فلاسفه بزرگ شیعه اشکالات مکتب الهیات سلبی را رفع کرده‌اند

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، نشست علمی کلام شیعی موافق و مخالف الهیات سلبی عصر امروز در سالن اندیشه مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) برگزار شد.

در این نشست ابتدا حجت‏الاسلام رضا برنجکار عضو هیأت مدیره انجمن علمی کلام حوزه علمیه قم در مخالفت با الهیات سلبی گفت: آگوستین و برخی دیگر از فلاسفه مسیحی و همچنین شیخ صدوق، علامه حلی و قاضی سعید از جمله متکلمان معتقد به الهیات سلبی هستند که غالبا از مدرسه کوفه بودند و به اصحاب کوفه مشهور هستند.

وی در ادامه به بیان برخی روایات مثبت الهیات سلبی پرداخت و گفت: دانشمندان این مکتب فقط روایاتی را که مورد پذیرش مکتب خود بود را نقل کرده‏اند که در آن الهیات سلبی مورد اثبات است.

قائم مقام پزوهشگاه قرآن و حدیث، شیخ صدوق و کلینی را رییس مدرسه قم معرفی کرد و ابراز داشت: این دانشمندان همه صفات الهی را نفی ضد آن صفات برای خداوند معنی کرده‏اند مثلا صفت عالم را نفی جهل و قدرت را نفی ضعف می‏دانند.

وی در ادامه به بیان نظریات دانشمندان مدرسه بغداد از جمله شیخ مفید پرداخت و اظهار داشت: شیخ مفید که مؤسس مدرسه بغداد است سمع و بصر را به علم و ادراک برمی‏گرداند و علم را هم به صورت سلب معنی می‏کند و معقولات را محسوس می‏پندارد پس خداوند و مجردات را قابل تعقل نمی‏داند.

حجت‏الاسلام برنجکار در ادامه افزود: خواجه نصیر‏الدین طوسی که مؤسس مدرسه حله است عبارت‏های صریح‏تری دارد مثلا تمام صفات ذاتی را به خود وجود بر می‏گرداند که وجود خاص خداوند است و آن وجود هم قابل درک نیست چون با وجود مخلوقات فرق دارد.

وی در پایان به بیان تحلیلی از این دو نظریه پرداخت و گفت: اگر قائل به فاعلیت بالعنایه و نظریه فیض که کمالات را منشعب از ذات خداوند می‏دانند باشیم بدون تردید نمی‏توانیم الهیات سلبی را بپذیریم پس در واقع معتقد به الهیات اثباتی هستیم که صفات را عین ذات می‏دانیم ولی صفات خود ذات نیست بلکه منتزع از ذات است./1329/پ202/ی