سینمای مستند فقهی جای خود را میان مردم پیدا نکرده

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، نشست نقد و اکران فیلم «اربعین» ساخته طلبه مستند ساز، مسعود زارعیان با حضور میر احسان، منتقد سینما در سالن همایش دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی برگزار شد.

میر احسان با اشاره به مرکزیت روایت فیلم، گفت: در ساخت مستندهای ارتباطی و مذهبی گاهی مجبور هستیم تا موضع مستقل خود را داشته باشیم.

وی، سبک ساخت فیلم را به گونه ای دانست که می‌توان خود را در موقعیت آن تصور کرد و عنوان داشت: رویداد اربعین در این فیلم به قدری انرژی مضاعف به مخاطب منتقل می‌کند که میتوان خود را در جمع راهپیمایان اربعین تصور کرد.

این منتقد سینما در رابطه با ساختارگرایی سینما اظهار کرد: اگر بنا باشد براساس نگاه بیگلی کونز، تقسیم‌بندی جدیدی را در رابطه با دوران ساختارگرایی سینما پیشنهاد کنیم، بر مبنای الگوها و ساخت‌های حاضر به نتیجه قاطعی دست پیدا نمی‌کنیم زیرا شاهد یک مستند ایدئولوژیک هستیم.

وی با اشاره به درهم‌آمیختگی جهان فردی، خاطرنشان کرد: گفت‌وگوهای طرفین حاضر در فیلم موجب تولید مستندی تاثیر گذار شده است که احساسات دو طرف گفت‌وگو به بینندگان این فیلم منتقل‌شده و با ژرف ترین روحیات انسان‌ها درهم‌آمیخته شده است، این مهم از نکات مثبت فیلم به شمار می‌رود.

میر احسان در رابطه با محتوای شخصیت و سبک اجرای افراد حاضر در فیلم، بیان داشت: در طول فیلم با فردی روحانی مواجه می‌شویم که حالت غیر رسمی و شوخ طبعی دارد و طبیعی بودن آنان به دلیل انتخاب و انعکاس لحظات خاص در این فیلم است.

وی افزود: در میانه فیلم شاهد هستیم این روحانی که ایرانی به شمار نمی‌رود با مراجعه به استراحتگاه ایرانیان از کودکی می‌گوید که سال گذشته در حرکت پیاده به‌سوی کربلای معلا به دلیلی گریه کرده و شاید بتوان گفت مؤثر ترین بخش فیلم این لحظات باشد.

این منتقد سینما بابیان این که این مستند، فعالیت یک طلبه است که توانست با مردم ارتباط بگیرد، اظهار داشت: هیچ ادعایی مبنی بر خوب بودن مستند وجود ندارد و این مستند، تنها برنامه‌ای از یک طلبه بود که توانست با یک دوربین در آن موقعیت حاضرشده و با مردم ارتباط بگیرد اما باید گفت این مستند بدون هدف مشخص و یا پژوهش قبلی تهیه و تولید شده است.

میر احسان، در ارتباط با فیلم‌های اسلامی از این دست، ابراز داشت: روحانیت و روحانیان هیچ گاه بدون داشتن نظریه فیلم‌سازی نمی‌توانند هدایت فیلم‌های سینمایی را برعهده بگیرند و از سبک و الگوی فیلم غربی تبری جویند.

وی، جذابیت روحانی حاضر در فیلم را یکی از نقاط قوت این فیلم عنوان کرد و ادامه داد: جذابیت روحانی در این فیلم به قدری بالاست که همراه شدن با ایشان در طی فیلم جنبش بالایی برای بیننده ایجاد می‌کند و سنجش‌های ساختاری و قاب‌بندی‌های آن به سبک خوبی بناشده است.

این منتقد سینما اضافه کرد: امروزه پروژه مستند نگاری عاشورا باید به عنوان یک کتاب در دانشکده‌های سینمایی کشور دنبال شود تا بتوان جنبش‌های عمومی را در میان مردم نمایان کند.

وی بابیان اینکه پس از پیروزی انقلاب در پی رشد نیازهای اجتماعی مردم، شروع به برنامه‌ریزی و تولید فیلم کردند، افزود: پس از پیروزی انقلاب در پی رشد نیازهای اجتماعی مردم شروع به برنامه‌ریزی، تولید فیلم و رعایت قواعد و قوانین دیداری و شنیداری کردند و سینما را از حالت بی اعتنایی به حالتی پژوهشی و رسانه ای تبدیل کردند.

میر احسان خاطرنشان کرد: در آن دوره طی یک عکس‌العمل، سینمایی به آتش کشیده شد و پس‌ازآن، امام خمینی (ره) در مصاحبه‌ای با رسانه ها بیان کردند که ما با سینمایی که در خدمت تربیت روحیه جوانان باشد و از مفاسد حاضر دوری کند، مشکلی نداریم؛ متفکرین صاحب صلاحیت و علما باید برای سینما متحد گردند تا بتوان رابطه سینما و فقه را ترمیم کرد و سبک نگاه جامعه شناسان، روان شناسان و انسان شناسان را به عاشورا بررسی و تحلیل کرد.

وی یادآور شد: اگر بنا باشد با رویکرد عمیق‌تری نسبت به عاشورا عمل کنیم، نیاز به دارایی داریم و دارایی ما در سینما معرفت اندیشی و نقد ذهنیت مردم است که در پس آن، نیازمند خوانش منابع، تاریخ عاشورایی و ارزیابی روایات و احادیث هستیم.

میر احسان با ابراز تأسف از تلاش های علمی صورت گرفته، آن را مأیوس‌کننده خواند و عنوان داشت: متاسف هستم که تلاش های علمی اخیر بسیار مایوس کننده بوده و کنکاش در شکلهای مکتوب و هنری کمتر صورت گرفته زیرا سینمای مستند فقهی جای خود را در میان مردم پیدانکرده است./9315/پ203/ب4