نهضت مشروطه تقابل گفتمان فقاهتی و سلطنتی در ایران بود

حجت الاسلام سیدابراهیم معصومی، کارشناس ارشد علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم قم در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری رسا در تبریز اظهار داشت: «گفتمان فقاهتی» گفتمانی است که بر اساس تمسک به اصول بنیادین اسلامی در شرایط مواجهه جهان اسلام با مدرنیته، به‌ ویژه پروژه دولت ـ ملت‌سازی مدرن، در چند دهه اخیر در جهان اسلام فعال ‌شده است.

این دانش‌آموخته درس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم خاطرنشان کرد: در این گفتمان از تعابیر اسلامی برای تبیین و توضیح وضعیت سیاسی جامعه، استفاده می‌شود، بازگشت به اسلام نیز تنها راه‌حل بحران‌های جامعه معاصر تلقی می‌شود، هدف این گفتمان، بازسازی جامعه مطابق با اصول اسلامی است.

حجت الاسلام معصومی تصریح کرد: گفتمان اسلام سیاسی در ایران، هرچند در مبارزات مصلحان و اندیشمندان مسلمان ایرانی در طول بیش از یک قرن گذشته ریشه دارد، اما تنها با رهبری امام خمینی در طول چند دهه گذشته و در پی بی‌قراری‌ها و ناکارآمدی‌های گفتمان مسلط باستان‌گرایی شبه مدرن پهلویسم و در رقابت با دیگر گفتمان‌های فعال و حاضر در فضای سیاسی ایران، مانند مارکسیسم و لیبرالیسم، به‌صورت گفتمانی منسجم و فراگیر در عرصه سیاسی ایران ظهور دارد.

استاد حوزه علمیه قم با تأکید بر این‌که نهضت مشروطه مشروعه در ایران به رهبری مراجع و علمای دین به عنوان تقابل گفتمان فقاهتی و سلطنتی در ایران شناخته می شود، خاطرنشان کرد: اسلام سیاسی در عصر حاضر و در چند دهه اخیر، با انقلاب اسلامی ایران و به‌ ویژه نام امام خمینی و دیدگاه‌ها و مواضع سیاسی او پیوند خورده است.

این دانش‌آموخته درس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم افزود: اگر نوگرایی در جهان اسلام، به‌رغم وجود بسیاری از نظریه‌پردازان و رهبران فکری نوگرایی، به‌جای نظام خلافت اسلامی رقم خورده است، امام خمینی را نیز باید شاخص بارز حرکت جدیدی در جهان اسلام دانست.

حجت الاسلام معصومی در پایان خاطرنشان کرد: بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی با شالوده شکنی ساختار شبه نوگرای غربی نظام سلطنتی پهلوی، نخستین نظام سیاسی اسلامی را که از یک حرکت جمعی اسلامی در تاریخ معاصر برآمده است، تأسیس کرد و سرآغاز عصر جدیدی در تحولات اسلام سیاسی در عرصه جهانی شد./935/ت302/ب