انسان کامل از نگاه عرفا و مفسران قرآن
به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از مرکز خبر و اطلاع رسانی جامعه المصطفی، حجت‌الاسلام والمسلمین سازمند عضو گروه قرآن جامعه المصطفی(ص)، گفت: واژه انسان کامل در قرآن و روایات به همین صورت‌واژه نیامده است، اما حقیقت آن و ویژگی‌های انسان کامل در روایات و بعضا آیات بیان شده است.
وی با بیان اینکه اصل این واژه عرفانی است، تصریح کرد: انسان‌ها در ویژگی‌های ظاهری انسانی همه همانند یکدیگرند و آنچه وجه ممیزه آن‌هاست ایمان و اعمال آن‌هاست و کمال است که فردی را از دیگری متمایز می‌کند که این کمال در دو بعد مادی و معنوی قابل بررسی است.
حجت‌الاسلام سازمند گفت: اگر انسانی در فضائل اخلاقی از حد عادی انسان‌ها، واجد ارزش‌های اخلاقی بالاتر و بیشتری باشد و بیشتر از دیگران مومن به خدا، ایثارگر در راه ارزش‌های الهی و عادل‌تر و منصف‌تر باشد، مرتبه کمالی او به همین تناسب بیشتر خواهد بود.
عضو هیأت علمی جامعةالمصطفی(ص) تصریح کرد: در این میان، انسان‌هایی هستند که بالفعل به کمال رسیده و به مرتبه‌ای راه یافته‌اند که دیگر انسان‌ها به آن راهی ندارند. البته این به معنای آنکه خودشان برای راه یافتن به این مرتبه نقشی نداشته‌اند، نیست.
وی تأکید کرد: انبیاء و اولیاء و ائمه(ع) بیشتر از همه افراد ملتزم به دستورات الهی هستند و به همین دلیل هم از دید علامه طباطبایی در تفسیر المیزان، عصمت به عنوان موهبت الهی به آنان داده شده است و این موهبت بی‌حساب و کتاب نیست.
حجت‌الاسلام سازمند ولایت تکوینی را از مشخصات بارز انسان کامل دانست و تاکید کرد: این ولایت در قالب مردم زنده کردن و از غیب خبر دادن و ... رخ نموده است و در واقع معصومان متجلی‌کننده صفات الهی مانند علم و ... هستند.
این قرآن‌پژوه بیان کرد: از قرآن به دست می‌آید که انسان مؤمن و عامل به دستورات الهی مصداق انسان کامل است، ولی از دید عرفا پیامبر(ص) تنها انسان کامل است و دیگران هم از وجود او بهره برده‌اند.
وی با بیان اینکه عصمت تفضل الهی است، افزود: از دید علامه طباطبایی عصمت موهبتی است که با حساب و کتاب به برخی افراد داده شده است و از دید برخی مفسران قرآن و قرآن‌پژوهان مانند علامه جوادی آملی، معرفت و عصمت منحصر در 14 معصوم نیست.
وی اظهار کرد: براساس عقیده ایشان کسان دیگری مانند حضرت زینب(س)، حضرت علی اکبر(ع) و حتی افرادی مانند حضرت سلمان نیز در دایره عصمت هستند، اگرچه خود عصمت انبیاء و اولیاء‌الله نیز در درجات متفاوتی است.
عضو هیأت علمی جامعةالمصطفی عنوان کرد: در قرآن کریم بر تفضل و برتری بعضی از انبیا بر برخی دیگر تاکید شده که به معنای آن است که همگی در دایره عصمت هستند، اما درجات مختلفی دارند و مطلب پیش گفته دو علامه مذکور نیز ناظر به برداشت از این آیه است.
وی با بیان این که مقام خلیفة اللهی انسان کامل اقتضاء دارد که او معصوم باشد، اظهار کرد: کسی که مظهر تجلی صفات الهی است، باید آئینه تمام‌نمای این مسئله باشد. از این رو علم غیب، امانتداری که در قرآن بر آن تاکید شده، در حد اتمّ در این افراد متجلی است.
حجت‌الاسلام سازمند با بیان اینکه تفسیر المیزان و تسنیم به خوبی به این موضوع پرداخته‌اند، تصریح کرد: مفصل‌ترین مباحث و بیان دیدگاه عرفا در تحقیقات علامه جوادی آملی آمده است.
وی در جمع‌بندی سخنانش گفت: اگر ورود عرفانی به بحث انسان کامل داشته باشیم، از مفهوم روایی و قرآنی آن دور می‌افتیم و فاصله می‌گیریم و بهترین کار برای تحقیق درباره انسان کامل پرداختن از منظر قرآن به این موضوع است.
حجت‌الاسلام سازمند تأکید کرد: انسان کامل در آیات و روایات به عنوان حجت الهی، خلیفه خدا در روی زمین، امانتداران واقعی، معصومین، دانندگان علم غیب و افراد دارای ولایت تکوینی است.
گفتنی است، حجت‌الاسلام محمدرضا سازمند در پایان‌نامه‌ای در سال 1391 نیز به بحث انسان کامل پرداخته بود که این پایان نامه در سطح 4 مرکز تخصصی تفسیر در سال یادشده دفاع و در جشنواره شیخ طوسی سال 92 نیز حائز رتبه برتر شده است./907/د101/ی