جامعیت و صحت استناد از ویژگی های دانشنامه فاطمی است
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، نشست تخصصی «معرفی و بررسی دانشنامه فاطمی(س)» به اهتمام پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی صبح امروز سیزدهم اردیبهشت ماه در سرای اهل قلم واقع در بیست و هفتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با حضور حجت‌الاسلام حسین احسانی عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و حجت‌الاسلام زراعتیان مدیر علمی فنی دانشنامه فاطمی(ع) برگزار شد.
حجت‌الاسلام حسین احسانی عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در این نشست، دانشنامه را گسترده نگاشته‌ای الفبایی یا موضوعی در قلمرو یک دانش خاص یا موضوعی کلان تعریف کرد و اظهار داشت: دانشنامه از سوی جمعی صاحب‌نظران دارای صلاحیت در آن دانش یا حوزه موضوعی، مطابق با شیوه‌نامه‌ای مشخص، و با رعایت نصاب علمی و فنّی لازم، تألیف می شود.
حجت‌الاسلام حسین احسانی از منظر پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، دانشنامه تخصّصی را تعلیمات‌نامه‌ای جامع وموضوعی دانست و ابراز کرد: دانشنامه تخصصی افزون بر گزارش جامع از موضوع و کاربست اصول فنّی متعارف دانشنامه‌ای در صورت و محتوا، به نقد، نوآوری و گره‌گشایی در قلمرو دانش، مکتب‌وارگی محتوا و داشتن جهت‌گیری فکری نیز، اهتمام جدی دارد.
حجت‌الاسلام احسانی با اشاره به آن‌که پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با تالیف دانشنامه امام‌علی(ع) در سال 1379 وارد عرصه دانشنامه‌نگاری شد افزود: این پژوهشگاه در سال 1381 با تنفیذ دستور از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی دست به طراحی دانشنامه فاطمی(س) زد که با تاسیس پژوهشکده دانشنامه‌نگاری در سال 1387 به بازنگری در ساختار و محتوای مقالات به فعالیت خود ادامه داد و در نهایت سال 1390 کار تولید و تصویب مقالات آن به پایان رسید.
عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در خصوص ضرورت تدوین دانشنامه فاطمی(س) اذعان داشت: یکی از موثرترین شیوه‌های تربیت، ارایه الگوهای شایسته و تاکید بر پیروی از حضرت زهرا(س) است، به فرموده قرآن، پیامبر اعظم(ص) اسوه حسنه همه خداباوران است (احزاب / 21 ) و حضرت فاطمه(س) استمرار اسوه حسنه است، با توجه به لزوم اسوه‌پذیری از حضرت زهرا(س) و همچنین نبود کتاب مرجعی که بتواند در بحران فکری و فرهنگی عصر حاضر، در حوزه مطالعات زنان، به تبیین مبانی حقوق و حرمت زن در اسلام با ارایه الگوی عینی زن مسلمان بپردازد، تدوین دانشنامه فاطمی(س) در دستور کار قرار گرفت.
وی اهداف دانشنامه فاطمی(س) در تألیف آن را در چهار محور اعلام کرد و گفت: «تبیین جامع و علمی تاریخ زندگانی و جایگاه الهی حضرت فاطمه(س) به منظور رفع ابهامات و پاسخ‌گویی به شبهات کلامی و تاریخی و نیز روشنگری و تحلیل تحریفات و انحرافات»، «توصیف و تحلیل بینش، شخصیت و کنش (تعالیم، اخلاق و سیره) آن بزرگوار، به مثابه نمونه انسان کامل و به منظور ارایه الگوی عینی زن مسلمان»، «تبیین ماهیت، مرتبت و حرمت حقوق زن، مبانی و منزلت نهاد خانواده و حقوق و تکالیف زنان از منظر اسلام، به منظور روشنگری، رفع شبهات، و تحریف‌زدایی از این موضوعات» و «گزارش نظریه‌های معارض با اندیشه دینی و نگرشهای متحجرانه و متجددانه درباره زن و نهاد خانواده و نقد آنها» از جمله اهداف تالیف و نگاشت دانشنامه فاطمی(س) بود.
