایز دادن حق از باطل استفاده می کردند؛ مثلاً طرح نشانه‌هایی مانند«ای عمار! تو را گروه ستمگر خواهند کشت» و «ای عایشه! از زنانی مباش که در حوأب، سگان به او پارس خواهند کرد» برای این بود که مردم در مواجهه با چنین موقعیت‌هایی بهتر بتوانند حق را از باطل تشخیص دهند.
نشانه های ظهور به عنوان عاملی برای غفلت زدایی
وی اضافه کرد: نشانه ها در جاهایی موثر است که یا اصول و بینات و چارچوب‌های کلی دین به فراموشی سپرده شده و نیاز به کدهایی برای یادآوری است و یا جبهه باطل فضا را آن قدر غبارآلود می کند که تشخیص حق از باطل سخت می شود. در چنین زمان هایی نشانه ها می تواند به عنوان یک مکمل به کمک افراد بیاید.
استاد حوزه علمیه قم از نشانه های ظهور به عنوان عاملی برای غفلت زدایی و ایجاد امید در دل منتظران یاد کرد و گفت: در عمده نشانه های ظهور، زمان و فاصله زمانی مشخص نشده است و نمی‌توان با تحقق یک نشانه پیش‌بینی کرد که ظهور کی به وقوع می پیوندد؛ در نتیجه نشانه ها، ایمان به اصل مسأله ظهور را افزایش می دهد و گاهی راهنمای افراد در عمل و تمایز حق از باطل است.
وی ادامه داد: اگر کسی به وعده های الهی ایمان داشته و نگاهش به امام(ع) درست و معرفتی و بر اساس آموزه های دینی باشد و اعتقاد قلبی به این مسأله داشته باشد که «نیاز ما به امام(ع) از نیاز به هوا و آب هم بیشتر است» هیچ گاه منتظر نشانه‌ها نمی ماند و لحظه ای دچار تردید و غفلت و انحراف نمی شود. در این صورت حتی اگر نشانه ها هم نباشد، تاثیری در بنیادهای معرفتی او نسبت به مسأله امام(ع) نخواهد داشت.
معیارهای تشخیص قیام های الهی از غیر الهی
حجت الاسلام آیتی به معیارهای تشخیص قیام های الهی از غیر الهی در زمان غیبت اشاره کرد و گفت: هر حرکتی اگر در زمان مناسب و برای خدا شروع شده و در آن دعوت به خدا باشد، حق است و باید با آن همراه شد. اینها معیارهایی است که در رویدادهای متعدد قبل از ظهور می توان قیامهای الهی را از شیطانی تشخیص داد.
وی با اشاره به تفاوت های عمده نشانه‌ها با بینات دین بیان داشت: نشانه های ظهور مربوط به مقاطع خاص و موضعی است، در حالی‌که بینات دین همیشگی و همه جایی بوده و در هر مقطع و زمانی روشنگرند. همچنین بسیاری از نشانه های ظهور قابلیت تفسیر جعلی و باطل را دارند؛ از این رو خیلی قابل اعتماد نیستند در حالی که بینات دین همیشه نشان‌دهنده مسیر صحیح هستند و انحراف در آن جایی ندارد. از سوی دیگر بسیاری از روایات نشانه های ظهور ضعف سندی و عدم شفافیت در روایت دارند.
حجت الاسلام آیتی با بیان این که برخی از افراد دست روی دست گذاشته و هیچ حرکتی برای زمینه سازی ظهور نمی‌کنند، خاطرنشان کرد: اینها همان کسانی هستند که تنها منتظر نشانه های ظهور هستند و به بینات و معارف دین آشنایی ندارند؛ هر کس زندگی اش را با این نشانه ها تنظیم کند به دلیل این که اتفاق‌های بسیار زیادی در دوران غیبت رخ می دهد که در هیچ روایتی به آنها اشاره نشده است؛ بنابر این در مواجهه با این رویدادها دچار تردید و انحراف شده و درمانده می شوند./918/پ202/س