حجت‌الاسلام حسین احسانی برآیند دانشنامه فاطمی(س) را محصول تلاش جمعی همکاران و پژوهشگران این اثر خواند و ویژگیهای رعایت شده در این اثر را فهرست‌وار عنوان کرد: «مرجعیت علمی»، «ارایه الگوی زن مسلمان»، «دفاع عالمانه از حقایق تاریخی؛ که در این ویژگی دانشنامه، با زبان و روش علمی و استناد به منابع معتبر شیعه و اهل‌سنّت، به دفاع از حقایق و رخدادهای تاریخی، همان‌گونه که بوده، پرداخته شده و از اظهارنظرهای غیر مستند و دخالت دادن احساسات، پرهیز گردیده است.»، «فراهم ساختن امکان سنجش و قضاوت علمی» و «ارایه منظومه معرفتی».
حجت‌الاسلام احسانی ساختار علمی دانشنامه را براساس اهداف مذکور در 118 مدخل و در دوبخش کلان معرفی کرد و اظهارداشت: بخش اول این دانشنامه زندگی، منزلت و سیره و آثار و معارف حضرت فاطمه(س) را با 69 مدخل و در سه جلد ابتدایی تشکیل می‌دهد که جلد اول، حوادث زندگی حضرت(س) از ولادت تا شهادت و همه اشخاص مرتبط با ایشان و جلد دوم، اسماء و اوصاف، فضایل و ویژگیهای ممتاز شخصیت حضرت(س) ازعصمت وعلم و شفاعت و بررسی ابعاد مختلف سیره ایشان، جایگاه حضرت(س) نزد دیگران و نیز جلد سوم به معارف فاطمی(س)، معرفی آثار برجای‌مانده از آن حضرت(س) از احادیث و خطبه‌ها و اشعار به عنوان منابع معارف فاطمی(س)؛ طرح و تحلیل اندیشه و تعالیم فکری ایشان درمباحث حکمی و معارف دینی می‌پردازد.
عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی بخش دوم این دانشنامه را مختص به ملحقات دانشنامه خواند که در دو محور مباحث فقهی و حقوقی و مباحث اجتماعی راجع به زن و خانواده با 49مقاله سامان یافته است و افزود: جلد چهار و پنج این اثر فاخر بر اساس این دو رویکرد حقوقی واجتماعی مباحثی مانند تبیین جایگاه زن؛ مبانی حرمت وحقوق زن؛ حقوق و تکالیف زن در زندگی فردی، خانوادگی و اجتماعی و برخی از نظریه‌های معارض با اندیشه دینی و نقد آنها مطرح شده است.
وی اصول و ضوابط رعایت شده در دانشنامه فاطمی را اینگونه عنوان کرد: «جامعیت مطالب اساسی»، «مستند بودن مطالب؛ که مطالب هر مقاله مستند به منابع معتبر و دست‌اول، از شیعه و اهل‌سنّت است در مقالات، از ذکر گزارش‌های بی‌اعتبار پرهیز شده و فقط مطالبی آمده است که امکان صحت داشته و از نظر مأخذ و محتوا در خور اعتماد بوده‌اند در استناد به منابع اهل‌سنّت نیز متن روایت، راوی، منبع گزارش، زمان وقوع حادثه و افراد شرکت‌کننده در آن، کاملاً بررسی شده است»، «اصالت ماخد»، «پرهیز از تساهل علمی»، «پایبندی به ساختار مطالب»، «پرهیز از حاشیه‌پردازی»، «پرهیز از ارزش‌داوری و رعایت ادب علمی»، «پرهیز از نقل قول مستقیم» و «نظام چینش مدخل»./9667/پ202/ع